ΑΦΙΕΡΩΜΑ:Μοναστηράκι, πέρασμα και όχι γειτονιά

Είμαι από τις λίγες Αθηναίες με πολλούς γείτονες τις πρωινές ώρες, κλειστοφοβικά πολλούςτο Σαββατοκύριακο, εξαιρετικά πολλούς τις πρωινές ώρες τουςθερινούς μήνες και ελάχιστους από τις 7 το βράδυ και μετά, ιδιαίτερα το χειμώνα.

Είμαι από τις λίγες Αθηναίες με πολλούς γείτονες τις πρωινές ώρες, κλειστοφοβικά πολλούςτο Σαββατοκύριακο, εξαιρετικά πολλούς τις πρωινές ώρες τουςθερινούς μήνες και ελάχιστους από τις 7 το βράδυ και μετά, ιδιαίτερα το χειμώνα.

Πού μένω;  Μένω επισήμως στην πλατεία Μοναστηρακίου, 60 μέτρα από το σπίτι μου βρίσκεται η αναδιαμορφωμένη πλατεία που συμπεριλαμβάνει και το Μοναστήρι (του 15ου αι.). Οι  «επίσημοι» γείτονές μου είναι ιδιοκτήτες καταστημάτων τουριστικών ειδών (πολλοί μένουν πάνω από το μαγαζί) και υπαίθριοι πωλητές. Το μεγάλο προνόμιο είναι ότι αισθάνεσαι σε μόνιμες διακοπές. Πολλοί είναι οι λόγοι που οξύνουν αυτή την αίσθηση, όπως: 1) Το γεγονός ότι χειμώνα-καλοκαίρι ορδές τουριστών, ανάλογα με την εποχή, αλλά πάντα με εκδρομικό ντύσιμο και με ύφος «έχω άγχος να προλάβω να δω όλα τα αξιοθέατα 2.500 ετών σε 3 μέρες», περνούν κάτω από το σπίτι μου και ζητούν οδηγίες σχετικά απλές, του τύπου: “Where is the Acropolis;”. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να απαντήσω λεκτικά, δείχνω το βράχο που δεσπόζει με το δεξί ή το αριστερό μου χέρι. Εκείνοι ντροπιάζονται με την ερώτηση και εγώ αισθάνομαι συστηματικά ανεπαρκής ως οδηγός. 2) Έχω τη δυνατότητα να κυκλοφορώ με τουριστική περιβολή ανερυθρίαστα, πάντως τόσο πειστικά, που ακόμα και οι γείτονές μου προσπαθούν να μου πουλήσουν αφίσες του Bob Marley, σημαίες, πλεχτά καλάθια και τεράστια μάτια (for the evil eye, όπως μου λένε στα αγγλικά, ισπανικά, ρωσικά και γερμανικά), η προστασία από το κακό το μάτι είναι σίγουρα από τα καλύτερα εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα. 3) Οι καταστηματάρχες μαζί με τα προϊόντα που πουλούν (σε  Έλληνες και τουρίστες) προσφέρουν κάτι ακόμα, ξεγνοιασιά. Είναι σαν το στρες που αποπνέει η πόλη να μην καταβαίνει κάτω από την πλατεία Συντάγματος. Τέλος, η εναλλαγή των προσώπων αποδεικνύεται ιδιαίτερα αναζωογονητική. Πολλές φυλές, πολλά χρώματα, κάνουν βόλτα σε μια περιοχή που δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί γειτονιά, αλλά βασικό πέρασμα.   

Ο Γιώργος Νέρης γεννήθηκε εδώ, «τη δεκαετία του ’70 δεν μπορούσες να κοιμηθείς από τη δυνατή μουσική και την οχλοβοή των μπουάτ» θυμάται. «Ήμουν το μόνο παιδί στη γειτονιά, αν και στην ουσία το Μοναστηράκι δεν ήταν ποτέ γειτονιά, αισθανόσουν πάντα ότι ήσουν μέρος ενός ντεκόρ. Τρώγαμε οικογενειακά την Κυριακή και περνούσαν οι τουρίστες απ’ έξω και μας κοιτούσαν, κάτι που συμβαίνει ακόμα και σήμερα! Το 1977 οι μπουάτ σταματούν να λειτουργούν, το Υπ. Πολιτισμού απαλλοτριώνει πολλά σπίτια και το αποτέλεσμα σήμερα είναι ότι πολλά από αυτά καταρρέουν. Η περιοχή είναι πλέον ένα σκηνικό για τους τουρίστες και τους Αθηναίους τα Σαββατοκύριακα, μια πολύ όμορφη εκδοχή ενός Ψυρρή για τις πρωινές ώρες. Το Μοναστηράκι “νομιμοποιήθηκε” ως main stream προορισμός από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και μετά».

