Ρεπορτάζ: Οι Ρομά της διπλανής πόρτας

Σε κυριλέ κατάστημα στη Μεσογείων έχει μπει οικογένεια τσιγγάνων και κοιτάνε τα αθλητικά παπούτσια στα ράφια. Κολλητά τους στέκεται όλη την ώρα ο σεκιουριτάς. Η οικογένεια μένει απέναντι, στον καταυλισμό, που βρίσκεται πίσω από το μετρό Νομισματοκοπείο. Περίπου 300 άνθρωποι που βγήκε απόφαση να μεταστεγαστούν λίγο παρακάτω, γιατί ο καταυλισμός πρόκειται να κατεδαφιστεί στις 13 Μαΐου.

Οδός Ίριδας, ακριβώς μετά το σταθμό του μετρό προς τα βόρεια, αριστερά μέσα. Όπως μου είχε πει στο τηλέφωνο ο Στέλιος Καλαμιώτης, πρόεδρος του συλλόγου «Η Ελπίδα», θα τον έβρισκα στην πρώτη παράγκα. Όλες οι παράγκες είναι φτιαγμένες από τσιμεντόλιθους και νοβοπάν. Περίπου 70 οικογένειες Ρομά, προερχόμενες από την Εύβοια, ζουν εδώ από το 1971. Το 90% είναι δημότες Χαλανδρίου. «Κυρ-Στέλιο;» «Έλα, κάτσε». Μεσημέρι, η πρώτη πραγματικά ζεστή ημέρα της άνοιξης, κάτσαμε σε μια ωραία σκιά, στην αυλή της παράγκας, καπνίζαμε και πίναμε φραπέ. Μπροστά παίζανε μπάλα κάτι πιτσιρίκια. «Λένε πως εμφανίστηκαν οι ιδιοκτήτες των οικοπέδων και θέλουν να μας διώξουν. Βγήκε απόφαση να μεταστεγαστούμε λίγο παρακάτω.

Εγώ πιστεύω ότι θέλουνε να μας διώξουν γιατί η περιοχή είναι φιλέτο, είναι και το μετρό δυο βήματα από εδώ και έχει αναβαθμιστεί. Και πώς θα κατεδαφιστεί ο καταυλισμός αν δεν υπάρχει χώρος να μείνουμε; Θα έρθουν να μας διώξουν με τις μπουλντόζες; Θα γίνει πόλεμος» λέει ο κ. Καλαμιώτης. Μπροστά, από την οδό Ίριδας, περνάει κόσμος. Κοπέλες, οικογένειες, παρέες. «Δεν θέλουμε να είμαστε γκέτο. Θέλουμε να ενταχθούμε. Δεν ξέρω αν αυτό που λέω είναι σωστό ή λάθος, αλλά καλύτερα θα ήταν να μη ζούμε σε καταυλισμό, ούτε όλοι μαζί. Κάθε φαμίλια να πάει σε ένα σπίτι, να ενταχθεί στην κοινωνία όπως όλοι. Λεφτά υπάρχουν. Τόσα έχουν πάρει από την Ευρώπη για προγράμματα για Ρομά αλλά εμείς δεν είδαμε τίποτα».

Τα περισσότερα σπίτια έχουν την τουαλέτα μέσα, νερό τρέχει αλλά όχι πολύ, ρεύμα παίρνουν από τις διπλανές κολόνες της ΔΕΗ. Πιο παλιά το τραβάγανε από τις κολόνες στη Μεσογείων, αλλά η ΔΕΗ τις έβγαλε. Μια φορά που ήρθε περιπολικό του πετάξανε πέτρες. «Τι να γίνει; Να μην έχουμε ούτε φως; Ζώα είμαστε;».

Η απόφαση για τη μεταστέγαση

Δυο λόγια για το ιστορικό της υπόθεσης μας λέει ο Παναγιώτης Δημητράς, από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι: «Οι Ρομά ζουν στο Χαλάνδρι περίπου 40 χρόνια σε καταπατημένες εκτάσεις ιδιωτών. Πριν 25 χρόνια η πολεοδομία χαρακτήρισε τα οικήματά τους αυθαίρετα. Η κατεδάφισή τους αποτράπηκε με παρέμβαση και του γραφείου του πρωθυπουργού το 1999, αφού έπρεπε πρώτα να βρει η πολιτεία χώρο μεταστέγασής τους. Η σχετική επιτροπή που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Συνηγόρου του Πολίτη το 2001 δεν κατέληξε σε καμιά πρόταση. Τελικά τον Δεκέμβριο 2012 αρμόδια επιτροπή της πολιτείας επέλεξε παρακείμενο οικόπεδο που ανήκει στο Δημόσιο για να τους μεταστεγάσει. Χρειάστηκαν όμως τέσσερις μήνες για να αποφασίσει την υλοποίηση της απόφασης ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, ενώ νωρίτερα είχε βγάλει άλλη μια απόφαση κατεδάφισης των σπιτιών των Ρομά την οποία δεν ανακάλεσε μετά την απόφαση για τη μεταστέγαση.

Προφανώς οφείλει να το κάνει αμέσως και ο Συνήγορος του Πολίτη στον οποίο οι Ρομά έχουν προσφύγει από την 1 Απριλίου χωρίς να έχουν πάρει απάντηση οφείλει να του το υποδείξει. Το ίδιο οφείλει να κάνει και το Υπουργείο Εσωτερικών το οποίο δεν έχει ακόμα απαντήσει σε δύο σχετικές ερωτήσεις των βουλευτών Μαρίας Γιαννακάκη της Δημοκρατικής Αριστεράς και Δημήτρη Παπαδημούλη του ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει δε να δρομολογηθούν άμεσα τα έργα υποδομής που αναφέρονται στην απόφαση του ΓΓ ώστε πριν το τέλος του 2013 να έχει ολοκληρωθεί η μετεγκατάσταση. Φυσικά μέχρι τότε δεν νοείται καμιά κατεδάφιση των σημερινών αυθαιρέτων σπιτιών των Ρομά».

Στον καταυλισμό

Ένας τύπος που φορούσε μια βερμούδα του Παναθηναϊκού μου λέει: «Τι ομάδα είσαι;» «Παναθηναϊκός». «Εγώ είμαι ΑΕΚ, μην κοιτάς το σορτσάκι. Πέσαμε και κατηγορία». Εκείνη την ώρα πέρασε από πίσω του ένας πιτσιρικάς με ποδήλατο που έψαχνε για παλιοσίδερα και του έριξε μια γερή καρπαζιά. Αν το δεις από την εύθυμη πλευρά, η κοινωνία εκεί είναι σαν παλιά ελληνική ταινία, έχει και την πλάκα της. Μετά πλησίασε ένας άλλος τύπος που πρέπει να είχε ξυπνήσει εκείνη την ώρα. Ο Νίκος. «Με τι ασχολείσαι, φίλε;» «Όλη μέρα κοιμάμαι και το βράδυ πέφτω για ύπνο. Δεν υπάρχουνε δουλειές, φαντάσου δυσκολεύεσαι να βρεις εσύ, που είσαι μπαλαμός, πόσο μάλλον εγώ». «Και πώς τη βγάζεις;» «Πουλάω χαρτιά κουζίνας έξω από λαϊκές». Εκτός από τρεις-τέσσερις, που ασχολούνται με τα παλιοσίδερα (σκραπ), όλοι οι άλλοι πουλάνε διάφορα στις λαϊκές, λίγο πιο μακριά από αυτές, γιατί δεν έχουν άδειες. Τώρα πουλάνε σκόρδα, που τα παίρνουν από τη λαχαναγορά, σε λίγο θα αρχίσουν τα καρπούζια. «Κανείς δεν έχει άδεια, γιατί όλοι λίγο πολύ χρωστάνε στην Εφορία. Για να έχεις άδεια θα πρέπει να έχεις και ενημερότητα» λέει ο Στέλιος Καλαμιώτης.

Η Μαρία είναι 21 χρόνων και έχει τρία παιδιά. Κάθε πρωί παίρνει το μικρότερο και απλώνει το χέρι έξω από τον Σκλαβενίτη. «Δεν μου αρέσει, αλλά και τι να κάνω;» «Βγαίνει τίποτα;» «Ανάλογα. Συνήθως πέντε-έξι ευρώ την ημέρα». Η Ραφαέλα είναι 16. Έχει τελειώσει το δημοτικό. Λέει πως το όνειρό της ήταν να τελειώσει το λύκειο και μετά να γίνει κομμώτρια, αλλά στο μεταξύ αρραβωνιάστηκε. Ο αρραβωνιαστικός είναι 15. Η Ραφαέλα στα 16 της πιστεύει ότι τα χρόνια πέρασαν για να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα. Για τη μεταστέγαση του καταυλισμού λέει πως «αν είναι να πάμε κάπου που θα έχει να μας προσφέρει κάτι καλύτερο, ναι, γιατί όχι. Αν όμως είναι χειρότερα, ας μείνουμε εδώ».

Γιώργος Κουράσης

Δεν υπάρχει χώρος για τους Ρομά

Πριν την απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής Δημήτρη Καλογερόπουλου να μεταστεγαστεί ο καταυλισμός «στην ελεύθερη αδόμητη δημόσια έκταση με εμβαδόν εγγύς του σημερινού καταυλισμού στην περιοχή Νομισματοκοπείου / Πεύκου Πολίτη στα διοικητικά όρια του δήμου Χαλανδρίου» είχε «πέσει» στο τραπέζι η πρόταση να πάνε στο δήμο Πεύκης-Λυκόβρυσης. Ξεσηκωθήκανε όλοι. Χωρίς να υπάρχει απόφαση, παρά μόνο μια πρόταση, ο δήμος Πεύκης-Λυκόβρυσης προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τώρα ήταν η σειρά του δήμου Χαλανδρίου να αντιδράσει. «Ο δήμος δεν μπορεί να συνηγορήσει σε μια τέτοια απόφαση. Η έκταση για την οποίο μιλά ο κ. Καλογερόπουλος, στην αναθεώρηση του γενικού πολεοδομικού σχεδίου του δήμου, προβλέπεται σαν χώρος πρασίνου, αθλοπαιδιών και αναψυχής» λέει ο δήμαρχος Γιώργος Κουράσης. Και πού να πάνε οι Ρομά; «Δεν είμαι εγώ αρμόδιος για το πού θα πάνε. Δεν μπορώ εγώ να τους λύσω το πρόβλημα. Αρχικά ο κ. Καλογερόπουλος είχε πει για Λυκόβρυση-Πεύκη και μετά τις αντιδράσεις που υπήρξαν εκεί τα γύρισε και θέλει να τους μεταστεγάσει στο Χαλάνδρι. Δεν μπορεί να γίνει αυτό. Οι γείτονες του καταυλισμού βρίσκονται εδώ και χρόνια σε μια κατάσταση ομηρίας. Υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές, δεν πρόκειται για έναν καταυλισμό που ζει ειρηνικά. Έχουν μια δική τους συμπεριφορά που προκύπτει από τα έθιμά τους. Το λιγότερο είναι που κάθε τόσο έχουνε και μια γιορτή και χαλάνε τον κόσμο».