Airbnb: Ανάσα ή πληγή για τον κλάδο του τουρισμού και την πόλη;

Κάποια στιγμή, λίγο πριν την επίσημη έναρξη του καλοκαιριού, ήταν το trending topic συζήτησης στις παρέες. Όλη η Αθήνα μιλούσε (και εξακολουθεί να μιλάει) για το Airbnb και πώς αυτό έχει εισβάλει στην καθημερινότητά μας. Πλέον κάθε ένας μας έχει άτομα στον κύκλο του που μισθώνουν είτε ολόκληρο διαμέρισμα, είτε απλά ένα δωμάτιο του σπιτιού τους σε όσους αναζητούν προσωρινό κατάλυμα στη δημοφιλή πλατφόρμα, αλλά και φίλους που ψάχνουν να νοικιάσουν σπίτι σε γειτονιές του κέντρου και αδυνατούν να βρουν κάτι εξαιτίας της πληρότητας στις ανερχόμενες περιοχές της Αθήνας.

Το Airbnb στην Αθήνα ξεκίνησε ως λύση για έξτρα εισόδημα σε μία περίοδο που οι  Έλληνες υποφέρουν από τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης. Σύντομα όμως ξέφυγε από αυτό. Έβαλε στο τραπέζι έννοιες όπως η οικονομία διαμοιρασμού (δηλαδή κάθε μοντέλο όπου τις δραστηριότητες διευκολύνουν κυρίως ψηφιακές πλατφόρμες, για την προσωρινή χρήση αγαθών ή υπηρεσιών που συχνά παρέχουν ιδιώτες), γέννησε νέα επαγγέλματα και κατά συνέπεια θέσεις εργασίας, κλόνισε τον κλάδο του τουρισμού και φυσικά έφερε και στην Αθήνα το νέο είδος τουρίστα / προσωρινού επισκέπτη που προτιμά τα «cozy», όπως πολλές φορές περιγράφονται στην πλατφόρμα, διαμερίσματα των ντόπιων, από το «απρόσωπο» δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Έναν τουρίστα που θέλει να ζήσει την πόλη σα λοκάλι, χωρίς μεσάζοντες, άρα και πιο οικονομικά.

Αναζητώντας τα αρνητικά και τα θετικά της δημοφιλούς πλατφόρμας μιλήσαμε με τον Αλέξανδρο Βασιλικό, πρόεδρο της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής και πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της AIROTEL, για να διαπιστώσουμε αν όντως η Airbnb είναι μια πληγή για τον κλάδο των ξενοδόχων. Επίσης με τον κύριο Ιωάννη Ρεβύθη, πρόεδρο του Συλλόγου Κτηματομεσιτών Αθηνών-Αττικής, για να επιβεβαιώσουμε τα αυξημένα ενοίκια στις ανερχόμενες γειτονιές του ιστορικού κέντρου. Τον Γ., ιδιοκτήτη εταιρίας διαχείρισης καταλυμάτων που υπάγονται σε πλατφόρμες όπως η Airbnb, αλλά και με ανθρώπους που νοικιάζουν την κατοικία τους μέσω Airbnb, με Αθηναίους που αναζητούν σπίτι στο κέντρο και δυσκολεύονται και τουρίστες που επιλέγουν διαμερίσματα αντί ξενοδοχείου.

Airbnb VS Ξενοδοχείου

Αλέξανδρος Βασιλικός

Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής και Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της AIROTEL Αλέξανδρος Βασιλικός, μίλησε για το πώς η Airbnb έχει επηρεάσει όχι μόνο τον κλάδο του, αλλά συνολικά τη ζωή στις γειτονιές της πόλης και φυσικά την οικονομία. Ξεκινήσαμε, βέβαια, συζητώντας για την εικόνα στον τουρισμό το φετινό καλοκαίρι.

«Η εικόνα του τουρισμού είναι θετική. Έχουμε αυξημένο δείκτη στις πτήσεις για Αθήνα σε σχέση με πέρσι και αυτό είναι κάτι πολύ θετικό. Επίσης, μέχρι στιγμής και οι πληρότητες είναι αυξημένες σε σχέση με πέρσι. Αυτή είναι η εικόνα, άρα φαίνεται να είναι μία καλή χρονιά. Από εκεί και πέρα, αυτά τα ποσοτικά στοιχεία δεν μεταφράζονται εξολοκλήρου σε πληρότητες στα ξενοδοχεία, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό πλέον φεύγει σε μία άλλη δραστηριότητα, που ονομάζεται οικονομία διαμοιρασμού. Δεν συμφωνώ με τον όρο. Έχουμε ξεφύγει πλέον από αυτό, βιώνουμε πια μια εμπορική δραστηριότητα άλλου επιπέδου» λέει ο κ. Βασιλικός και η κουβέντα φτάνει πολύ γρήγορα στις πλατφόρμες ενοικίασης καταλυμάτων.

