Τριγυρνώντας στη Νέα Φιλαδέλφεια

Νέα Φιλαδέλφεια. Βρίσκεται ανάμεσα στην Αθήνα, τα παλιά χωριά Μεταμόρφωση (Κουκουβάουνες), Λιόσια, Ηράκλειο, Άγ. Ανάργυροι και τις αδελφές προσφυγικές περιοχές Ν. Χαλκηδόνα και Ν. Ιωνία. Πήρε το όνομά της από την ομώνυμη μικρασιάτική πόλη. Για τη χάραξή της (δεκαετία του ’20) επιστρατεύτηκαν σχέδια αγγλικών εξοχικών περιοχών (παρόμοια χρησιμοποιήθηκαν στην Κυπριάδη, το Παλιό Ψυχικό και την Ηλιούπολη).

Έχει φαρδιούς δρόμους, πολύ πράσινο (ιδίως μουριές, νεραντζιές, πεύκα), πολλές πλατείες και (τελευταία) πλήθος πεζοδρόμων, θυμίζοντας φημισμένες ριβιέρες του εξωτερικού, κι ας μην είναι παραθαλάσσια. Έχει όμως τα ποτάμια της, τον Κηφισό (τώρα Εθνική Οδό, που όμως η οδός Πίνδου την περνάει από κάτω) και τον Ποδονίφτη (που ήταν το αρχικό της όνομα), τον Κόκκινο Μύλο της (έναν από τους πολλούς νερόμυλους του Κηφισού, μετά εξοχικό κέντρο και τελικά τοπωνύμιο), τα μνημεία της, τα απαραίτητα εγκαταλειμμένα εργοστάσια και, φυσικά, το Άλσος. Είναι προσφυγική, μα συνάμα έχει και αστική ομορφιά. Έχει φυσικά την ΑΕΚ, έστω και δίχως το γήπεδό της (αχαρακτήριστο το γκρέμισμά του, στη θέση του ένα ενοχλητικό, τεράστιο σκάμμα). Προσφέρει πλήθος μεζεδάδικα, ταβέρνες, ουζερί, ζαχαροπλαστεία (δεν είναι μόνο ο «Τίλλας», ο «Κανάκης» και το «Πέραν»). Διαθέτει πολύ περισσότερα Ωδεία από το μέσο όρο της άλλης Αθήνας, πράγμα που δείχνει ειδική επίδοση στη μουσική.

Παραμένει ένα από τα ομορφότερα αθηναϊκά προάστια: παρά την καταστροφική επίδραση των σεισμών του 1999, διατηρεί μεγάλο μέρος της ομορφιάς από τα πανέμορφα δίπατα προσφυγικά σπίτια, με τις αυλές και τις ανθισμένες γαζίες, μπουκαμβίλιες και γιασεμιά. Ίσως γι’ αυτό η Πρωτομαγιά, αφού παλιότερα είχε μετακινηθεί με τη σειρά από την πλατεία Αμερικής (Παλιά: Ανθεστηρίων) τέρμα Πατησίων κι από κει στη Νέα Χαλκηδόνα, κατέληξε κατά βάση εδώ.

Είναι ανοιχτή, φιλική σε μη πρόσφυγες Έλληνες και αλλοδαπούς. Όσοι ζουν ή δουλεύουν εδώ, δεν την αλλάζουν με τίποτα. Κι όσοι έχουν περάσει κι έτυχε η ζωή να τους ρίξει αλλού, δεν την ξεχνάνε ποτέ. Τώρα, μάλιστα, ετοιμάζεται να ζήσει κι άλλη μια Πρωτομαγιά, ετεροχρονισμένη, μα πάντα γιορταστική, ξένοιαστη κι εντυπωσιακή.

Κυρίες και κύριοι, η Νέα Φιλαδέλφεια.

