Διατηρητέα κτίρια: Η εγκατάλειψη δεκαετιών καλύπτεται -έξυπνα- με περιτύλιγμα

Όταν η γραφειοκρατία και άλλες δυσλειτουργίες καθιστούν τόσο δύσκολη την αποκατάσταση και αξιοποίηση των διατηρητέων του Κέντρου, ίσως η προσωρινή τους κάλυψη με άρτια αισθητικά -έστω- πανό να είναι «μια κάποια λύσις». Πρόκειται για την περιοχή του ιστορικού κέντρου, εκεί όπου πανέμορφα νεοκλασικά και άλλα κτίσματα με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον αφήνονται στην τύχη τους κι αποσυντίθενται αργά στο πέρασμα των ετών. Αντί για στολίδια που θ’ αφηγούνταν ιστορίες από εποχές που παρήλθαν ανεπιστρεπτί, μένουν θλιβεροί μάρτυρες της εποχής τους, παρακμάζουν μαζί με το Κέντρο της πόλης, συντείνοντας κι αυτά στην εικόνα εγκατάλειψης των τελευταίων χρόνων. Η Αθήνα όμως το παλεύει, ο δήμος κάνει προσπάθειες, άλλοτε επιτυχείς κι άλλοτε ίσως όχι, αλλά δεδομένων των δυσκολιών η πρωτοβουλία προσωρινής κάλυψης των διατηρητέων με πανό από φωτογραφίες σύγχρονου χορού, αποσπά θετικές κριτικές και λαμβάνει διττό ρόλο. Από τη μία ομορφαίνει την εικόνα της πόλης, ενώ παράλληλα προβάλλει Έλληνες δημιουργούς και τοποθετεί τον σύγχρονο χορό στην καρδιά της πόλης.

Ευτυχώς δόθηκε μεγάλο βάρος στην επιλογή της θεματικής και για αυτόν τον λόγο ο δήμαρχος Αθηναίων όρισε έμπειρους επαγγελματίες ως άμισθα μέλη της Συμβουλευτικής Καλλιτεχνικής Επιτροπής για τις συγκεκριμένες εφαρμογές. Η Επιτροπή επικέντρωσε το ενδιαφέρον της στον σύγχρονο χορό, θεωρώντας τη χειραφέτηση του σώματος μέσα στον δημόσιο χώρο σαν μία ιδιαίτερα δυναμική-δημιουργική προοπτική νέων καλλιτεχνών. Έγινε πρόσκληση σε ομάδες σύγχρονου χορού με σημαντική πορεία και έργο, από τις οποίες ζητήθηκε να αποστείλουν υλικό από παραστάσεις τους.

Η πρωτοβουλία κάλυψης εντάσσεται στη μεγάλη παρέμβαση που υλοποιεί ο δήμος Αθηναίων στην καρδιά του Εμπορικού Τριγώνου της Αθήνας. Ένα πρόγραμμα πιλοτικής αναβάθμισης, το οποίο στοχεύει στη συνολική αναζωογόνηση της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό αναβαθμίζονται υποδομές, πεζοδρομείται μία περιοχή 110 στρεμμάτων, επανασχεδιάζονται υπηρεσίες καθαριότητας και Δημοτικής Αστυνομίας, ανανεώνεται ο αστικός εξοπλισμός και, εντέλει, αποκαθίσταται η εύρυθμη λειτουργία της περιοχής.

Επικοινωνήσαμε με την ομάδα του Προγράμματος Πιλοτικής Αναβάθμισης Εμπορικού Τριγώνου του δήμου και μάθαμε για τις ιδιαίτερες δυσκολίες κάλυψης των επιλεγμένων κτιρίων. Πρόκειται για διατηρητέα, που δεν ανήκουν όμως στο δήμο Αθηναίων, αλλά σε ιδιώτες ή ιδρύματα και παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης τουλάχιστον τα τελευταία είκοσι χρόνια. Αυτό συμβαίνει γιατί οι διαδικασίες αξιοποίησης τους είναι πολύπλοκες και χρονοβόρες, ενώ το εξίσου περίπλοκη είναι και η διαδικασία εντοπισμού των ιδιοκτητών, που γίνεται κατόπιν αιτήματος στο Κτηματολόγιο. Αφού δοθεί άδεια να κοινοποιηθούν τα στοιχεία τους στο δήμο, εκείνοι ειδοποιούνται προκειμένου να δώσουν τη συγκατάθεσή τους για την όποια παρέμβαση τρίτων.

«Για να μην συνεχιστεί η υποβάθμιση κεντρικών σημείων στην καρδιά της Αθήνας και στο πλαίσιο του προγράμματός μας, ενημερωνόμαστε για το ποιοι είναι οι ιδιοκτήτες, επικοινωνούμε μαζί τους και τους προσφέρουμε τη λύση της κάλυψης. Προσπαθούμε, παράλληλα, να τους βοηθήσουμε σε οποιοδήποτε τεχνικό πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπίζουν, ώστε να υπάρξει αξιοποίηση του ακινήτου τους. Από την εμπειρία μας θεωρούμε πως αυτά τα πανό μπορεί να παραμείνουν αρκετό καιρό», μαθαίνουμε από το δήμο.

