Μια Στοά από… Λονδίνο και Παρίσι στο κέντρο της Αθήνας

«Μας θυμίζει κάτι από τις εμπορικές στοές του Λονδίνου, έχοντας όμως χαρακτηριστικά από γαλλική αρχιτεκτονική. Πού μπορούμε να μάθουμε για την ιστορία αυτής της Στοάς;» μας ρώτησε ένα ζευγάρι τουριστών από την Αγγλία, ένα μεσημέρι του Αυγούστου, καθώς διασχίζαμε με ένα συνάδελφο την Στοά Νικολούδη στο κέντρο της Αθήνας.

Η ερώτηση αυτή αποτέλεσε ένα κίνητρο για αναζήτηση της ιστορίας της Στοάς Νικολούδη, η οποία συνδέει την οδό Πανεπιστημίου με την οδό Σταδίου, μία από τις πιο γνωστές εμπορικές και ιστορικές στοές του κέντρου των Αθηνών. Μια στοά - που όπως μάθαμε στην αναζήτηση της ιστορίας της - άντεξε στο χρόνο και στην κρίση, αλλά λίγο έλειψε να «εξαφανισθεί» τον Φεβρουάριο  του 2012, όταν κτήριο και η Στοά Νικολούδη υπέστησαν πολύ σοβαρές ζημιές από τους εμπρησμούς που σημειώθηκαν τότε στο κέντρο της Αθήνας.

Εάν δεν είχε την τύχη να βρίσκεται υπό την «ομπρέλα» ενός ισχυρού χρηματοπιστωτικού οργανισμού, της Alpha Bank, θα βρισκόταν σήμερα υπό εγκατάλειψη, όπως βρίσκονται αρκετά σημεία και κτήρια της πόλης που υπέστησαν εκείνη την εποχή εμπρησμούς και βανδαλισμούς.

Ποια είναι όμως η ιστορική της διαδρομή;

Ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Νικολούδης (1874-1944) σχεδίασε την πρώτη μορφή της χαρακτηριστικής Στοάς. Αποκτώντας δύο μικρά οικόπεδα επί της οδού Σταδίου, έχτισε δύο συνεχόμενα κτήρια και αργότερα τα ένωσε με το κτήριό του επί της οδού Πανεπιστημίου.

Η Στοά Νικολούδη πήρε την τελική της μορφή το 1936: εμπορικά καταστήματα σε όλο το ισόγειο, τρεις όροφοι γραφείων και στην υψηλότερη στάθμη, το διαμέρισμα του αρχιτέκτονα.

Με την ανέγερση της Στοάς, ο Αλέξανδρος Νικολούδης μεταφέρει στην Ελλάδα τις αρχές της γαλλικής École des Beaux-Arts, ενός φημισμένου, πρωτοποριακού αρχιτεκτονικού ρεύματος της εποχής, που είχε ως βασικά αξιώματα την ανάδειξη μιας εκλεκτικιστικής αισθητικής δομής και ενός διακοσμητικού πλούτου. Ο σχεδιασμός της Στοάς βασίζεται επίσης στις αντίστοιχες εμπορικές στοές του κέντρου του Λονδίνου (arcades).

Οι τουρίστες που μας ρώτησαν είχαν τελικά δίκιο, λέγοντας μας ότι τους θυμίζει κάτι από Λονδίνο και Παρίσι! Το Μέγαρο Νικολούδη, ανακατασκευάσθηκε το 1938 από τον Αλέξανδρο Νικολούδη στη θέση του παλαιότερου κτηρίου του 1918. Στην πορεία του χρόνου η Στοά Νικολούδη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο εμπορικές Στοές του κέντρου των Αθηνών, στο εσωτερικό της οποίας στεγάζονταν πολλά καταστήματα που άφησαν το στίγμα τους στην παλαιά Αθήνα, αλλά και το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Εστία» καθώς και το φημισμένο καφενείο του Λουμίδη, όπου σύχναζαν σπουδαίες προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών.

Το 1981, κατά την ανέγερση του κεντρικού κτηρίου της Alpha Bank, η Τράπεζα δημιούργησε μία μεταλλική κατασκευή, ως προέκταση της Στοάς μέσα στο εργοτάξιο διασφαλίζοντας την λειτουργία των καταστημάτων της Στοάς, αλλά και τη διέλευση των πεζών μεταξύ των οδών Σταδίου και Πανεπιστημίου. Το 1995, το Κτήριο Νικολούδη κηρύχθηκε Ιστορικό, Διατηρητέο και έργο τέχνης από το υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Τα τελευταία έτη, το κτήριο ανήκει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στην Alpha Bank, η οποία στεγάζει σε αυτό γραφεία και υπηρεσίες της. Κατά την περίοδο 1997-2001, με πρωτοβουλία και δαπάνες της, πραγματοποιήθηκε η αποκατάσταση και αναπαλαίωση του διατηρητέου τμήματος του Κτηρίου Νικολούδη προς την οδό Πανεπιστημίου, από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Σ. Καλλιγά και τον πολιτικό μηχανικό Βίκτωρα Αμπακούμκιν, με στόχο να αποτελέσει και πάλι κομβικό σημείο της καθημερινής ζωής του αθηναϊκού κέντρου.

Τον χειμώνα του 2012, όπως προαναφέρθηκε, το κτήριο και η Στοά υπέστησαν μεγάλη ζημιά από τους εμπρησμούς που σημειώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας. Η Alpha Bank ανέλαβε το έργο της αποκατάστασης του Κτηρίου Νικολούδη που ολοκληρώθηκε πλήρως στις αρχές του 2015.

Σήμερα, με πρωτοβουλία της Alpha Bank για την ενίσχυση της εμπορικής κίνησης στην περιοχή, τα καταστήματα της Στοάς διατίθενται και δραστηριοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων από το λιανικό εμπόριο και την παροχή υπηρεσιών.