Ζώ και δουλεύω στην Ν. Φιλαδέλφεια

Βαρβάρα Μπέκα
Ιδιωτική υπάλληλος - Από τη Θεσσαλία στη Φιλαδέλφεια

«Δουλεύω εδώ σχεδόν είκοσι χρόνια, από μικρό κοριτσάκι. Είναι πολύ ωραία περιοχή. Έχει πράσινο. Έχει τα πάντα, όλα τα μαγαζιά, εξυπηρετικά, εύκολη πρόσβαση με τα μέσα συγκοινωνίας. Είναι πολύ κακός ο συγχρωτισμός των παλιών προσφύγων με του ς άλλους Έλληνες. Εγώ είμαι από την Καρδίτσα, μια χαρά προσαρμόστηκα στη Φιλαδέλφεια. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις Ελλήνων - αλλοδαπών. Τώρα περιμένουμε με χαρά την Πρωτομαγιά».

Μιχάλης Τάμπας
Σιδεράς - Είμαστε και μετεωρολογικός κόμβος

«Είμαι 41 ετών, γέννημα θρέμμα Φιλαδελφειώτης. Στα χρόνια μου είδα τη Φιλαδέλφεια να γίνεται, από χωριό, πόλη. Η ΑΕΚ είναι ένας σύλλογος φτιαγμένος από μας. Το γήπεδο θέλουμε να ξαναγίνει εδώ, είναι κομβικό σημείο για την περιοχή, αλλά χωρίς εμπορικά κέντρα και τέτοια. Και το λέω εγώ που μεγάλωσα μέσα στο γήπεδο. Ο λόγος είναι ότι και μία στις 15 που γίνεται το ματς της ΑΕΚ εντός έδρας, ο γύρω κόσμος επιβαρύνεται. Φασαρία, παρκάρισμα κ.λπ. Φαντάσου να είναι συνεχής η κίνηση. Ύστερα, επιβαρύνεται το περιβάλλον, αυξάνεται η θερμοκρασία. Το ξέρεις ότι οι προβλέψεις για τον καιρό όλης της Ελλάδας γίνονται στο Αγρίνιο, τη Λάρισα και δω στη Φιλαδέλφεια; Είμαστε και μετεωρολογικός κόμβος. Δεν έχουμε δικαίωμα να χαλάμε αυτό το υπέροχο κλίμα που ισχύει εδώ. Η περιοχή μας ήταν από πάντα γεμάτη ταβέρνες και φαγάδικα. Αλλά λόγω κρίσης τώρα κυριαρχούν τα σουβλατζίδικα και τα μεζεδάδικα, που είναι πιο φτηνά. Πιο παλιά, με το σεισμό, άρχισε να σπάει η “φούσκα” των ακινήτων, που τώρα έσπασε τελείως. Πολλοί φύγανε, μερικοί ξανάρθαν. Ο κόσμος ανακατώθηκε. Μετά το Άλσος και προς τα σχολεία στην Εθνική, δύσκολα βρίσκεις παλιό Φιλαδελφειώτη».

Μιχάλης Λουκιδέλης
Ταβερνιάρης - 18χρονος, τέταρτη γενιά συνεχιστής

«Είμαι 18 χρονών, φέτος τέλειωσα το σχολείο. Είμαστε όλοι γνωστοί μεταξύ μας, οι ξένοι είναι ελάχιστοι. Όλοι είμαστε μια παρέα. Είναι όμορφη περιοχή, το τσιμέντο είναι λίγο. Πολλές πλατείες. Δεν δίνω Πανελλήνιες, είπα να μη σπουδάσω, αλλά να ασχοληθώ με την ταβέρνα. Και να σπούδαζα άνεργος θα έμενα, όπως τόσοι και τόσοι. Βοηθάω εδώ τα καλοκαίρια, μαθαίνω τη δουλειά. Είναι οικογενειακή επιχείρηση τέταρτης γενιάς. Την ξεκίνησε ο προπάππος μου Στέλιος, από την Πέργαμο της Μικράς Ασίας, το 1932. Ξέρω ότι το σπίτι το έδωσε στην οικογένειά μου η Πρόνοια. Συνέχισε την ταβέρνα ο παππούς μου ο Βύρωνας, μετά ο πατέρας μου ο Στέλιος και τώρα έχω μπει κι εγώ. Το χειμώνα δουλεύουμε στο υπόγειο με τα βαρέλια και τα στιχάκια στους τοίχους, τώρα το καλοκαίρι βγάζουμε τραπέζια στο δρόμο. Οι πελάτες μας οι πιο πιστοί είναι Φιλαδελφιώτες».