«Οπωσδήποτε είναι μία μορφή καταλυμάτων που έχει βρει μία σημαντική θέση στην αγορά. Η εκτίμηση ωστόσο –αν και δεν έχει καταγραφεί επίσημα– είναι ότι φέτος στην Αθήνα θα αγγίξουμε, ίσως και να ξεπεράσουμε, το 1 ξενοδοχειακό κρεβάτι για 1 μη ξενοδοχειακό κρεβάτι. Πέρσι ήμασταν στο 3 προς 4. Μιλάμε, δηλαδή, για το ίδιο πλήθος. Ωστόσο, αυτή η καινούρια κατηγορία καταλυμάτων έρχεται να τοποθετηθεί σε μία περίοδο που τα πράγματα είναι θετικά. Επειδή όμως στον τουρισμό τα πράγματα δεν είναι πάντα θετικά, κάποια στιγμή θα δούμε πόσο μπορεί να αντέξει η πόλη την οικονομία διαμοιρασμού» τονίζει ο πρόεδρος της ΕΞΑΑ. Άρα οι Αθηναίοι θα αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο πρόβλημα να βρουν διαθέσιμη κατοικία στο κέντρο της πόλης;

«Αυτό είναι κάτι το οποίο το επισημάναμε. Ξεκινήσαμε να πιέζουμε τις εκάστοτε κυβερνήσεις πριν 3 χρόνια, όχι επειδή έχουμε την κρυστάλλινη σφαίρα και προβλέπουμε το μέλλον, αλλά επειδή πολλοί προορισμοί του εξωτερικού, όπως για παράδειγμα το Βερολίνο, ήδη βίωναν αυτό το πρόβλημα. Δεν ήταν πια τα ενοίκια προσβάσιμα για το μέσο Βερολινέζο και δυστυχώς το ζούμε πια κι εμείς σε περιοχές της Αθήνας όπως η Πλάκα ή το Κουκάκι, που ήταν περιοχές με λογικές τιμές. Παράλληλα με το εισόδημα του Αθηναίου που έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, κάνει τις τιμές των ενοικίων απλησίαστες.

Σε επίπεδο περιοχών λαμβάνουμε και παράπονα άλλου τύπου. Ένας κάτοικος μιας πολυκατοικίας –είναι πραγματικό παράδειγμα– μου έλεγε ότι “Είμαι ο μόνος μόνιμος κάτοικος της πολυκατοικίας μου και κάθε μέρα έχω 16 διαμερίσματα που κινείται κόσμος που δεν ξέρω ποιος είναι, από πού έρχεται, τι κάνει”. Ένα άλλο ζήτημα είναι τα θέματα ασφαλείας, λόγω έλλειψης προδιαγραφών. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει νόμος που να ορίζει αν κάποιος που νοικιάζει το διαμέρισμά του σε μία πλατφόρμα πρέπει να το έχει εξοπλίσει με πυροσβεστήρα, έγκειται στον εκάστοτε ενοικιαστή. Πρέπει να κάνει απολύμανση; Στο ξενοδοχείο υπάρχει νόμος που ορίζει πότε πρέπει να γίνει τι. Εκεί, είναι εντελώς ανεξέλεγκτο και αρκετά επικίνδυνο».

Πώς αντιδρά ο ξενοδοχειακός κλάδος λοιπόν; Πώς θα γίνουν και πάλι τα ξενοδοχεία ελκυστικά για τον τουρίστα;