Το Μοναστηράκι είναι μια περιοχή με σαφή όρια και κέντρο. Η πλατεία εγκαινιάστηκε πέρυσι με αρχιτέκτονες τους: Νίκο Καζέρο, Ζίνα Κωτσοπούλου, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Βάσω Μανιδάκη, Χριστίνα Παρακεντέ. Η περιοχή οριοθετείται από το Θησείο στο σημείο που ξεκινάει ο μεγάλος περίπατος της Αποστόλου Παύλου και την οδό Μητροπόλεως, με νέο σύνορο το νεόδμητο κτίριο με τις φωτογραφίες συγγραφέων και μουσικών, τη Fnac. Η μικρή αυτή γεωγραφική έκταση περιλαμβάνει τρεις βασικούς δρόμους, χαρακτηριστικούς για τις δραστηριότητες της περιοχής. Η Πανδρόσου, η αγαπημένη των τουριστών για μια καλή πρώτη εντύπωση της περιοχής, ήταν κεντρική οδός του παζαριού επί Τουρκοκρατίας και ο πρώτος δρόμος της πόλης που παρουσίασε κάποια εμπορική κίνηση. Εδώ πουλούσαν τους «αμπάδες», χοντρά υφάσματα μικρής αξίας, και από αυτούς προήλθε η ονομασία «Αμπατζήδικα» που ήταν σε χρήση έως τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Άλλη ονομασία ήταν τα «Τσαρουχάδικα», από τα τσαρούχια που κατασκεύαζαν και πουλούσαν. Σήμερα βρίσκεις όλα τα προϊόντα που μας κάνουν αγαπητούς στο εξωτερικό: χάντρες, ασημένια κοσμήματα, μέλι, ούζο, σανδάλια και λινά ρούχα.

Η Αδριανού, πεζοδρομημένη από το 2004, διασχίζει την Πλάκα και καταλήγει στο Μοναστηράκι, και είναι ο δρόμος των καφενείων, των εστιατορίων, των μεζεδοπωλείων. Πολυσύχναστος ειδικά τα Σαββατοκύριακα, διαθέτει ήλιο και θέα.

Το όνομα της πλατείας Αβησσυνίας προήλθε από τους ελάχιστους Αβησσυνούς, δηλαδή τους κατοίκους της Αιθιοπίας που κάποτε κατοικούσαν εδώ. Άλλη ονομασία είναι τα «Παλιατζίδικα» ή «Γιουσουρούμ». Ό,τι έπιπλο χρειαστείς θα το βρεις εδώ.  Η περιοχή είναι προορισμός για αυτούς που ψάχνουν, πουλούν και αγοράζουν. Στη συνείδηση του Αθηναίου, μια βόλτα στο Μοναστηράκι ισοδυναμεί με το Flea Market, το Δημοπρατήριο, όπως αναγράφεται επισήμως στην εκκίνηση της οδού Ηφαίστου. Ο  Ήφαιστος, προστάτης των μεταλλουργών και των αγγειοπλαστών, έχει ακόμα «ίχνη» στην περιοχή. Οι Αμερικανικές Αγορές –πολλές έχουν αντικατασταθεί από μαγαζιά η όψη των οποίων καθόλου δεν παραπέμπει σε παζάρι– πουλούν πλέον κυρίως παπούτσια (αμερικάνικα πάντα). Κάποιες έχουν μετακομίσει στην οδό Αθηνάς. Υπάρχει ακόμα η στοά με τα βινύλια (Στοά Κατσούρη) και τα παλαιοβιβλιοπωλεία. Ο «Νασιώτης» πουλάει και αγοράζει μεταχειρισμένα βιβλία και περιοδικά από το 1952. Εδώ βρίσκεις τεύχη του περιοδικού «Ταχυδρόμος» από το 1985 (130 δρχ.), «Μπλεκ» και «Κατερίνα», βιβλία αρχαίας ελληνικής γραμματείας που χωρούν σε τσέπη, παλιές αφίσες του ΕΟΤ. Ο κόσμος, όπως μου είπε κάποιος πελάτης που συνάντησα εκεί, έρχεται για τη μαγεία του παλιού, του φθαρμένου και της γνώσης. Αυτό συνοψίζει τις επισκέψεις σε όλα τα παλαιοπωλεία της περιοχής.

Τελικά, ποιοι έρχονται στο Μοναστηράκι;

▶ Μαθητές και φοιτητές με προορισμό του Ψυρρή κάνουν στάση για καφέ ή ποτό.

▶ Νοικοκυρές με προορισμό την οδό Αθηνάς.

▶ Αλλοδαποί που ζουν στην πόλη μας και έχουν ρεπό.

▶ Οικογένειες με παιδιά.

▶ Τουρίστες.

▶ Αθηναίοι που ξεκινούν τη βόλτα τους στην Πλάκα, την Ακρόπολη και τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. 

