Από το «Πάλας» στα «Village»

Πέντε σινεμά υπάρχουν σήμερα στο Παγκράτι, κι ανάμεσά τους το παλιότερο που λειτουργεί στην πόλη («Πάλας) κι ένα σχετικά πρόσφατο (Village), ενώ πολύ περισσότερα έχουν κατεδαφιστεί κι ένα («Κόρονετ») έχει από χρόνια γίνει θέατρο.

Οι οθόνες που αντέχουν:

Village
Υμηττού 110 & Χρεμωνίδου

Βρίσκεται μέσα στο εμπορικό κέντρο «Athens Millenium», σε δύο ενωμένα προπολεμικά κτίρια, των οποίων η πρόσοψη διατηρήθηκε πλήρως απέξω. Πρωτύτερα στον ίδιο χώρο ήταν το ιδιωτικό εκπαιδευτήριο «Βυζάντιο» και ένα ξυλουργείο. Ξεκίνησε το 1999 με 5 αίθουσες και 600 θέσεις. Πλησιάζοντας την εικοσαετία, λειτουργεί πλησίστιο, μαζεύοντας πολύ κόσμο, όλων πια των ηλικιών, όχι μόνο νεαρό.

Λάουρα
Νικηφορίδη 24, «Νέο Παγκράτι», στα όρια με τον Βύρωνα.

Θερινό, λειτουργεί από το 1953, διατηρητέο. Είναι τρίφατσο, σχεδόν τετράφατσο (λόγω πολυγωνισμού), μεταξύ των οδών Νικηφορίδη, Αρώνη, Τιμοθέου. Η κεντρική του είσοδος είναι σε φάλτσο, πάνω της υπάρχει η καμπίνα προβολής και η οθόνη είναι στο βάθος. Η ονομασία με μεγάλα κόκκινα γράμματα, πολύ φωτεινά. Πέτρινη μάντρα, καλυμμένη με πολύ πράσινο, σε λίγα σημεία φαίνεται η παλιά πέτρα.Η κυρία που έκοψε τα εισιτήρια, κρατώντας κι ένα παιδάκι στην αγκαλιά της, μού είπε: «Ο πεθερός μου, ονόματι Λιαγκρής, είχε πάρει το σινεμά αρχές του ’60. Δυστυχώς έχει πεθάνει τώρα. Νωρίτερα το είχε για λίγα χρόνια άλλος επιχειρηματίας. Είχε πολλά σινεμά ο πεθερός μου, δέκα, σε διάφορα μέρη της Αθήνας, όχι στον Δήμο Αθηναίων. Το λάτρευε το σινεμά, όχι απλά το αγαπούσε. Σήμερα η οικογένειά μας, εκτός από τη “Λάουρα”, έχει κατά το ήμισυ την “Αλεξάνδρα” στην Πατησίων – βλέπετε την ταμπέλα δίπλα στην οθόνη, που γράφει "Αλεξάνδρα - Europa Cinemas”;. Πάμε καλά, αγαπάμε οικογενειακά τη δουλειά μας, αγαπάμε πολύ και το σινεμά. Στο ταμείο τώρα είναι ο γαμπρός μου».

Όασις
Πρατίνου 7, με κηπάκο, σε μικρό κτίριο

Ιδιοκτήτριες οι δύο ευγενικές αδελφές, Ντία και Μαρία Κωτήρα.Τρίπατο κτίριο, με δύο ορόφους μικρής πολυκατοικίας από πάνω, οι οποίοι στέγαζαν μέχρι τελευταία μια σχολή χορού. Το ισόγειο με μικρές κρεμαστές ρουστίκ προθήκες για τα «προσεχώς» και στη συνέχεια ανά ένα μαγαζί εκατέρωθεν της εισόδου, η οποία είναι σε στοά. Όταν λειτουργεί το σινεμά, βγαίνει στο δρόμο ένα μεγάλο καβαλέτο με φωτογραφίες. Όταν δεν λειτουργεί, το καβαλέτο μαζεύεται μέσα στη στοά, που κλείνει με σιδερένια δίφυλλη καγκελόπορτα με λουκέτο. Η στοά παλιομοδίτικη, με ανθοστήλες, ταμείο - κουβούκλιο αρχαίου τύπου «δεξιά τω εισερχομένω», ρουστίκ, παλιές φωτογραφίες ηθοποιών κ.λπ.