«Να ξεκαθαρίσουμε το εξής. Οι ξενοδόχοι δεν έχουν πει “Aπαγορεύστε οποιαδήποτε πλατφόρμα”. Ναι, οικονομία του διαμοιρασμού, ναι να ανοίξουν θέσεις εργασίας. Δεν μπορεί να λείπουν όμως εντελώς οι κανόνες. Η εξέλιξη στη βιομηχανία μας, και στη φιλοξενία γενικώς, προφανώς συμπεριλαμβάνει τέτοιου τύπου πλατφόρμες. Πρέπει να το λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν γιατί αλλάζει και η πελατεία, αυτό που θέλει ο πελάτης. Τα ξενοδοχεία τα οποία κατά πλειοψηφία στην Αθήνα χτίστηκαν τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 δεν είναι απαραίτητο ότι συναντούν τις ανάγκες του σημερινού ταξιδιώτη. Άρα και οι ξενοδόχοι πρέπει να επαναπροσδιορίσουν το προϊόν τους. Ο ξενοδόχος δεν μπορεί να μην μπαίνει στη διαδικασία του να γίνεται πιο ελκυστικός, γιατί πολύ απλά η πληροφορία που υπάρχει σήμερα στο διαδίκτυο για οποιοδήποτε ξενοδοχείο είναι άπειρη. Μπορείς να μπεις σε άπειρα site και να δεις σχόλια για οτιδήποτε μέσα σε ένα ξενοδοχείο, οπουδήποτε και αν βρίσκεται αυτό στον κόσμο. Αυτό φυσικά είναι θετικό για τον καταναλωτή, αλλά ο ξενοδόχος που δεν θα εξελιχθεί, θα μείνει εκ των πραγμάτων εκτός αγοράς. Πάντα υπήρχαν τα Rooms to Let. Το μόνο που επισημαίνουμε και ζητάμε, είναι επειδή έχουμε φτάσει σε μία ποσοτική ισότητα, απλά να υπάρχει μία διαχείριση που να μη δημιουργεί άνισο ανταγωνισμό. Δε γίνεται το ξενοδοχείο να υπάγεται σε μία σειρά νόμων και περιορισμών που δημιουργούν ένα κόστος, και μηδέν προδιαγραφές από την άλλη πλευρά. Από τη μία είναι η δημόσια υγεία. Από την άλλη είναι και το φορολογικό, δεν μπορεί από 1/1/2018 να έχει ψηφιστεί νόμος με τέλος διανυκτέρευσης και να μπαίνει σε μία ξενοδοχειακή εταιρεία (σ.σ. 1 έως 4 ευρώ ανάλογα με τα αστέρια της κάθε μονάδας, και μισό ευρώ σε όλα τα ενοικιαζόμενα δωμάτια), αλλά όχι στον ανταγωνιστή. Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς. Προσωπικά λέω ότι ο Αθηναίος που έχει ένα διαμέρισμα και θα φύγει ένα μήνα να πάει στο χωριό του και θέλει να συμπληρώσει το εισόδημά του, να μη φορολογηθεί καθόλου. Αυτό είναι θεμιτό και ένας καινούργιος τρόπος διαχείρισης που πρέπει να υιοθετήσει η κοινωνία μας, και βεβαίως υπάρχει ανάγκη για έξτρα εισόδημα. Αυτή τη στιγμή όμως δεν είναι αυτό το δημοσιονομικό κενό, ο ένας Αθηναίος που βάζει για ένα μήνα το διαμέρισμά του σε μία τέτοια πλατφόρμα. Στην κρίση βρέθηκαν πολλές κατασκευές που έμειναν στα μπετά και τώρα τελείωσαν και δημιουργούνται εταιρείες που χειρίζονται 50 τέτοια, 200. Εκεί πια, όταν μια εταιρεία έχει 200 κρεβάτια, έχει ένα Χίλτον. Δεν γίνεται λοιπόν αυτή η εταιρεία να μη φορολογείται, όπως φορολογείται ο αντίστοιχος ξενοδόχος. Εκεί δεν μπορείς να βάλεις το περιτύλιγμα της οικονομίας διαμοιρασμού, μιλάμε πια για μπίζνες».

Νέα επαγγέλματα και θέσεις εργασίας

Όταν ο Γ. και η σύζυγός του έχασαν τις δουλειές τους εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αποφάσισαν να κάνουν αυτό που έκαναν οι ίδιοι ως ταξιδιώτες, επάγγελμα. Νοικιάζοντας αποκλειστικά διαμερίσματα και όχι δωμάτιο ξενοδοχείου όποτε επέλεγαν να ταξιδέψουν και μισθώνοντας το δικό τους διαμέρισμα όταν έλειπαν εκτός Ελλάδος, γνώριζαν ήδη πώς λειτουργεί η μίσθωση ή η ενοικίαση διαμερισμάτων για ορισμένο χρονικό διάστημα. Συνειδητοποίησαν ότι τους αρέσει σαν δραστηριότητα και όταν φίλοι και συγγενείς άρχισαν να αφήνουν τα σπίτια τους στην Ελλάδα για να φύγουν στο εξωτερικό, ο Γ. κατάλαβε ότι είναι η στιγμή και ίδρυσε μία εταιρεία διαχείρισης διαμερισμάτων που ανήκουν σε πλατφόρμες ενοικίασης. Η εταιρεία του Γ. δεν δραστηριοποιείται μονάχα στην Αθήνα, αλλά και στα νησιά. «Δώσαμε δουλειές σε φίλους και γνωστούς. Στελεχώσαμε την εταιρεία μας με ανθρώπους που απολύθηκαν στα 45 τους από τις δουλειές τους, από διευθυντικές θέσεις, και έπειτα δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά δουλειά».

