Να πεζοδρομηθεί ή όχι η Αθηνάς;

«Η οδός Αθηνάς είναι η καρδιά της Αθήνας. Η Αθήνα είναι η καρδιά του έθνους. Γι’ αυτό και ό,τι υμνεί την Αθηνάς είναι εθνικό και ελληνικό μαζί. Κι έτσι όπως έχει το όνομα θεάς η οδός αυτή και στην κορυφή της τη βλογάει ο Παρθενώνας, κανείς δεν της αμφισβητεί την εθνική αξία σε ολόκληρη τη χώρα» Από το σημείωμα στις «Μπαλάντες της Οδού Αθηνάς» του Μάνου Χατζιδάκι, 1981

Η ιδέα

Η σύλληψη για την πεζοδρόμηση της οδού Αθηνάς ανήκει καταρχήν στην Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων. Αυτή εκπόνησε σχετική μελέτη από το 2001, στην οποία και συμπεριλαμβάνονταν αλλαγές που έχουν ήδη εφαρμοστεί. Από αυτές έχουμε ήδη δει τη βελτίωση των πεζοδρομίων, τα μπρούτζινα φανάρια της πλατείας Κοτζιά, τη μονοδρόμηση της Αθηνάς προς Ομόνοια και άλλα. Η πρώτη, όμως, αυτή μελέτη προέβλεπε την πεζοδρόμηση του τμήματος από Ομόνοια μέχρι Ευριπίδου, άρα στο κομμάτι αυτό του δρόμου που δεν υπάρχουν πολλά καταστήματα. Επίσης μιλούσε για μερική απαγόρευση καφενείων - εστιατορίων, αφού έθετε ως όρο την ποσόστωση χρήσεων γης ανά τμήμα δρόμου. Έτσι ώστε να μην εξαπλωθούν οι χρήσεις γης που θα αλλοίωναν το γενικό λαϊκό χαρακτήρα της οδού και της περιοχής. Σήμερα αυτό που προτείνεται από τον Δήμο και μπαίνει προς συζήτηση είναι η πεζοδρόμηση ολόκληρης της οδού, που θα πάει πακέτο με την αναδιαμόρφωση της πλατείας Μοναστηρακίου. Αυτό, ωστόσο, μοιάζει περισσότερο με μια παλιά ιδέα. Γιατί πρέπει να πούμε ότι από την αρχή ο δρόμος αυτός σχεδιάστηκε από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ με βάση το όραμά τους. Ως ένας δρόμος περιπάτου που θα ενώνει τα τότε ανάκτορα, δηλαδή την Ομόνοια, με τον Παρθενώνα.

Ο διάλογος

Στις αρχές του καλοκαιριού έγινε μια συνάντηση στο Δημαρχείο Αθηνών και με πρωτοβουλία του δημάρχου. Συμμετείχαν καταστηματάρχες της οδού Αθηνάς και εκπρόσωποι συλλόγων. Εκεί αποφασίστηκε να διανεμηθούν ερωτηματολόγια στους ενδιαφερόμενους. Παράλληλα ο Εμπορικός Σύλλογος Αθήνας διεξάγει τη δική του έρευνα με ερωτηματολόγια, που τα πρώτα της συμπεράσματα βγήκαν ήδη τον Σεπτέμβριο που μας πέρασε. Εκεί διαβάζουμε ότι το 92,9% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι η πεζοδρόμηση δεν θα αναβαθμίσει την εμπορική δραστηριότητα, ενώ στην ερώτηση «Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που θα επιδεινωθούν» πρώτη στη λίστα έρχεται η τροφοδοσία με 85,1%. Ακολουθεί η πρόσβαση του κοινού με 72,7% και η εγκληματικότητα και το παράνομο εμπόριο με 55,2%. Τέλος, η μεγάλη πλειοψηφία (95,5%) δεν θεωρεί την πεζοδρόμηση απαραίτητη.

Πάντως, ανεξάρτητα από την πορεία των διαπραγματεύσεων, ο Δήμος εγκαινίασε στα τέλη Φεβρουαρίου 3μηνο πιλοτικό πρόγραμμα απαγόρευσης της κυκλοφορίας των οχημάτων στην παρακείμενη περιοχή του Ψυρρή, όπως αυτή ορίζεται από τις οδούς Ευριπίδου, Αθηνάς, Ερμού, Σαρρή, Λεωκορίου και Αριστοφάνους, τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου.