Αγαπημένα μέρη

Για εγγυημένη ησυχία Θα συναντήσεις τουρίστες, θα αποφύγεις το χάος της Αδριανού και θα κάτσεις σε βολικά παγκάκια τις ηλιόλουστες μέρες, στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Φιλίππου (Αδριανού 19).  Κι ακόμα, η αρχαία αγορά είναι η πιο ζεν εμπειρία της πόλης. Το κέντρο της πνευματικής και κοινωνικής ζωής της αρχαίας Αθήνας διαθέτει δέντρα και γωνίες περισυλλογής.   

Για την εμπειρία της περιοχής από ψηλά Η ταράτσα της Fnac, ο τελευταίος όροφος προσφέρει βιβλία, ελληνικά και ξενόγλωσσα, καφέ και απρόσκοπτη θέα.

Σε χαμηλότερο υψόμετρο, μια πολύ ιδιόμορφη θέα, ένας βράχος (αρχαίος) μπλοκάρει την οπτική επαφή στη βιβλιοθήκη του Αδριανού στο πιο παραδοσιακό καφενείο της περιοχής, Κέντρο Ελληνικής Παράδοσης (Πανδρόσου 36).

Για θέα της περιοχής από απόσταση αλλά και για να προστεθεί στο οπτικό πεδίο ο Κεραμεικός και το Γκάζι, προτείνω το καφέ του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης (Αγ. Ασωμάτων & Διπύλου).

Για κουλτούρα - παράδοση και καινοτομία Τζαμί Τζισδαράκη (στην πλ. Μοναστηρακίου) Χτίστηκε το 1759 από τον Τζισδαράκη αφαιρώντας τον 17ο κίονα του Ολυμπιείου και μετατρέποντάς τον σε ασβέστη. Φιλοξενεί συλλογή Κεραμεικής. 

Το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη (Πολυγνώτου 9-11) οργανώνει κάθε Δευτέρα στις 20.30 (μέχρι τις 17/5) προγράμματα που συνδυάζουν λογοτεχνία και μουσική.

Κτίριο της Βρυσακίου (Βρυσακίου 17), μια κυψέλη δημιουργίας, με διοργάνωση σεμιναρίων και καλλιτεχνικών εργαστηρίων (εικαστικές τέχνες, θέατρο, χορός, βίντεο, εγκαταστάσεις), προσβάσιμο μόνο σε συμμετέχοντες (210 3390.447).

Αναμονή στην πλατεία με στιλ

Τα περισσότερα ραντεβού δίνονται στην πλατεία και οι περισσότερες συνομιλίες στα κινητά γίνονται για να διευκρινιστεί σε ποια έξοδο του μετρό είναι το σημείο συνάντησης, «όχι στην Αθηνάς... στην πλατεία είμαι». Περιμένοντας μέσα στο σταθμό έχεις πολλές επιλογές. Εάν είσαι πολύγλωσσος διαβάζεις ξένες εφημερίδες και περιοδικά, εάν προτιμάς λογοτεχνία υπάρχει το stand του Ελευθερουδάκη που είναι ανοιχτό μέχρι τις 10 το Σάββατο. Μπορείς επίσης να περιηγηθείς στα αρχαία που βρίσκονται μέσα στο σταθμό, τα εργαστήρια και τους αποθηκευτικούς χώρους που μαρτυρούν την περιπέτεια της πόλης από τον 8ο έως τον 19ο αιώνα. Έχεις και τη δυνατότητα να κατασκοπεύσεις ποιος ανοίγει και τι βρίσκει στις θυρίδες φύλαξης αντικειμένων. Είναι αρκετά μεγάλες ώστε να χωρούν βαλίτσες ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να φυλαχτεί σε δημόσιο χώρο. 3 ευρώ τις 24 ώρες είναι το κόστος και τα αντικείμενα φυλάσσονται έως και 15 μέρες. Πολλές θυρίδες είναι κατειλημμένες και στην ερώτηση «τι υπάρχει μέσα», σας γράφω την απάντηση που πήρα: χαρτάκια με ώρα και μέρος που λαμβάνει χώρα το επόμενο ερωτικό ραντεβού και αντικείμενα που σχετίζονται με τη συνάντηση αυτή. Την 16η μέρα η θυρίδα ανοίγει αυτόματα και ό,τι βρεθεί μέσα θα το βρείτε στο αστυνομικό τμήμα Ομόνοιας, γι’ αυτό λίγη προσοχή και σύνεση. Για μουσική κάλυψη υπάρχει πάντα κάποιο συγκρότημα με βαλκανική ή λατινοαμερικάνικη μουσική που καλύπτει τους θορύβους, αλλά και το άκουσμα του ποταμού Ηριδανού, όπως υπάρχουν και πολλά καρότσια με φαγώσιμα, φρούτα, ελιές, καρύδες, κάστανα, για να καλύψετε την πείνα σας αξιοπρεπώς.