Ο Γ. πιστεύει στο νέο μοντέλο οικονομίας και στο όφελος που έχει για την ελληνική κοινωνία. «Από τους τουρίστες της Airbnb, το 70% των χρημάτων μπαίνει κατευθείαν στην ελληνική οικονομία και αυτό είναι ένα τεράστιο όφελος για την κοινωνία. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, οι περισσότεροι τουρίστες πάνε μέσω tour operators και τα χρήματα που καταλήγουν στη χώρα είναι ελάχιστα. Καλώς μπήκε η Ελλάδα στο παιχνίδι αυτό. Είναι ένα νέο και ωραίο προϊόν. Όλα τα άλλα είναι αστεία. Υπάρχει χώρος για όλους και για τα ξενοδοχεία και για τις βίλες και για όλα. Εδώ άλλωστε μιλάμε για ένα άλλο είδος τουρίστα ο οποίος δεν θα ερχόταν στη χώρα, αν δεν είχε τη δυνατότητα να μείνει σε διαμέρισμα, είτε για οικονομικούς λόγους ή για λόγους ιδεολογίας. Για όλους υπάρχει ψωμί, απλώς το τουριστικό προϊόν μεγαλώνει».

Συνολικά σε όλη τη χώρα η εταιρεία του διαχειρίζεται 147 καταλύματα, από βίλες μέχρι διαμερίσματα, και όπως λέει τα συγκεκριμένα πληρούν όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές. «Φυσικά και τα διαμερίσματα που διαχειριζόμαστε εμείς πληρούν τις προϋποθέσεις. Διαθέτουν πυροσβεστήρα, φαρμακείο και οδηγίες χρήσεως επισκέπτη. Επίσης έχουμε άμεση επικοινωνία με τον πελάτη. Τις προάλλες έτρεχα με κολικό νεφρού μια τουρίστρια στο νοσοκομείο. Άλλωστε οι κριτικές στο διαδίκτυο είναι πλέον ο απόλυτος κριτής για τον τουρισμό. Είναι τόσο σκληρές που έχουν αντικαταστήσει πλέον τα αστέρια και αυτό ισχύει και για τα διαμερίσματα και για τα ξενοδοχεία» διευκρινίζει ο Γ.  Όσο για το αν πιστεύει ότι η έξαρση Airbnb, ειδικά στην Αθήνα, θα κάνει το κέντρο απρόσιτο αναφέρει: «Είναι αστείο αυτό που λένε ότι οι Αθηναίοι δεν μπορούν να μείνουν πλέον στο κέντρο. Αν η πληρότητα είναι στο 50%, βγάζεις ό,τι θα έβγαζες και με ένα κανονικό ενοίκιο. Απλά δεν τα έχουν υπολογίσει καλά».

Airbnb VS Αθηναίων

Ιωάννης Ρεβύθης

O πρόεδρος του Συλλόγου Κτηματομεσιτών Αθηνών-Αττικής, Ιωάννης Ρεβύθης, επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του κ. Βασιλικού. «Η υψηλή φορολογία ανάγκασε τους Αθηναίους ιδιοκτήτες να εγκαταλείψουν την κύρια κατοικία τους και να τη νοικιάσουν για ένα χρονικό διάστημα σε μια τέτοια πλατφόρμα. Αυτό είναι κάτι θεμιτό. Χρειάζεται ωστόσο περαιτέρω προσοχή. Οι πελάτες αυτού του είδους βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι άγνωστοι, περαστικοί και ενδεχομένως να μη σέβονται τα σπίτια και να τα αφήνουν σε κακή κατάσταση. Επίσης όσοι επιλέγουν να μισθώσουν τα διαμερίσματά τους με αυτό τον τρόπο, πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί με τους ελέγχους της εφορίας, διότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να ελεγχθούν. Τα ενοίκια έχουν ανέβει στα μικρά ακίνητα, λόγω της μη διαθεσιμότητας καινούργιων. Σε αυτά δε, ή τα πλήρως ανακαινισμένα, οι τιμές έχουν επίσης εκτοξευθεί.

»Βλέπουμε ακόμα ότι η ζήτηση σε τέτοιες πλατφόρμες βραχύχρονης μίσθωσης, επικεντρώνεται σε περιοχές γύρω από την Ακρόπολη, όπως το Κουκάκι και του Μακρυγιάννη, τα Πετράλωνα, το Θησείο, του Ψυρρή, η Πλάκα, συνεπώς περιμένουμε ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στα ενοίκια στις εν λόγω περιοχές. Τα ενοίκια σε αυτές τις περιοχές στο παρελθόν ήταν πεσμένα καθώς, πολλές από αυτές θεωρούνταν υποβαθμισμένες, τα σπίτια ήταν παλιά και υπήρχαν και πολλά άδεια διαμερίσματα καθώς δεν ενδιέφερε τους ιδιοκτήτες τους να μείνουν στο κέντρο. Φυσικά η κατάσταση έχει επηρεάσει και τον κλάδο μας. Πολλά μεσιτικά γραφεία αποφασίζουν να διαχειριστούν διαμερίσματα που ανήκουν σε αυτές τις πλατφόρμες ενοικίασης, αλλά και αυτοί πρέπει να είναι προσεκτικοί με το νόμο για τη φορολογία».

Σύμφωνα με το νέο άρθρο 39 Α που προστέθηκε στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013) η φορολογική μεταχείριση του εισοδήματος από βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων στο πλαίσιο της οικονομίας διαμοιρασμού προβλέπει τα εξής: τη δημιουργία Ειδικού Μητρώου, τον περιορισμό του αριθμού των ακινήτων ανά ΑΦΜ (δύο ανά φυσικό πρόσωπο), ανώτατο όριο 90 ημέρες μίσθωσης σε εθνικό επίπεδο, και 60 ημέρες στα νησιά κάτω των 10.000 κατοίκων και υπέρβαση του ορίου των ημερών μόνο για μέχρι τη συμπλήρωση 12.000 ευρώ εισοδήματος από μισθώσεις. Ακόμη, το εισόδημα από την εκμίσθωση θα θεωρείται εισόδημα από ακίνητη περιουσία (εφόσον τα ακίνητα εκμισθώνονται επιπλωμένα χωρίς την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας πλην της παροχής κλινοσκεπασμάτων, σε αντίθετη περίπτωση ορίζεται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα) και θα φορολογείται αναλόγως και η μίσθωση θα απαλλάσσεται από Φ.Π.Α. Σύμφωνα με το άρθρο 40, το εισόδημα από ακίνητη περιουσία φορολογείται σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα: 0 - 12.000 ευρώ: 15%, 12.001 - 35.000 ευρώ: 35%, 35.001 ευρώ και άνω: 45%.

Αναζητώντας σπίτι στο κέντρο της Αθήνας

Το 2015, η Airbnb, ανέλυσε τα δεδομένα των ταξιδιωτών και έδωσε στη δημοσιότητα τη λίστα με τις επιλεγμένες γειτονιές ανά τον κόσμο, που έχουν κερδίσει την προτίμηση των πελατών της. Το Κουκάκι βρέθηκε στην πέμπτη θέση του Top16. Όπως σημειώνεται, η γειτονιά που ξεκουράζεται στη σκιά της Ακρόπολης εμφάνισε αύξηση 801% εκείνη τη χρονιά.

Η Τατιάνα ξεκίνησε να ψάχνει για σπίτι σε Μακρυγιάννη, Κουκάκι, Πλάκα το καλοκαίρι του 2015. «Έψαχνα κάτι μικρό, για ένα άτομο στην Πλάκα και κοντά στην περιοχή του Μακρυγιάννη. Δεν είδα πολλά σπίτια, γιατί δεν υπήρχαν πολλές αγγελίες. Είχα μιλήσει με ένα μεσίτη και μου είχε πει ότι στην περιοχή δεν νοικιάζουν πολλά σπίτια πια, γιατί οι ιδιοκτήτες τα δίνουν Airbnb. Σε διάστημα ενός μήνα είδα δύο σπίτια. Ένα δυάρι, σκοτεινό, παλιό, με απαίσια πλακάκια σε κουζίνα και μπάνιο και ένα μπαλκονάκι μια σταλιά που έβλεπε ακάλυπτο, στα €300. Αυτό που μένω τελικά τώρα στου Μακρυγιάννη (ένας φίλος μου αποκαλεί όλο το σπίτι “ο διάδρομος της Τάτης” είναι ένα μικρό δυάρι 30 τ.μ. με ένα δωμάτιο, ένα χολ που το έχω διαμορφώσει σε μίνι σαλονάκι και ένα πολύ ωραίο μεγάλο μπαλκόνι. Ο ιδιοκτήτης ξεκίνησε με €350 και τελικά το έχουμε πάει στα €330. Έχει καλή διαρρύθμιση, αλλά είναι πολυκατοικία του ’60 με παλιά κουφώματα που μπάζουν το χειμώνα, παλιά πατζούρια, μωσαϊκό κλπ. Το νοίκιασα γιατί είναι πολύ φωτεινό με πολλά παράθυρα και μπαλκόνι. Από το καλοκαίρι του ’16 άρχισα να ψάχνω πάλι, γιατί τα €330 κάθε 1η του μήνα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Από τότε δεν έχω δει τίποτα. Σε αγγελίες βγαίνουν κυρίως ισόγεια από €300 και πάνω. Σε περίπτωση που βρεθεί κάτι πιο αξιοπρεπές είναι πάνω από €500» εξομολογείται η Τατιάνα επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα του κ. Ιωάννη Ρεβύθη και όσων Αθηναίων αναζητούν σπίτι στις γειτονιές του ιστορικού κέντρου. «Α, και να προσθέσω ότι πλέον στην πολυκατοικία μου πάρα πολλά διαμερίσματα είναι Airbnb. Τα τελευταία δύο χρόνια καλημερίζομαι στο ασανσέρ με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο» συμπληρώνει.

