Γιατί τα Εξάρχεια είναι η πιο καλλιτεχνική γειτονιά της Αθήνας;

Τα Εξάρχεια στη λογοτεχνία

«…Στην πλατεία Εξαρχείων, στρογγυλή ακόμη, στέκονταν δύο φαντάροι ένοπλοι, ο ένας προς την Ανδρέα Μεταξά, ήσυχος, ο άλλος στο τέλος της Αραχώβης, απέναντι από το Φλοράλ, πυροβολούσε κάθε λίγο και λιγάκι στον αέρα αγριεμένος...»

Βασίλης Βασιλικός «Τρεις ελληνικές πόλεις», από το βιβλίο «Αθήνα», Θ.Γιοχάλας, Τ. Καφετζάκη, εκδ. Εστία

«…Πήρα την Καλλιδρομίου απ’ την κορφή κι ήταν σαν κοιλάδα στα πόδια μου, με τα δεντράκια της από τη μια μεριά κι απ’ την άλλη. Έχει μια άνεση αυτός ο δρόμος, μια γενναιοδωρία…»

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ  «Ο νεκρός αρραβωνιαστικός», από το βιβλίο «Αθήνα», Θ.Γιοχάλας, Τ. Καφετζάκη, εκδ. Εστία

«…Το περπάτημα και ο αέρας της περιοχής τής άνοιξαν την όρεξη, αγόρασε μια τυρόπιτα και κάθισε να τη φάει στο μεταλλικό παγκάκι κάτω απ’ το φοίνικα, απέναντι από το καφέ του Βοξ, που κάποτε ήταν το μαγειρείο του Κατσιρούμπα και τρώγανε οι φοιτητές με τα κουπόνια. Δίπλα το Φλοράλ με ρολά κατεβασμένα, σε κατάσταση πλήρους παρακμής. Λίγο παρακάτω το Τσαφ, κλειστό και καμένο. Ακόμα και το Decadance είχε κλείσει πρόσφατα, μετά από τριάντα χρόνια ιστορίας…»

Ζέφη Κόλια από τη συλλογή διηγημάτων «Τη νύχτα αυτή τη λέμε εμείς φωτιά - Ιστορίες από τα Εξάρχεια», εκδ. Athens Voice books

«…Η Τσιμισκή είναι στυγνή και μονοκόμματη, ενώ η Βουλγαροκτόνου διαθέτει τη γλύκα της υπερηφάνειας. Καθόλου παράξενο που στη Βουλγαροκτόνου μαζεύτηκαν οι ταβέρνες και τα μπαρ. Από την άλλη, οι Βυζαντινοί κατέφυγαν στα Εξάρχεια γιατί όταν κινδυνεύουν ανηφορίζουν γρήγορα προς το Στρέφη και το Λυκαβηττό, καβαλάνε τα σύννεφα και γίνονται καπνός. Διάλεξαν τους κάθετους δρόμους, αυτούς που αγγίζουν τους λόφους, κι άφησαν τους παράλληλους στους ήρωες του ’21…» 

Χρήστος Βακαλόπουλος  «Οι πτυχιούχοι», εκδ. Εστία

Σε είδα στο σινεμά 

► Σκηνές από την ταινία «Ο μεθύστακας» (1950), του Γιώργη Τζαβέλλα, με πρωταγωνιστή τον Ορέστη Μακρή, γυρίστηκαν στη θρυλική ταβέρνα «Μπάρμπα-Γιάννης», στην Εμ. Μπενάκη 94. 

► Σε Εξάρχεια και Νεάπολη τριγύρισαν Έλλη Λαμπέτη και Δημήτρης Χορν, στο «Κυριακάτικο ξύπνημα» (1953) του Μιχάλη Κακογιάννη. Η τελευταία σκηνή, όπου οι δύο πρωταγωνιστές κυνηγιούνται, γυρίστηκε στην κορυφή του Στρέφη. 

► Του Μιχάλη Κακογιάννη και η ταινία «Στέλλα» (1955), όπου ο Γιώργος Φούντας μαχαίρωσε τη Μελίνα Μερκούρη στη συμβολή συμβολή των οδών Καλλιδρομίου-Ιουστινιανού-Δελιγιάννη-Οικονόμου. 

► Η εναρκτήρια σκηνή του «Ο χαμένος τα παίρνει όλα» (2003), του Νίκου Νικολαΐδη, με τον Γιάννη Αγγελάκα, είναι γυρισμένη στα Εξάρχεια.

► Όπως και πολλές από τον «Δράκουλα των Εξαρχείων» (1983), του Νίκου Ζερβού, με πρωταγωνιστές μεταξύ άλλων τον Τζίμη Πανούση, τον Κωνσταντίνο Τζούμα, τον Τζόνι Βαβούρα, τον Αντώνη Καφετζόπουλο και τον Δημήτρη Πουλικάκο. 

► Γύρω από την πλατεία και το «Να μ’ αγαπάς» (2003), του Ανδρέα Θωμόπουλου, αφιερωμένο στον Παύλο Σιδηρόπουλο. 

Street Art

Στα Εξάρχεια δεν περπατάς, διαβάζεις και χαζεύεις. Διαβάζεις συνθήματα και χαζεύεις γκράφιτι παντού. Aπό τα πιο εμβληματικά γκραφίτι της περιοχής είναι το έργο του iNO, μια τεράστια ασπρόμαυρη τοιχογραφία που, επειδή βρίσκεται ψηλά, παραμένει ακόμα μέχρι σήμερα προστατευμένη από βανδαλισμούς.

Ο υπέροχος μπαλινέζος καλλιτέχνης  έχει κάνει στην περιοχή μερικά επικά γκραφίτι όπως το περίφημο «No Land for the Poor», γωνία Μπενάκη και Αραχώβης, που έγινε την εβδομάδα πριν το δημοψήφισμα του 2015.

Στη συμβολή των οδών Σολωμού και Σουλτάνη υπάρχει το χιλιοφωτογραφημένο γκραφίτι του αμερικανού καλλιτέχνη Alex Martinez που ζει στην Ελλάδα και διάλεξε να φτιάξει μια ζούγκλα περιμετρικά του ισογείου μιας πολυκατοικίας, οι κάτοικοι της οποίας έκαναν την παραγγελία και πραγματικά άλλαξε εντελώς το τοπίο.

Αλλά και η μεγάλη τοιχογραφία που υπογράφει ο Blu στο πάρκο της Ναυαρίνου κάνει τον περαστικό να σηκώσει τα μάτια ψηλά και να τη θαυμάσει.

Μπλε Πολυκατοικία 
To  «υπερωκεάνιο» των Εξαρχείων

 
Χαρακτηριστικό κτίσμα της πλατείας Εξαρχείων. Η μεσοπολεμική πολυκατοικία του μοντερνιστή αρχιτέκτονα Κυριακούλη Παναγιωτάκου κατασκευάστηκε το 1933 στη συμβολή των οδών Αραχώβης και Θεμιστοκλέους. Το μπλε χρώμα στις εξωτερικές επιφάνειες είχε επιλέξει ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλούκας. Διέθετε 34 συνολικά διαμερίσματα, μαγαζιά στο ισόγειο, μεγάλα υπόγεια, αίθουσα εκδηλώσεων και συναθροίσεων στο δώμα, δωμάτιο πλυντηρίων και πολλά ακόμα πρωτοποριακά για την εποχή.  Ένοικοι της μπλε πολυκατοικίας υπήρξαν μεταξύ άλλων οι Αλέξης Μινωτής και Κατίνα Παξινού, Σοφία Βέμπο και Μίμης Τραιφόρος, Δημήτρης Χορν, Δημήτρης Μυράτ, Λεωνίδας Κύρκος, Φρέντυ Γερμανός. Χωρίς το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα της πλέον, διατηρεί την ονομασία της και την αίγλη της.

Η αγορά και τα λουκέτα

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕΜΥ - ΕΣΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2017 στα Εξάρχεια καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά λουκέτων στους δρόμους Χαριλάου Τρικούπη (45,1%) και Ιπποκράτους (39,3%) καθώς η εμπορική αγορά των Εξαρχείων πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες εμπορικές ζώνες (εμπορικό τρίγωνο, κέντρο και Κολωνάκι) με το ποσοστό των κλειστών  επιχειρήσεων στην εν λόγω περιοχή να βρίσκεται στο 35%. 

Η γειτονιά των εκδοτικών οίκων  

Αλφειός Χαριλάου Τρικούπη 22, 2103623092
Γκοβόστης Ζωοδόχου Πηγής 73, 2103822251 
Των Συναδέλφων Καλλιδρομίου 30, 2103818840
Εξάρχεια Ζωοδόχου Πηγής 68, 2155257300
Άγρα Ζωοδόχου Πηγής 99, 2107011461
Ελευθεριακή Κουλτούρα Ερεσσού 52, 2103804525
Ελεύθερος Τύπος Βαλτετσίου 53, 2103802040
Απρόβλεπτες Καλλιδρομίου 57-59, 2103623092
Φαρφουλάς Μαυρομιχάλη 18, 2111845583
Σαββάλας Ζωοδόχου Πηγής 18, 2103301251