Χρήστος Μαγκλάρας
Τυροπιτάς - Σχεδόν δεν έχουμε ακροδεξιούς οπαδούς της ΑΕΚ

«Αγαπώ τη γειτονιά γιατί εδώ γεννήθηκα και μεγάλωσα, τίποτα περισσότερο. Το ίδιο θα αγαπούσα και οποιαδήποτε άλλη γειτονιά, αν είχα γεννηθεί εκεί. Είναι ωραίο μέρος, ανοιχτό, μεγάλη άπλα. Δουλεύω στον Βοτανικό, φτιάχνω και πουλάω τυρόπιτες και τα συναφή, μα το σπίτι και η οικογένειά μου εδώ είναι, εδώ επιστρέφω. Στα χρόνια που παρατηρώ τη Φιλαδέλφεια, άλλα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο και άλλα προς το χειρότερο, όπως παντού εξάλλου. Μας λύπησε πολύ το θέμα του γηπέδου, γιατί έμεινε η ΑΕΚ χωρίς γήπεδο. Ελπίζουμε να γίνει το γήπεδο ξανά, στο ίδιο σημείο. Δεν έχει νόημα να παίζει η ΑΕΚ αλλού. Ευτυχώς, εδώ στη Φιλαδέλφεια σχεδόν δεν έχουμε ακροδεξιούς μεταξύ των οπαδών της ομάδας».

Κώστας Χατζηδημητρίου
Ιδιοκτήτης κινηματογράφου - Τυχαία έχουν Άλσος οι προσφυγικές περιοχές;

«Γεννήθηκα, μεγάλωσα κι έζησα όλη μου τη ζωή στη Φιλαδέλφεια. Παλιά είχε εδώ εφτά κινηματογράφους, το “Σπανδάγου”, το “Νινάκι” κι άλλους, τώρα έχει μείνει μονάχα ο δικός μας. Ειδικά το “Ηρώδειο” δεν έπρεπε να επιτρέψουνε να γκρεμιστεί, σκέτο “Αττικόν” ήτανε από διακόσμηση και ομορφιά. Ο δήμος μας είναι πολύ όμορφος, πρώτα απ’ όλα λόγω του Άλσους. Και το σινεμά μας μέσα στο Άλσος είναι, έτσι το λέμε κιόλας. Τυχαία έχουν Άλσος οι προσφυγικές περιοχές; Η Νέα Σμύρνη, εμείς; Δεν νομίζω. Το Άλσος κάνει τη διαφορά, έστω κι αν δεν έχει πια ζωολογικό κήπο. Ο κινηματογράφος αυτός ξεκίνησε του 1963. Εγώ τον έχω από το 1990. Τον νοικιάζω από το δήμο. Νωρίτερα τον είχε ο Λάμπουρας, μετά ο ίδιος ο δήμος. Έχω φτιάξει το μπαρ, έχω βάλει τραπεζάκια, παίζω καλές ταινίες. Δίπλα έχουμε και τα φαγάδικα. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι το πράσινο και οι μυρωδιές του Άλσους. Οι παλιότεροι γνωριζόμαστε, αλλά οι πελάτες ανανεώνονται, δεν έχει νόημα να μιλάει κάνεις για τις παλιές εποχές. Απευθυνόμαστε ειδικά στη νεολαία, γιατί απ’ αυτήν βγαίνουν οι νέοι σινεφίλ. Το θέμα είναι να βγεις από το σπίτι».

Κλεοπάτρα
Φραγκιαδουλάκη Συνταξιούχος - Γεννήθηκα το 1922

«Γεννήθηκα το Αϊβαλί το 1922, μωρό με φέραν οι γονείς μου στην Ελλάδα. Έζησα πολλά χρόνια στη Φιλαδέλφεια, τον περισσότερο καιρό σ’ ένα περιβόλι προς τον Κόκκινο Μύλο. Στη Φιλαδέλεφια πρωτοπήγα σχολείο, στο σχολείο της Έλενας Βενιζέλου. Υπάρχει ακόμα. Εκεί βγαίναμε με τις αδελφές μου αλλά και με τις φίλες μου, οι περισσότερες εργατριούλες. Αργότερα έμεινα στην Αθήνα, ακολουθώντας τον πατέρα μου που έγινε μανάβης και μετά τον άντρα μου. Πρώτα Αγίου Μελετίου και μετά Γέφυρες, που τότε τις λέγανε Βασιλικές και σήμερα Τρεις. Πάντα όμως γύρναγα στη Φιλαδέλφεια, ακόμα και πέρυσι πήγα. Κανένα μέρος στην Αθήνα δεν αγάπησα τόσο».