Το Airbnb ως πηγή εισοδήματος

Ο Ζ. εδώ και ένα χρόνο έχει βάλει το διαμέρισμά του στο Γαλάτσι Airbnb και το νοικιάζει από 28 έως 35 ευρώ τη μέρα. Μέσο όρο, το διαθέτει από 8 έως 10 μέρες το μήνα, έτσι του εξασφαλίζει το πολύ 300 ευρώ το μήνα. «Μέχρι στιγμής είναι το ίδιο χειμώνα-καλοκαίρι, ίσως γιατί είναι και λίγο πιο μακριά από το κέντρο. Βγάζει τα έξοδα, ΕΦΚΑ και λίγο από φόρο εισοδήματος. Λίγες φορές έχω ζοριστεί με τη διαχείριση, το ότι πρέπει να είμαι εκεί να παραδώσω τα κλειδιά και να καθαρίσω, άλλωστε όπως σου είπα δεν είναι τόσο πολλές οι μέρες που το νοικιάζω. Εκτός από το να κάνω την καθιερωμένη απολύμανση στο σπίτι, όπως θα την έκανα κι αν έμενα εγώ, και φυσικά να καθαρίσω πριν και μετά από κάθε καλεσμένο, δεν διαθέτει κάτι άλλο το διαμέρισμα, όπως πυροσβεστήρα ή φαρμακείο» εξηγεί ο Ζ. Όσο για το πού μένει σαν ταξιδιώτης, «εννοείται πως και στα ταξίδια μου επιλέγω να βρω κατάλυμα μέσω της Airbnb, το θεωρώ πιο οικονομικό από το ξενοδοχείο και νιώθω επίσης πως δε με περιορίζει».

Ο Κ., που νοικιάζει ένα δωμάτιο του διαμερίσματός του στο Μετς μέσω Airbnb, δηλώνει σχετικά ευχαριστημένος με το εισόδημα που του εξασφαλίζει, ωστόσο μερικές φορές ταλαιπωρείται από τις υποχρεώσεις και τη συμβίωση με τους τουρίστες. Ως τουρίστας το επιλέγει; «Από τα πιο σημαντικά πράγματα για εμένα είναι ότι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιώ τις υπηρεσίες του ξενοδοχείου που χρεώνονται έξτρα (όπως για παράδειγμα το μίνι μπαρ) και μπορώ να πάω στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς, να πάρω ό,τι εγώ χρειάζομαι και να το πιω ή να το φάω στο σπίτι. Με το Airbnb νιώθεις πιο ελεύθερος».

Ο Θ. διαθέτει ένα σπίτι στο Κουκάκι και ξεκίνησε να το νοικιάζει μέσω Airbnb πριν από ακριβώς ένα χρόνο. «Ομολογώ ότι ενώ χρησιμοποιώ Airbnb με ευκολία πολλά χρόνια ως τουρίστας και το προμοτάρω, υπήρχε αρχικός δισταγμός στο να κάνω το δικό μου. Το νοικιάζω περίπου 40 ευρώ τη μέρα. Αυτό σημαίνει πως μου αποφέρει  500 ευρώ το μήνα ως εισόδημα. Το έχω 100 ημέρες ελεύθερο για να μείνουν φίλοι και γονείς. Κάνω και καλύτερη τιμή για όποιον το νοικιάσει για πολύ περισσότερο» λέει ο Θ., υπέρμαχος του Airbnb. «Το γεγονός ότι υπάρχει κριτική, διευκολύνει την κατάσταση και επίσης μπορείς να έχεις έναν έλεγχο, ενώ στον ενοικιαστή δεν μπορείς. Όλο αυτό τον καιρό που το νοικιάζω, το μόνο που έχω αντιμετωπίσει είναι μικροκλοπές του τύπου να μου έλειπε ένα σετ μαχαιροπίρουνα. Είμαι φανατικός χρήστης, επιλέγω μόνο Airbnb στα ταξίδια μου γιατί είναι μια διαφορετική εμπειρία σε σχέση με το ψυχρό και κλινικό δωμάτιο ξενοδοχείου. Οι έννοιες, ανοίγω το σπίτι μου, φιλοξενώ, μου αρέσουν γιατί είναι πιο ανθρώπινες» καταλήγει.

Υπάρχουν φυσικά και άλλες περιπτώσεις, όπως αυτή της Ε. η οποία νοικιάζει ένα νεοκλασικό διαμέρισμα μαζί με άλλα δύο άτομα στα Εξάρχεια και υπενοικιάζει ένα από τα δωμάτια στην Airbnb, χωρίς να το γνωρίζει ο ιδιοκτήτης του σπιτιού. Η παραπάνω συνθήκη είναι πολύ συνήθης στην Αθήνα και φυσικά παράνομη, ωστόσο παρατηρείται όλο και πιο συχνά. Η Ε. αναφέρει: «Με τη συγκάτοικό μου διαλέξαμε μεγάλο σπίτι, ακριβώς για να κάνουμε Airbnb. Βρήκαμε ένα με 4 υπνοδωμάτια και έναν ακόμα συγκάτοικο, ο οποίος όμως όταν το σπίτι ήταν πλέον έτοιμο έφυγε για σεζόν στην Ίο. Δεδομένου ότι είμαστε άνεργες αποφασίσαμε να το κάνουμε φουλ έξτρα Airbnb, έτσι βάλαμε και ένα από τα δωμάτιά μας και συγκατοικούσαμε για το καλοκαίρι τουλάχιστον σε ένα δωμάτιο. Το δωμάτιο το έχουμε 23 ευρώ το βράδυ για ένα άτομο, χωρίς το κόστος καθαρισμού. Το χειμώνα είχε πολύ λιγότερη κίνηση ασυζητητί, το καλοκαίρι όμως είμαστε κλεισμένοι συνέχεια. 

»Η πρώτη κράτηση μας είχε κατενθουσιάσει. Στο πρώτο ζευγάρι που ήρθε του βγάλαμε βυσσινάδα σπιτική, καφέ και φαγητό. Δεύτερο ζευγάρι ήταν ένας ινδός που είχε σπουδάσει φιλοσοφία και ήταν σκηνοθέτης και η κοπέλα του που ήταν από την Αργεντινή και σπούδαζε αγγλική φιλολογία. Αυτό δεν είναι τίποτα από όσα ακολούθησαν. Κάναμε πραγματικούς φίλους» περιγράφει την Airbnb εμπειρία της η ενθουσιώδης Ε. «Είχαμε μια κράτηση από έναν αρχιτέκτονα που έμεινε με τιμές Airbnb για ενάμιση μήνα. Με τον τύπο πήγαμε μαζί διακοπές στην Ανάφη. Κάναμε αλλαγή χρόνου με ένα μαλαιζιανό αρχιτέκτονα, μεγαλωμένο στην Αυστραλία. Πήγαμε σε πάρτι με μια ισπανίδα οδοντοτεχνικό. Γνωρίσαμε κόσμο που δεν υπήρχε περίπτωση να γνωρίσουμε διαφορετικά».

Και συνεχίζει: «Είχαμε και αρνητικές εμπειρίες, αλλά πραγματικά ήταν ελάχιστες. Μας βγήκε η πίστη τον πρώτο καιρό που είχαμε τρία δωμάτια. Σαν φουλ τάιμ δουλειά ήταν. Καθημερινό καθάρισμα, τρία πλυντήρια τρεις φορές τη μέρα, συνεννοήσεις με τον καθένα, υποδοχή, κουβέντα ήθελες δεν ήθελες, πάντα μα πάντα κόσμος στο σπίτι. Όμως, χρωστάμε πάρα πολλά λεφτά στη ΔΕΗ και ήταν υπέροχο πόσο εύκολο ήταν να βγάλουμε λεφτά από Airbnb – και βγάλαμε πολλά. Τους τρεις μήνες του περασμένου καλοκαιριού πρέπει να ήταν κάνα τετραχίλιαρο». Η συγκάτοικος της Ε. αρκείται στο λακωνικό: «Αν δεν ήταν η Airbnb θα έπρεπε να μένω ακόμα με τη μάνα μου». 

Νέο είδος τουρίστα;

Ο Steven, μεταφραστής με χόμπι τη φωτογραφία, είναι μισός Αμερικάνος - μισός Ολλανδός και ζει στη Βαρκελώνη. Σωστός πολίτης του κόσμου και πολυμήχανος, έχει ζήσει και μερικά χρόνια στην Αθήνα, ως resident DJ σε κλαμπ των Εξαρχείων, μία επίσης αρκετά δημοφιλή περιοχή για Airbnb. Εξαιτίας της φωτογραφίας, ταξιδεύει συχνά και το Airbnb είναι κάτι που επιλέγει για τη διαμονή του στις ευρωπαϊκές (και μη) μητροπόλεις. «Αν επιλέξω να μείνω σε Airbnb είναι κυρίως λόγω διαθεσιμότητας και τιμής. Η αυθεντικότητα είναι επίσης πολύ σημαντική για εμένα. Τα δωμάτια των ξενοδοχείων μοιάζουν μεταξύ τους και γίνονται βαρετά μετά από λίγο. Ωστόσο θυμάμαι να έχω μείνει και σε Airbnb που δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα διαμέρισμα για βραχυπρόθεσμη διαμονή χωρίς καθόλου ατμόσφαιρα. Σε αυτή την περίπτωση θα προτιμήσω το ξενοδοχείο. Πάντως αν είναι να νοικιάσεις ένα απλό δωμάτιο και όχι διαμέρισμα, φυσικά και συμφέρει σε σχέση με το ξενοδοχείο. Αν νοικιάσεις διαμέρισμα μπορεί να μην έχει τρελή διαφορά στην τιμή, η εμπειρία όμως είναι εντελώς διαφορετική σε σχέση με αυτή του δωματίου ξενοδοχείου».

