Άνθρωποι και σκουπίδια στον ΧΥΤΑ Φυλής

Δύο νεκροί υπήκοοι Πακιστάν και άλλοι τρεις τραυματίες, σε άγρια συμπλοκή μεταξυ Ρομά και Πακιστανών ρακοσυλλεκτών στον ΧΥΤΑ Φυλής, με λεία κατασχεμένη ποσότητα ρούχων. Οι Ρομά πυροβόλησαν με κυνηγετικές καραμπίνες, οι Πακιστανοί έβαλαν φωτιά σε όλο το χώρο. (από το αστυνομικό δελτίο, Απρίλιος 2011)

27 Ιουνίου 2013. Έκανε ζέστη εκείνο το μεσημέρι και στη μέση του ΧΥΤΑ Φυλής είχε σχηματιστεί ένα πολύχρωμο βουνό 10 μέτρων από σακούλες, μαύρες, κόκκινες και μπλε, που ξεχείλιζαν από σκουπίδια. Κάπου στη μέση ένας τύπος αγωνιζόταν να φτάσει στην κορυφή. Πάλευε να κρατηθεί από μια σακούλα, σκαρφάλωνε, γλιστρούσε πίσω, ξανά από την αρχή. Μαζί με αυτόν και άλλοι 60-70 άνθρωποι, Ρομά από την Αλβανία και Πακιστανοί κυρίως, που ξεδιάλεγαν ό,τι μπορούσε να πουληθεί για ανακύκλωση ή να χρησιμοποιηθεί με κάποιον τρόπο: αλουμίνιο, χαλκός, χαρτί, γυαλί, ακόμα και παλιά ρούχα.

 
Οι περισσότεροι ρακοσυλλέκτες είναι Ρομά αλβανικής καταγωγής, κάποι Έλληνες και Πακιστανοί υπήκοοι. ​© Τάκης Σκριβάνος

Πίσω στην είσοδο του ΧΥΤΑ κατέφθανε ένα απορριμματοφόρο από το δήμο Γλυφάδας. Ειδοποιήθηκε ότι δεν μπορούσε να περάσει γιατί ο ΧΥΤΑ είχε κλείσει προσωρινά για λόγους ασφαλείας εργαζομένων και ρακοσυλλεκτών. Έτσι, το σκουπιδιάρικο θα γύρναγε τσούκου-τσούκου πίσω στη Γλυφάδα, όπου εκείνο το βράδυ δεν θα μπορούσε να βγει να μαζέψει σκουπίδια. «Αυτός είναι τυχερός. Φαντάζεσαι να ερχόταν από τη Σαρωνίδα, ας πούμε; Ξέρεις τι κόστος είναι αυτό, και οικονομικό για τα καύσιμα και τις χαμένες εργατοώρες, αλλά και ψυχολογικό, να οδηγάς όλη μέρα στη ζέστη για να κάνεις μια δουλειά και στο τέλος να μην κάνεις τίποτα; Κι αυτή η ιστορία γίνεται κάθε δυο-τρεις μέρες» λέει ένας εργαζόμενος που ήταν εκεί.

Ο Κυριάκος Οικονομάκος, τοπογράφος της ΗΛΕΚΤΩΡ, λέει ότι οι ρακοσυλλέκτες του ΧΥΤΑ κάνουν ακριβώς τη δουλειά που κάνουν και οι μετανάστες με τα καροτσάκια του σούπερ μάρκετ στους δρόμους της πόλης. Μαζεύουν ανακυκλώσιμα και τα πουλάνε. Με μια σημαντική διαφορά: Στην περίπτωση του ΧΥΤΑ ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκληθεί ατύχημα. Όπως τον Μάρτιο του ’11, όταν ένας φορτωτής καταπλάκωσε και σκότωσε ένα ρακοσυλλέκτη. Ύστερα από 20 λεπτά είχαν συγκεντρωθεί περισσότερα από 200 άτομα, που κυνήγησαν τους εργαζόμενους και έβαλαν φωτιά στα μηχανήματα.