Απίθανη η θέση της μηχανής προβολής: ισόγεια, ελαφρά υπερυψωμένη αριστερά όπως μπαίνουμε από τη στοά, μ’ ένα μουσαμά για διαχωριστικό. Πρωτοφανές αυτό για όλα τα σινεμά, αλλά σοφό, αφού δεν υπάρχει χώρος για καμπίνα προβολής. 

Πολύ πράσινο μέσα, όχι μόνο δέντρα από παντού, αλλά και ένας κηπάκος με θάμνους και λουλούδια μπροστά από την οθόνη, πίσω δεξιά της οποίας (όπως βλέπουμε την ταινία) είναι το μπαρ, σε ειδικό χώρο-σφήνα. Πάντοτε εδώ κινούνται και νέες σοδειές από γατάκια.

Οι ιδιοκτήτριες μου είπαν: «Το σινεμά ξεκίνησε το 1961 και δεν είναι παρά ο ακάλυπτος της πολυκατοικίας μας. Νωρίτερα, εδώ έπαιζε ο καραγκιόζης του Κεραμίδα. Πρώτος ιδιοκτήτης ήταν ο κύριος Μελισσηνός και μεις την πήραμε το 1974, τότε δηλαδή που είχαν αρχίσει να κλείνουν τα σινεμά. Είναι ένα μικρό σχετικά σινεμά, με πολύ πράσινο και φανατικό κοινό, με το οποίο έχουμε προσωπικές και φιλικές σχέσεις πάνω από τριάντα χρόνια τώρα. Είμαστε σινέ τέχνης και φέρνουμε ποιοτικές ταινίες» 

Πάλας
Χειμερινό και θερινό (κλειστή ισόγεια αίθουσα, με ταράτσα πάνω της), Υμηττού 109 & Ιφικράτους.

Είχε ξεκινήσει «Παλλάς» το 1925 με δύο λάμδα, στην πορεία όμως το ένα έφυγε. Το 1933 κάηκε και το ανακαίνισε ο μέγας αρχιτέκτονας Βασίλης Κασσάνδρας («Ρεξ», «Παλλάς» Βουκουρεστίου κ.λπ.) σε γραμμή αρ ντεκό. Το είχαν ιδρύσει τρία αδέρφια, αλλά από τη δεκαετία του ’50 ανήκει ως χώρος και ως επιχείρηση στην οικογένεια Πόταγα. Υπεύθυνος μέχρι σήμερα (2018) είναι ο αειθαλής κ. Ματθαίος Πόταγας (με κλεισμένα τα 90 του χρόνια!) και στο ταμείο είναι η αδερφή του. 

Αξίζει να πάει κανείς στο «Πάλας» για να δει ένα από τα ελάχιστα σινεμά παλιού τύπου που έχουν απομείνει,. Στο χειμερινό υπάρχουν: ταμεία - κουβούκλια (το ένα μόνο εν λειτουργία), μεταλλικό διαχωριστικό στην είσοδο, καθίσματα παλιού τύπου (πλην 8 μόνο νέων), πίσω και δύο πλάγια θεωρεία ελαφρώς υπερυψωμένα, επίτοιχη διακόσμηση και απλίκες τύπου ’60, διάφορες μικρές φωτεινές ταμπέλες παλαιότατου τύπου («είσοδος», «έξοδος», «καπνιστήριον», «μπαρ», «WC»), χαμηλά φώτα διαδρόμων κόκκινα πίσω - μπλε στα πλάγια, καλοριφέρ κρεμαστά στους τοίχους με κάποια στοιχειώδη διακοσμητικά καλύμματα κ.λπ. Ο εξώστης δεν λειτουργεί πια, έχει μετατραπεί σε αποθήκη. Το μπαρ, που μαζί με τις τουαλέτες βρίσκονται στο πίσω μέρος της αίθουσας. Το θερινό έχει επίσης παλαιικό στιλ, με πέργκολες, αναρριχητικά, βαριά χτιστή οθόνη, ενώ το μπαρ βρίσκεται κάτω από την καμπίνα προβολής.