Στη Βαρκελώνη, άραγε, υπάρχουν τα ίδια ζητήματα με το Airbnb όπως στην Αθήνα; «Η Βαρκελώνη είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση εξαιτίας της τρελής αύξησης στον αριθμό των τουριστών μέσα στα χρόνια. Τις τρεις φορές που ταξίδεψα στη Βαρκελώνη πριν μία δεκαετία, δεν είχα κυριολεκτικά πού να μείνω, όλα τα ξενοδοχεία και τα χόστελ ήταν κλεισμένα. Συνεπώς, χαίρομαι που εξαιτίας του Airbnb περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μείνουν εδώ, αλλά προφανώς υπάρχει ένα όριο στο πόσοι άνθρωποι μπορούν να χωρέσουν άνετα σε μία πόλη. Πιστεύω ότι η Αirbnb θα έπρεπε να πάρει την πρωτοβουλία (κάτι που προφανώς δεν θα κάνει για οικονομικούς λόγους) και να περιορίσει τον αριθμό των βραδιών που ένας ιδιώτης μπορεί να νοικιάσει το διαμέρισμά του, σε 20 με 30 το χρόνο. Έτσι και έξτρα εισόδημα θα εξασφαλίζουν όταν φεύγουν για διακοπές –και θα έχουν και κάποιον να τους ποτίζει τα φυτά– αλλά και τα διαμερίσματα θα εξακολουθούν να έχουν πραγματικούς μόνιμους ενοίκους τον υπόλοιπο χρόνο. Σε κάποια φάση τα περισσότερα διαμερίσματα στην πολυκατοικία μου ήταν τουριστικά καταλύματα. Χάνεις την ατμόσφαιρα της γειτονιάς και αρχίζεις να ζεις σε ένα λούνα παρκ. Επίσης, δεν έχει νόημα να γνωρίσεις τους γείτονές σου, εφόσον θα μείνουν μόνο μερικές νύχτες».

Η Alexandra και ο Chris (ΗΠΑ), από την άλλη, πιστεύουν ότι η διαμονή σε Airbnb είναι ο κατάλληλος τρόπος για να εξερευνήσεις μια πόλη. «Πρόσφατα επισκεφτήκαμε την Αθήνα και μείναμε σε ένα διαμέρισμα στα Πετράλωνα. Ο ιδιοκτήτης ήταν πολύ καλά οργανωμένος, είχε μέσα στο διαμέρισμα εναλλακτικούς χάρτες της πόλης, χρήσιμα τηλέφωνα και ένα χαρτί με προτάσεις για φαγητό και ποτό όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και στο κέντρο. Καταλάβαμε αμέσως ότι τα Πετράλωνα είναι μια ξεχωριστή γειτονιά, μου άρεσε που έχει πολλές γάτες!» λέει ενθουσιασμένη η Alexandra, γραφίστρια, που μαζί με το σύντροφό της μένουν στο Queens. «Το κυριότερο είναι ότι έχεις την ελευθερία να οργανώσεις το ταξίδι σου όπως εσύ θες και φυσικά να περιορίσεις τα έξοδά σου. Είχαμε βρει το τοπικό σούπερ μάρκετ, ένα μικρό μπακάλικο και ένα περίπτερο για να ανεφοδιαζόμαστε. Φάγαμε και έξω, αλλά το πρωινό μας και ένα βραδινό σνακ τα παίρναμε σπίτι. Τη δεύτερη μέρα κιόλας οι μαγαζάτορες μας χαιρετούσαν σαν να μας ξέρουν χρόνια. Πιστεύω λοιπόν ότι η Airbnb είναι ένα σημαντικό λιθαράκι στο σύνολο μιας εναλλακτικής ταξιδιωτικής εμπειρίας». «Επίσης δεν ακούσαμε κάποιο παράπονο από τους Αθηναίους σχετικά με την Airbnb όσο μέναμε εκεί» συμπληρώνει ο Chris.

Ο Γ., που διαθέτει την εταιρεία διαχείρισης καταλυμάτων σε πλατφόρμες όπως η Airbnb, κάποια στιγμή ανέφερε: «Εντάξει, τι νομίζεις ότι είναι το Airbnb; Σα το frozen yogurt είναι. Κάποια στιγμή θα το ξεπεράσουμε και αυτό». Είναι κι αυτό μία άποψη, όμως όσο τέτοιου είδους υπηρεσίες βοηθούν τον πολίτη να αντεπεξέλθει στη φορολογία, του εξασφαλίζουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής και ενθαρρύνουν τους τουρίστες να επισκεφτούν τη χώρα μας και να ζήσουν στις πόλεις της και τα νησιά της σαν ντόπιοι, δύσκολα θα ξεπεραστούν σα μία ακόμη μόδα. Όπως με κάθε νέο προϊόν, έτσι και με το Airbnb μάλλον ψάχνουμε ακόμα τον ιδανικό τρόπο να το διαχειριστούμε, σε όποια μεριά της αρένας και αν ανήκουμε.