Πλατεία Μοναστηρακίου 2009

Η πλατεία Μοναστηρακίου, η «μεσογειακή αγορά» κατά τον Μπροντέλ, αναπλάστηκε και παραδόθηκε πολύχρωμη, τακτοποιημένη και καθαρή για να ξαναγίνει κέντρο συνάντησης πολιτισμών και ανθρώπων.

Το ότι φτιάχτηκε μια μεσογειακή πλατεία, ανοιχτή όπως θα έπρεπε να είναι μια σύγχρονη αγορά, ένα μέρος που ο κόσμος θα συναντιέται, θα συνυπάρχουν Αφρικανοί μικροπωλητές, χασομέρηδες, τουρίστες, νέοι που πάνε στου Ψυρρή, νοικοκυρές που πάνε στην οδό Αθηνάς, μας χαροποιεί. Οι 5 αρχιτέκτονες που ανέλαβαν το έργο –Ελένη Τζιρτζιλάκη, Νίκος Καζέρος, Ζίνα Κωτσοπούλου, Βάσω Μανιδάκη, Χριστίνα Παρακεντέ– αντιμετώπισαν την πρόκληση να σχεδιάσουν ένα δημόσιο χώρο με θέα το βόρειο κλίτος της Ακρόπολης και να αναδείξουν αυτά που έπρεπε να λάμψουν. Η «βύθιση» της πλατείας αναδεικνύει το ναό του 15ου αιώνα (καθαρισμένος πλέον και ανοιχτός στο κοινό) και αποτρέπει το παρκάρισμα. Για τα αρχαία που βρίσκονται μέσα στο σταθμό (εργαστήρια και αποθηκευτικοί χώροι που μαρτυρούν την περιπέτεια της πόλης από τον 8ο έως τον 19ο αιώνα) βρέθηκε η «ανοιχτή» λύση του σκάμματος, κάτω από γυάλινες επιφάνειες, για να βρίσκονται στο οπτικό μας πεδίο. Όσο για την κοίτη του ποταμού Ηριδανού, υπάρχει και οπτική και ακουστική επαφή αν σκύψει κανείς πάνω από το ρήγμα. Για τους πολύ προσεχτικούς διαβάτες ή γι’ αυτούς που έχουν χρόνο να σπαταλήσουν υπάρχει και μια έκπληξη. Κάποιοι από τους κυβόλιθους είναι φτιαγμένοι στο χέρι και κοσμούνται με μικρά σχέδια: κοχύλια, κίονες, πουλιά, μάτια και αυτιά, που παραπέμπουν σ’ αυτά που βλέπουμε από κάτω.

Για τα αναγκαία κακά, τις μηχανικές απολήξεις και τους αεραγωγούς του μετρό, η απάντηση είναι η κάλυψή τους από ασύμμετρη ανοξείδωτη κατασκευή και η χρήση πολυπεπίπεδων ξύλινων κατασκευών που χρησιμοποιούνται ως καθίσματα.  Η επίστρωση του συνόλου από πολύχρωμο συνδυασμό πέτρας και μαρμάρου δίνει στη μορφή της πλατείας μια κινητικότητα. Η εντύπωση που δίνεται είναι ότι το λιθόστρωτο «ρέει» προς όλες τις κατευθύνσεις της παλιάς πόλης, κλείνοντας το μάτι στα μωσαϊκά της εκκλησίας και στο ποτάμι που βρίσκεται  από κάτω μας. Το πράσινο αρκείται στα 9 δέντρα, απαγόρευση που επιβάλλει το υπέδαφος και οι αεραγωγοί του σταθμού. Αυτά που μας υποσχέθηκαν όμως και μας λείπουν είναι τα «άφθονα παρτέρια» και η κρήνη (απομίμηση μιας παλαιότερης). 

Οι ενστάσεις μας αφορούν κυρίως στην καθαριότητα της πλατείας. Εγκαινιάστηκε εδώ και ένα μήνα και η όψη της είναι ήδη βρόμικη. Το ξύλο είναι ένα «ζεστό» υλικό αλλά δεν ενδείκνυται για δημόσιο χώρο, καθώς οι επιφάνειες δεν είναι περασμένες με κάποιο μονωτικό υλικό κι είναι ήδη λεκιασμένες. Οι μεταλλικές κατασκευές και το λιθόστρωτο θα πρέπει να διατηρούνται διαρκώς καθαρά για να προβάλλονται. Δυστυχώς δεν εφαρμόζεται, παρόλο που το μηχάνημα του Δήμου είναι μόνιμα σταθμευμένο στην πλατεία (!).    

Το ίδιο ισχύει και για τις γυάλινες επιφάνειες που καλύπτουν τις ανασκαφές. Η καθαριότητα είναι ο ρυθμιστικός παράγοντας αυτής της πολύ καλαίσθητης ιδέας, για να μπορεί ο περαστικός να βλέπει μέσα. Ένα τμήμα της εν λόγω επιφάνειας είναι ήδη σπασμένο και ο λόγος είναι πως ο κόσμος κάθεται  επάνω. Απολύτως φυσικό, η πλατεία είναι τόπος συνάντησης. Το καλοκαίρι θα χρειαστούμε ένα σκιερό χώρο, ίσως θα έπρεπε να προβλεφθούν κάποια παγκάκια κάτω από τα δέντρα.

Επίσης θα είχαμε να προτείνουμε κάτι ακόμα: 1. Να συμβάλει ο Δήμος με ένα (πολύ ευτελές) ποσό ώστε να διορθωθούν οι κουρελιασμένες τέντες των 5 σιδερένιων σταντς και των δύο περιπτέρων της πλατείας. 2. Να υποχρεωθεί η αλυσίδα φαστ φουντ να αφαιρέσει τα 20 λογότυπά της (!), ένα και διακριτικό αρκεί. 3. Να απαγορευτεί το παρκάρισμα μπροστά στην είσοδο της πλατείας. Έτσι θα έχουμε από παντού απρόσκοπτα την ωραιότερη θέα του κόσμου, ιδιαίτερα το βράδυ που ο φωτισμός συμβάλλει στη μαγεία!