Ανάμεσα στ’ άλλα, ο κ. Πόταγας μου είπε: «…Δημιουργήθηκε εξαρχής ως κινηματοθέατρο, που σημαίνει ότι πέρασαν από δω σπουδαίοι θίασοι, όπως της Κατερίνας, του Αυλωνίτη και άλλοι, κυρίως σε πρωινές ή μεσημεριανές παραστάσεις. Ως σινεμά, είναι το δεύτερο παλιότερο χειμερινό της Αθήνας, μετά το “Αττικόν”, και το δεύτερο επίσης θερινό, μετά το “Βοξ”. Ο θερινός είναι διατηρητέος ως προς τη χρήση, ενώ ο χειμερινός ούτε ως αυτό. Πάντως έτσι κι αλλιώς σήμερα λειτουργεί και ο χειμερινός. Έχουμε πάντα ποιοτικό πρόγραμμα, πολύ πράσινο και, όπως βλέπετε κι εσείς, μεγάλη άνεση χώρων. Είναι πόλος έλξης της περιοχής, που συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξη του Παγκρατίου. Όταν δημιουργήθηκε το “Παλάς”, εδώ υπήρχαν ελάχιστα σπίτια. Τον Αύγουστο του ’44, ενώ η προβολή ήταν σε εξέλιξη (τότε μάλιστα η οθόνη ήταν απέναντι, εδώ στο μπαρ που είμαστε τώρα εμείς), μπήκε μέσα ένα γερμανικό απόσπασμα με διερμηνέα και συλλάβανε όλους τους άντρες θεατές. Συλλάβανε και μένα, που ήμουνα τότε 16 χρονώ. Μας βάλανε σε καμιόνια που περιμένανε στην Υμηττού και μάς πήγανε τις φυλακές της οδού Βουλιαγμένης. Μετά από δύο μέρες, εμένα μ’ αφήσανε γιατί ήμουνα μικρός. Τους άλλους τους φόρτωσαν εργάτες για τη Γερμανία. Ένας ξάδερφός μου ήταν ανάμεσά τους, γύρισε μετά τον πόλεμο, αλλά είχε γίνει φυματικός και πέθανε».

Πτί Παλαί
Ριζάρη 24 & Χείρωνος 12, χειμωνιάτικο, υπόγειο με ισόγεια είσοδο

Ξεκίνησε το Φλεβάρη του 1963. Εξαιρετικά διατηρημένο και συντηρημένο, κυριαρχεί το ξύλο παντού, αποπνέει άπλα χώρου, άνεση, καλό γούστο, «οικογενειακότητα» και ηρεμία. Εγκαινιάστηκε το Φλεβάρη του 1963. Μέρος της πρώτης διαφήμισής του έχει ως εξής: «Τι σημαίνει “Πτι Παλαί”; 1. Πολυτέλεια που σταματάει ο νους μπροστά της. 2. Άνεσις και κοσμοπολίτικο περιβάλλον που το εγγυάται η υπογραφή του Μάριου Αγγελόπουλου... Παρά το Χίλτον».

Από άποψη επιλογής ταινιών ήταν σινεμά μέσης ποιότητας, αλλά τα τελευταία χρόνια, στα χέρια των αδελφών Στεργιάκη (που έχουν επίσης το «Άστυ» της Κοραή), έχει μετατραπεί σε απαιτητικό σινεφίλ χώρο. 

Με στοιχεία από το ιντερνετικό βιβλίο μου «Τα σινεμά της Αθήνας 1896 - 2013» και συμπληρώσεις μέχρι σήμερα. 

d.fyssas@gmail.com