City Lover 370

Γράφει ο Ηλίας Μόσιαλος Καθηγητής των Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics, βουλευτής επικρατείας του ΠΑΣΟΚ

Ήρθα από τα Τρίκαλα στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του ’70 για να σπουδάσω Ιατρική. Ως νεαρός φοιτητής, δεν απόκτησα ολοκληρωμένη εικόνα. Γιατί, όπως είναι φυσικό, τον πρώτο καιρό ακολουθούσα φίλους, συντρόφους, συντοπίτες και δεν πήγαινα σε πάρα πολλά μέρη. Ζούσα στου Ζωγράφου (όπως και τώρα, εξάλλου), σπούδαζα στο Γουδί και σύχναζα κυρίως στα ψαράδικα της πλατείας της Καισαριανής, στα γραφεία του «Ρήγα Φεραίου» (Γ΄ Σεπτεμβρίου - Κουμουνδούρου), στα Εξάρχεια και στη Νέα Σμύρνη, σε μερικές παραλίες της Αττικής. Αγάπησα πολύ αυτά τα μέρη, έγινα σχεδόν Αθηναίος. Αλλά ήδη από τότε ένιωθα ότι πολλά στοιχεία που θα μπορούσε να έχει μια σύγχρονη πόλη –και η περιφέρειά της– απουσίαζαν. Ωστόσο, δεν μπορούσα ακόμα να συλλάβω τη γενική εικόνα.  

Στη συνέχεια έζησα πολλά χρόνια στο εξωτερικό, σπουδάζοντας περαιτέρω και εργαζόμενος. Στο Λονδίνο ιδίως, στην Κοπεγχάγη και αλλού, απόκτησα μια πληρέστερη οπτική. Είδα τι θα πει σύγχρονη πόλη, φιλική προς τον πολίτη. Με υποδομές, με θεματικά ή γενικά πάρκα, με πεζόδρομους, με κέντρα για δημιουργική δραστηριότητα ιδίως των νέων, με προγραμματισμένη ανάπτυξη, με αξιόλογη αισθητική. Γυρνώντας στην πατρίδα μετά από είκοσι χρόνια, είδα ότι δεν είχαν βελτιωθεί και πολλά. Δεν είμαι καθόλου ο Έλληνας που, επειδή έχει ζήσει στο εξωτερικό, υποτιμά τον τόπο του. Τον τόπο μου τον πονάω, γι’ αυτό και άφησα τη σιγουριά μιας σημαίνουσας πανεπιστημιακής θέσης και μπήκα στην πολιτική, στην προσπάθειά μου ν’ αλλάξω τα κακώς κείμενα, τουλάχιστον όσο περνάει απ’ το χέρι μου. Επομένως αυτά που γράφω δεν είναι προϊόν αφ’ υψηλού κριτικής, αλλά κατευθύνσεις προς βελτίωση.

Η Αθήνα και η Αττική έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα: ήπιο κλίμα, εκτεταμένες παραλίες, την Ακρόπολη, το Νέο Μουσείο της και τον εξαίρετο πεζόδρομο από την Πύλη του Αδριανού μέχρι το (αναμορφωμένο) Γκάζι. Αυτά όμως είναι ανεπαρκή. Δεν επαρκούν ούτε για τουςΑθηναίους, ούτε για τους τουρίστες.

Ο πεζόδρομος που προανέφερα θα έπρεπε να αγκαλιάσει όλο το Κέντρο, προς όφελος των πεζών και προς βλάβη των ΙΧ – τώρα συμβαίνει το αντίθετο. Χρειαζόμαστε περισσότερα πάρκα, τα υπάρχοντα είναι ελάχιστα, και συνήθως ανοργάνωτα ή ασυντήρητα. Λείπουν χώροι πολιτιστικών υποδομών, χώροι για άθληση, για ερασιτεχνική καλλιτεχνική δημιουργία. Το παλιό αεροδρόμιο προσφέρεται, αλλά τίποτα δεν έχει γίνει δέκα χρόνια τώρα. Η δε Αττική έχει ακόμα ελεύθερους χώρους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν: τώρα όμως, αύριο μπορεί να είναι αργά, γιατί η Αθήνα τείνει να ενωθεί οικιστικά με την ενδοχώρα της.

Από την άλλη, αν θέλουμε να είμαστε αληθινά μια πόλη τουριστικού προορισμού, δεν πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα θαλασσινά «μέτωπα»; Πόσοι Αθηναίοι νιώθουμε ότι ζούμε σε παραθαλάσσια πόλη; Οι παραλίες πρέπει ν’ανοίξουν στον κόσμο. Τώρα είναι ελάχιστα φιλικές, δύσκολα προσβάσιμες, με άναρχη δόμηση, με καταπατήσεις, με άχρηστα ολυμπιακά έργα. Αυτά τα τελευταία μικρή αξιοποίηση γνώρισαν, τη στιγμή που στο Λονδίνο ξέρουν από τώρα τι θα γίνει το κάθε κτίριο μετά την Ολυμπιάδα του 2012.

Υπολογίσιμα αναπτυξιακά έργα, εκτός του αεροδρομίου, του μετρό και της Αττικής Οδού, έχουν γίνει ελάχιστα. Τα μουσεία μας, με εξαίρεση της Ακρόπολης και το Εθνικό Αρχαιολογικό (που όμως εμφανίζεται «κουρασμένο»), είναι μικρά και, σε διεθνή κλίμακα, αμελητέα.

Τέλος, η πόλη πάσχει αρχιτεκτονικά. Δεν χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα στιλ: ιδιωτικά και δημόσια κτίρια χτίζονται με βάση το προσωπικό γούστο του καθενός, το οποίο συνηθέστατα είναι κακό. Δεν θα έπρεπε, όπως συμβαίνει σε άλλες προηγμένες πόλεις, να προϋπάρχουν σε κάθε γειτονιά 3-4 σχέδια, μεταξύ των οποίων να διαλέγουν οι ιδιοκτήτες, ώστε να διατηρείται το τοπικό «χρώμα»; Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερες στέγες με κεραμίδια, παρά πανάσχημες ταράτσες με κεραίες και «πιάτα»;

Νομίζω ότι, αν αγαπάμε την πόλη μας, πρέπει να μας απασχολούν τέτοια ζητήματα. Κι αξίζει να δώσουμε τις δυνάμεις μας προς τέτοιες κατευθύνσεις.

* Καθηγητής των Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics, βουλευτής επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. Ο Η.Μ. ήταν υπουργός Επικρατείας μέχρι το σχηματισμό της κυβέρνησης Παπαδήμου.