 
Με το που ξεφορτώνονται τα σκουπίδια, μια μπουλντόζα περνάει από πάνω τους και τα ισοπεδώνει και στη συνέχεια ρίχνει χώμα και χαλίκι για το επόμενο ξεφόρτωμα. Τα «βουνά» αυτά είναι από σκουπίδια, ενώ οι μαύρες κολώνες «ρουφούν» το μεθάνιο και παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. ​© Τάκης Σκριβάνος

Πίσω στο βουνό με τα σκουπίδια, δυο τρεις ρακοσυλλέκτες κάθονταν παράμερα και κάπνιζαν, ενώ εκατοντάδες γλάροι πετούσαν από πάνω τους. «Πώς πάει η δουλειά; Βγαίνει τίποτα;». Δεν είχαν και πολλή όρεξη για κουβέντα. Ζουν στις παρυφές του ΧΥΤΑ, σε πρόχειρα παραπήγματα, και η δουλειά τους είναι αυτή. Να μαζεύουν ανακυκλώσιμα και στη συνέχεια να τα πουλάνε στα διάφορα σκραπατζίδικα, τα περισσότερα από τα οποία λειτουργούν παράνομα, όπως κατά καιρούς έχουν καταγγείλει Περιφέρεια Αττικής και Δήμος Αθηναίων, και βρίσκονται κατά κύριο λόγο στις περιοχές του Ταύρου και του Βοτανικού.

Όλη μέρα μέσα στα σκουπίδια για ένα μεροκάματο €10-15 το πολύ. Ο χαλκός, ο οποίος μένει από την καύση των διαφόρων καλωδίων, στη μαύρη αγορά πωλείται περίπου προς €3,50 το κιλό. Επίσης, στην επίσημη τιμή της αγοράς το αλουμίνιο πωλείται προς €0,60 το κιλό (60 τενεκεδάκια αναψυκτικού ή μπίρας είναι ένα κιλό), ενώ στη μαύρη αγορά η τιμή του πέφτει στο 1/3. O κ. Οικονομάκος λέει ότι εξαιτίας των ρακοσυλλεκτών ο ΧΥΤΑ κλείνει συνεχώς. Πριν λίγες ημέρες η αστυνομία δέχθηκε καταγγελία ότι ένας Πακιστανός υπήκοος, ο οποίος είχε μπει στον ΧΥΤΑ, εξαφανίστηκε και ο ΧΥΤΑ έκλεισε για πέντε ημέρες για τις έρευνες. Δεν βρέθηκε ποτέ.

Άποψη του ΧΥΤΑ Λιοσίων ο οποίος έχει πλέον κορεστεί. Ο χώρος παλιότερα ήταν τελείως επίπεδος, οι λόφοι αυτοί είναι από σκουπίδια. ​© Τάκης Σκριβάνος

Κάθε μέρα στον ΧΥΤΑ Φυλής, ο οποίος έχει έκταση 3.000 στρέμματα, περίπου όσο και η Νέα Σμύρνη, «ρίχνονται» 5 με 6 χιλιάδες τόνοι σκουπιδιών από όλη την Αττική. Από το ’70, όταν λειτούργησε για πρώτη φορά ως χωματερή (από το ’99 έγινε οργανωμένος Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, δηλαδή το έδαφος έχει στεγανοποιηθεί ώστε τα σκουπίδια και τα διάφορα υγρά να μην μπορούν να έρθουν σε επαφή με τον υδροφόρο ορίζοντα), υπολογίζεται ότι έχουν πέσει περίπου 60 εκατομμύρια τόνοι.

Ο Μιχάλης Κρητικάκος, τεχνολόγος - γεωπόνος του Ειδικού Διαβαθμικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΣΔΝΑ), λέει ότι ο ΧΥΤΑ Φυλής «αντέχει» ακόμα δύο χρόνια. Μετά θα μπουκώσει, δεν υπάρχει άλλος χώρος. Ο σχεδιασμός της Πολιτείας είναι να δημιουργηθούν μέχρι τότε τέσσερα εργοστάσια επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων (όλων των απορριμμάτων, δηλαδή), μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Σύμφωνα με το σχεδιασμό, θα γίνουν στο Γραμματικό, την Κερατέα και άλλα δύο σε χώρο μέσα στο σημερινό ΧΥΤΑ Φυλής.

 
Σε μια παρόμοια περίπτωση, μια μπουλντόζα είχε καταπλακώσει και σκοτώσει έναν ρακοσυλλέκτη, με συνέπεια να ακολουθήσουν μεγάλης έκτασης επεισόδια. ​© Τάκης Σκριβάνος

Γενική άποψη του ΧΥΤΑ Φυλής. Σε κάποια σημεία έχει «σκάσει» το χώμα και ξεπροβάλουν οι σακούλες με τα σκουπίδια. ​© Τάκης Σκριβάνος