Θοδωρής Γεωργακόπουλος
Ζαχαροπλάστης - Από το «Ελληνικόν» στο «Σιντριβάνι»

«Έχουμε την καλύτερη γειτονιά, πρώτα απ΄ όλα λόγω Άλσους. Και τα σπίτια μας εδώ τα κρατήσαμε, τα περισσότερα, τα συντηρήσαμε. Ο πατέρας μου δούλευε στο ʽΕλληνικόνʼ στο Κολωνάκι κι ερχόταν κάθε Σάββατο κι έφτιαχνε πάστες στον ʽΚανάκηʼ. Από το ΄65 ξεκίνησε ζαχαροπλάστης, απ΄ αυτόν μάθαμε, αργότερα, την τέχνη. Τώρα είμαστε εταιρεία, ʽΚ. Κανάκη - Θ. και Γ. Γεωργακόπουλοςʼ- ο αδερφός μου. Εδώ στο ʽΣιντριβάνιʼ είμαι από το 1985. Αλλά και γενικά στη Φιλαδέλφεια είναι πολύ δυνατή η ζαχαροπλαστική. Η ανατολίτικη παράδοση βλέπεις. Αυτό που μου λείπει είναι η ΑΕΚ να παίζει εδώ. Όταν έπαιζε η ομάδα μας, το μαγαζί πλημμύριζε από κόσμο»

Χρήστος Γιγουτσής
Μπαρίστας - Ένας Ολυμπιακός ανάμεσά μας

«Στο δρόμο αυτό που με βρήκες, την Κιλικίας, όλοι είναι από τα Βουρλά. Κι εγώ από τα Βουρλά είμαι, τρίτη γενιά. Αλλά δε νομίζω ότι οι πρόσφυγες έχουνε καμιά ιδιαίτερη αλληλεγγύη μεταξύ τους. Μπορεί παλιά να υπήρχε, από χρόνια όμως έχει χαθεί, πολύ πριν την κρίση. Πάντως εγώ δεν την είδα. Πολύ καλό στην περιοχή μας είναι που απαγορεύονται οι πολυκατοικίες, κάτι που συμβαίνει σε ελάχιστα μέρη στην Αθήνα. Κατά τα άλλα, όλες οι διοικήσεις που περάσανε από το Δήμο δεν κάνενε τίποτα. Καταργήσανε και το ζωολογικό κήπο. Εγώ είμαι Ολυμπιακός, όχι ΑΕΚτζής, δεν είμαι όμως φανατικός. Το γήπεδο το γκρέμισαν που το γκρέμισαν, αυτοί που το γκρέμισαν είχαν τους σκοπούς τους, γιατί όμως δεν το αξιοποιούν τόσα χρόνια; Δέκα χρόνια γκρεμισμένο είναι. Δεν θα μπορούσε να επεκταθεί το Άλσος εκεί; Αφού το ένα είναι συνέχεια του άλλου. Έχω το μπαράκι αυτό είκοσι χρόνια -στην αρχή λίγο πιο πέρα, εδώ και τέσσερα χρόνια εδώ. Δεν με ενδιαφέρει να βγάλω χρήματα από την ʽΑντίκαʼ. Οι πελάτες είναι φίλοι μου, μεγάλωσα μαζί τους. Βλέπεις και τη διακόσμηση, απλή, ακούς και τη μουσική. Και σημείωσε ότι πριν λίγο καιρό που έλειπα ένα τριήμερο, μπουκάρανε μ΄ ένα φορτηγό και τα σηκώσανε όλα. Όλα. Ξανάρχισα από την αρχή».

*Ευχαριστώ τους Γιώργο Γεωργιάδη, Πόπη Χαλκιά, Χρήστο Τάμπα και Στέλιο Λουκιδέλη για τη βοήθειά τους.
Φωτό: Νάσος Αβράμης - Art of Heavens

d.fyssas@gmail.com