Με λίγα λόγια, τα πανό κάλυψης (building wraps) που τοποθετούνται στο πλαίσιο των δράσεων του δήμου δεν εγγυώνται και την ανακαίνιση ή αξιοποίηση των κτιρίων τα οποία καλύπτουν, είναι μόνο μια πρόσκαιρη λύση. Είναι βέβαια σημαντικό αυτές οι καλύψεις να συνδυάζονται με αναβάθμιση των κτιρίων, ωστόσο αφού τα κτίρια δεν ανήκουν στο δήμο Αθηναίων, δεν μπορεί να ληφθεί καμία δημοτική πρωτοβουλία επισκευής τους.

Φαίνεται ότι η διαδικασία είναι πράγματι περίπλοκη, αφού για να καλυφθεί το πρώτο κτίριο στη γωνία των οδών Αγίας Ειρήνης και Αιόλου με σκηνές από την παράσταση «Οpus» σε σύλληψη, φωτογραφία και φωτισμούς του Χρήστου Παπαδόπουλου, πέρασε ενάμισης χρόνος. Ο σχεδιασμός της δράσης έγινε από την αρχή του Προγράμματος, δηλαδή από τον Απρίλιο του 2016, εντατικοποιήθηκε στις αρχές του 2017 και το πρώτο πανό τοποθετήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2017. Το ευχάριστο βέβαια είναι ότι σύντομα θα απομακρυνθεί για να αποκαλυφθεί επισκευασμένο το κτίριο στην γωνία των οδών Αιόλου και Αγίας Ειρήνης, που για χρόνια παρέμενε εγκαταλελειμμένο.

«Από τον Ιανουάριο του 2017 δουλεύουμε συστηματικά για να καλυφθούν μεγάλες επιφάνειες σε κομβικά σημεία της πόλης με εικόνες χορού από ομάδες σύγχρονων Ελλήνων χορογράφων. Το ενδιαφέρον μας θεματικά επικεντρώθηκε στο χορό, θεωρώντας την χειραφέτηση του σώματος στο δημόσιο χώρο σαν μία ιδιαίτερα δυναμική, δημιουργική προοπτική νέων Ελλήνων καλλιτεχνών». 

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι καλύψεις χωρίζονται σε δύο ζώνες. Στην κάτω ζώνη, το υλικό που έχει χρησιμοποιηθεί είναι εκτυπωμένο βινύλιο πάνω σε ξύλινη κατασκευή. Στην πάνω ζώνη, στους ορόφους δηλαδή, έχει χρησιμοποιηθεί ειδικό εκτυπωμένο δίχτυ, καθώς για στατικούς λόγους είναι απαραίτητο οι επιφάνειες να μην έχουν μεγάλη αντίσταση στον αέρα. Η συνολική επιφάνεια καλύψεως όλων των κτιρίων είναι σχεδόν 1.500 τ.μ. 

Τα πρώτα μεγάλα πανό κάλυψης (building wraps) «αγκαλιάζουν» ήδη 4 κτίρια στο Εμπορικό Τρίγωνο.

• Το πρώτο βρίσκεται στη γωνία των οδών Αγίας Ειρήνης και Αιόλου με σκηνές από την παράσταση «Οpus» σε σύλληψη, φωτογραφία και φωτισμούς του Χρήστου Παπαδόπουλου.
• Το δεύτερο βρίσκεται στην Πλατεία Αγίας Ειρήνης (Αιόλου 38) με φωτογραφίες από δύο παραστάσεις σε σύλληψη και χορογραφία του Κυριάκου Χατζηιωάννου («Mysterion / Higher States, Part 1» και «Le Sacre du Printemps - Suite Baloise»).
• Το τρίτο βρίσκεται στο νούμερο 24 της οδού Πραξιτέλους. Ο τίτλος του έργου είναι «Fight or Flight» σε χορογραφία Πέρσας Σταματοπούλου και Σταυρούλας Σιάμου. Η παράσταση παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου το 2013 και η φωτογραφία είναι της Εύης Φυλακτού.
• To τέταρτο κατά σειρά μεγαλοπανό κάλυψης με εικόνες σύγχρονου Ελληνικού χορού βρίσκεται στη γωνία Σταδίου και Αμερικής. Η φωτογραφία απεικονίζει σκηνή από την παράσταση «LINKS» του Αντώνη Φωνιαδάκη, που παρουσιάστηκε από το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Θέατρο Ολύμπια τον Απρίλιο του 2016. Το City Link χρηματοδότησε κομμάτι του πανό. 

Κατόπιν ενημέρωσης μαθαίνουμε ότι η συγκεκριμένη δράση συμπεριλαμβάνει δύο ακόμη κτίρια που θα «ντυθούν» το επόμενο διάστημα. Πρόκειται για το Μέγαρο Αθηνογένους, Σταδίου 50 και το κτίριο στην Πραξιτέλους 13, ιδιοκτησίας κληροδοτήματος του δήμου Πόρου. Μάλιστα ο σχεδιασμός για το πανό του κτιρίου της οδού Σταδίου είχε γίνει πριν μπουν οι σκαλωσιές που το καλύπτουν εδώ και λίγες ημέρες, ενώ πλέον γνωρίζουμε ότι θα ξεκινήσουν εργασίες ανακατασκευής του.