Τα επιχειρήματα

Διχάζονται οι γνώμες, το ίδιο και τα επιχειρήματα, αφού η κάθε μεριά υποστηρίζει με πάθος τα «ναι» και τα «όχι» της. Επιγραμματικά...

ΥΠΕΡ

● Θα υπάρχουν διευκολύνσεις, αφού η οδός διαθέτει ήδη 2 σταθμούς τρένου ΗΣΑΠ και μετρό (Ομόνοια και Μοναστηράκι), όπως και 3 υπόγεια parking

● Θα μειωθούν ή και θα καταργηθούν εντελώς τα Ι.Χ. στην ευρύτερη περιοχή

● Θα αναβαθμιστεί αισθητικά η περιοχή χάρη στην αποκαθήλωση των πινακίδων και τον εξωραϊσμό των κτιρίων

ΚΑΤΑ

● Θα ακολουθήσουν αλλαγές στις χρήσεις γης και η περιοχή θα γίνει κομμάτι του Ψυρρή με νυχτερινά μαγαζιά και εμπορικά καταστήματα

● Θα επωφεληθούν εγκαίρως ενημερωμένοι (μιλημένοι) επενδυτές, που θα αγοράσουν ακίνητα σε χαμηλές τιμές για να τα εκμεταλλευτούν αργότερα

● Θα δυσκολευτούν έμποροι και καταστηματάρχες, αφού τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά είναι από τα βασικά εργαλεία της δουλειάς τους

Ερμού Vs Αθηνάς

Οι διαφορές και οι ομοιότητες των δύο οδών αποτελούν επιχειρήματα και των δύο πλευρών. Οι διαφωνούντες με την πεζοδρόμηση της Αθηνάς θυμίζουν ότι είναι ένας δρόμος με πολλές επιχειρήσεις που πουλούν χονδρική ή λιανική βιομηχανικά εμπορεύματα, άρα ο πελάτης μπαίνει να ψωνίσει και μετά φέρνει το αμάξι του απ’ έξω για να παραλάβει το εμπόρευμά του. Η Ερμού είναι ένας δρόμος με καθαρά εμπορικό χαρακτήρα, όπου ο κόσμος μπορεί να βολτάρει χαλαρά και να κάνει τα ψώνια του. Όσοι συμφωνούν με την πεζοδρόμηση της Αθηνάς θυμίζουν ότι τέτοιες αντιδραστικές κινήσεις δέχτηκαν οι αρχές σε κάθε προσπάθεια αλλαγής. Έτσι αντιδρούσαν ομάδες πολιτών και πολεοδόμοι και στην περίπτωση της πεζοδρόμησης της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και στην Ερμού, οι οποίες τελικά έμειναν στην ιστορία σαν θετικά βήματα για την πόλη. Υπάρχει όμως και ένα ισχυρό επιχείρημα που υπογραμμίζουν πολεοδόμοι και αρχιτέκτονες, μεταξύ αυτών και ο Θανάσης Αραβαντινός, καθηγητής του ΕΜΠ και εμπνευστής της υπόθεσης της Ερμού. Λέει, λοιπόν, σε παλιότερο κείμενό του ότι το εμπορικό αυτό τρίγωνο δημιουργήθηκε με κάποιες προϋποθέσεις όσον αφορά τη διευκόλυνση της κίνησης. Και αυτό προέβλεπε ότι δρόμοι όπως η Σταδίου, η Μητροπόλεως και –κυρίως– η Αθηνάς θα συλλέγουν τη διέλευση των αυτοκινήτων προς και από το κέντρο. 

Το συμπέρασμα

Οι φόβοι πολλών είναι δικαιολογημένοι, άλλων μπορεί να μας ακούγονται αδικαιολόγητοι. Τολμήσαμε όμως μια μικρή έρευνα και ανακαλύψαμε ότι πολλοί φόβοι είναι κάτι παραπάνω από πραγματικοί. Μιλάμε για τις φωνές που υποστηρίζουν ότι η οδός θα μετατραπεί σε εμπορικό κέντρο και ότι πολλοί θα πλουτίσουν, μια φωνή που ακούγεται ιδιαίτερα από την παράταξη Ανοιχτή Πόλη και εκφράζεται συχνά (σε κείμενα και ομιλίες) από την καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής και δημοτική σύμβουλο Ελένη Πορτάλιου. Σε δημοσίευμα, λοιπόν, ιστοσελίδας που απευθύνεται σε μεσίτες και το γενικότερο χώρο του real estate ψαρέψαμε σχετικό δημοσίευμα ήδη από τον Ιούλιο του 2008, πριν δηλαδή το θέμα πάει καν στο Δημοτικό Συμβούλιο. Εκεί διαβάζουμε ότι ειδικοί της αγοράς βλέπουν από τώρα την Αθηνάς ως τη νέα Ερμού. Γι’ αυτό και λέγεται ότι μεγάλες ξένες εμπορικές αλυσίδες έχουν βάλει ήδη στο μάτι ακίνητα της περιοχής.

Μερικοί αριθμοί

• 80-100 ευρώ το τ.μ. κοστίζει η ενοικίαση στην Αθηνάς
• 5.000 μικρομεσαίοι επιχειρηματίες θίγονται από την πεζοδρόμηση, με βάση τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας
• 6.000 τροχοφόρα υπολογίζεται ότι διασχίζουν το απαγορευμένο κομμάτι της Αθηνάς σήμερα, από Σοφοκλέους και Λυκούργου προς Ομόνοια
• 250 ευρώ μίνιμουμ το τ.μ. κοστίζει η ενοικίαση στην Ερμού
• 40% μειώθηκε η κίνηση τις λίγες μέρες που έγιναν επισταμένοι έλεγχοι στην είσοδο της οδού Αθηνάς, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας

Λόγια που ακούστηκαν...

Στο Δημοτικό Συμβούλιο της 27ης Αυγούστου 2008, όπου και συζητήθηκε το θέμα της πεζοδρόμησης:

Κώστας Σκανδαλίδης (Η Αθήνα Αλλάζει) «Εγώ δεν είμαι έτοιμος να πω. Θα ήθελα όμως να ξέρω πάνω σε ποιο σχεδιασμό εντάσσεται και μακάρι να συμφωνήσουμε όλοι». 

Νικήτας Κακλαμάνης (Αθήνα, Πόλη Της Ζωής Μας) «Μια Κίνηση Πολιτών, με επικεφαλής τον κ. Σγούρδο, λέει να μη γίνει πεζόδρομος η Αθηνάς. Μα το δικό του μαγαζί είναι σε πεζόδρομο, δίπλα. Δηλαδή, αν κατάλαβα καλά, για το δικό μας μαγαζί, που είναι σε πεζόδρομο, πολύ καλά έγινε ο πεζόδρομος».

Στέλιος Λάμπρου (Αγωνιστική Αριστερή Οικολογική Συμπαράταξη για την Αθήνα) «Όταν θα δώσουν το σχέδιο της πεζοδρόμησης της Αθηνάς θα πούμε γνώμη, γιατί πολλές φορές, έστω και από μη γνώση των θεμάτων, πιθανόν να δημιουργούνται προβλήματα».

Ελένη Πορτάλιου (Ανοιχτή Πόλη) «Τι θέλουμε; Να γίνει επέκταση τραπεζοκαθισμάτων; Να γίνει επέκταση των μεγάλων αλυσίδων πολυκαταστημάτων εμπορίου, ειδών μόδας κ.λπ. ή θέλουμε να διατηρήσει αυτό το λαϊκό χαρακτήρα; (…) Αν η πεζοδρόμηση συνεπάγεται αλλαγή χρήσεων γης και προφανώς άνοδο τιμών γης και εκδίωξη αυτών των κοινωνικών τάξεων και αυτών των χρήσεων από το ιστορικό κέντρο, εμείς είμαστε αντίθετοι».

Γιώργος Αρσένης (Η Αθήνα Αλλάζει) «Είμαι σύμφωνος φυσικά να μην έχει την τύχη που είχε η Βουκουρεστίου, που έγινε πάρκινγκ ιδιωτικό για τους κοσμηματοπώλες και τον εφοδιασμό των ξενοδοχείων. Έχετε μία υποχρέωση στην ιστορία, κύριε δήμαρχε, να επαναφέρετε τη φρουταγορά στην πρότερη θέση της».

Οι πρωταγωνιστές

Διονύσης Καράμπελας- Σγούρδος, πρόεδρος Συνδέσμου Αναβάθμισης Ιστορικού και Εμπορικού Κέντρου Αθήνας

Χρόνης Ακριτίδης, αντιδήμαρχος Τεχνικών  Έργων - Μελετών Αθήνας

Κυριάκος Γριβέας, πρόεδρος Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας

Παναγής Καρέλλας, πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών