Άσυλο ανιάτων Η ευγενική μικρόπολη εκπέμπει SOS

Η πόρτα είναι πάντα ανοιxτή. Και για τους φιλοξενούμενους που μπαινοβγαίνουν ελεύθερα και συναναστρέφονται με τον κόσμο της γειτονιάς, και για τους επισκέπτες που έρχονται για να δουν τους ανθρώπους τους ή για να προσφέρουν βοήθεια εθελοντικά. Το Άσυλο Ανιάτων είναι μια ανοιχτή, φιλόξενη και ιδιαιτέρως ευγενική μικρόπολη, ηλικίας 116 ετών, στην Κυψέλη. Το «παιδί» του είναι το Ίδρυμα Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων. Βρίσκεται στον ίδιο χώρο από το 1972. Το Άσυλο Ανιάτων είναι το φιλανθρωπικό σωματείο, το οποίο με τα έσοδά του χρηματοδοτεί το Ίδρυμα. Στις εγκαταστάσεις του φιλοξενούνται και περιθάλπονται τουλάχιστον 235 ασθενείς απ’ όλη την Ελλάδα, με παθήσεις που δεν έχουν βρει ακόμα γιατρειά, από παραπληγίες μέχρι σκλήρυνση κατά πλάκας. Δίπλα τους σε 24ωρη βάση εργάζονται αθόρυβα δεκάδες νοσηλευτές, γιατροί, φυσιοθεραπευτές, τραπεζοκόμοι και εθελοντές.

Ένας χώρος πλήρης, σχεδόν αυτάρκης, με δικό του ραφείο, κουρείο, εργαστήριο για τη συντήρηση των αμαξιδίων, εντευκτήριο, χώρο εργασιοθεραπείας και έκθεσης χειροτεχνημάτων των ασθενών, λεβητοστάσιο, ιματιοθήκη. Χώρος καταπράσινος με δόμηση χαμηλή και βλάστηση πυκνή. Οι Κυψελιώτες θεωρούν το Άσυλο «πνεύμονα» της γειτονιάς. «Είμαστε σαν μια μικρή πόλη μέσα στη μεγαλούπολη. Το Ίδρυμα δεν είναι νοσοκομείο. Από το νοσοκομείο ο ασθενής βγαίνει, παίρνει εξιτήριο. Εδώ όλα είναι μόνιμα» εξηγεί ο Γιώργος Αλεξόπουλος. Μόλις και διακρίνεται πίσω από τις στοίβες φακέλων. Δεκαεννέα χρόνια μαζί με τον Γιώργο Παπαηλίου στο ίδιο γραφείο, επιμελούνται των περιουσιακών στοιχείων του Ασύλου: «Αυτό που κάνουμε είναι λειτούργημα με τεράστιο εύρος θεμάτων για να ασχοληθούμε». Τον τελευταίο καιρό τα θέματα πολλαπλασιάστηκαν. Η οικονομική ύφεση βρήκε κι αυτή την πόρτα του ιδρύματος ανοιχτή και μπήκε.

«Μη μας φορολογείτε»

Τα έξοδα είναι καθημερινά και υπέρογκα. Τα έσοδα, τουλάχιστον για το ίδρυμα, προέρχονται μόνο από τα νοσήλια των δύο ασφαλιστικών ταμείων των ασθενών, ΙΚΑ και ΟΓΑ. Υπάρχει κι ένας μικρός αριθμός ασθενών, οι οποίοι είναι ανασφάλιστοι, χωρίς πόρους. «Έχουμε εδώ ανθρώπους άπορους» μας λέει η διευθύνουσα του ιδρύματος Δήμητρα Πατρινού και συμπληρώνει: «Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες πάνες, χαρτοπετσέτες και φανελάκια χρειαζόμαστε σε καθημερινή βάση. Δεν έχουμε βιομηχανία για να μπορούμε από μόνοι μας να παρέχουμε τα πάντα στους ασθενείς». Το ημερήσιο κόστος του κάθε ασθενούς υπολογίζεται περίπου στα 115 ευρώ. Το ΙΚΑ καταβάλλει 52 ευρώ ημερησίως και ο ΟΓΑ 44 ευρώ, με σχετική καθυστέρηση. Το υπόλοιπο αναλαμβάνει να καλύψει με τους πόρους του το Άσυλο Ανιάτων. Σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων του Ασύλου, οι τακτικοί πόροι προέρχονται από ενοίκια, προσφορές, κληροδοτήματα και χρηματικές δωρεές. Η ίδια έκθεση υπογραμμίζει ότι η παρούσα οικονομική κρίση επηρέασε «τρομερά τα έσοδα του Ασύλου και έκανε ακόμα μεγαλύτερο το έλλειμμά του».

«Είναι σα να ζούμε σ’ ένα σπίτι με τα έξοδα να είναι της τάξεως των αριθμών με έξι μηδενικά» λέει ο Γιώργος Αλεξόπουλος. «Τα έσοδα μειώθηκαν ή μετριάστηκαν. Όταν σου χρωστά δύο με τρία ενοίκια ο πιο γνωστός εργολάβος της Αθήνας, τι περιμένεις;» συμπληρώνει.

Ειδικότερα, λέει ο Γιώργος Παπαηλίου, «υπάρχουν ήδη αρκετοί μισθωτές υπό έξωση, ενώ τουλάχιστον δέκα κενά καταστήματα και γραφεία δεν μισθώνονται το ίδιο εύκολα με άλλες χρονιές. Στην αρχή τούς ενοχλούμε τηλεφωνικά και, αν δούμε ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο μίσθωμά τους, ασκούμε αγωγή εξώσεως για οφειλές».

Η μέχρι πρότινος διευθύνουσα του ιδρύματος στέκεται σε μια άλλη παράμετρο της κρίσης: «Ο κάθε διαθέτης βάζει όρους. Από τους πιο συνηθισμένους είναι να μην πωληθεί ποτέ το ακίνητο που μας δώρισε. Ακόμα και όταν προσπαθούμε να πουλήσουμε γη, κανείς δεν αγοράζει».

Το δεύτερο οικονομικό πρόβλημα έχει να κάνει με την εφορία και συγκεκριμένα με το Ενιαίο Τέλος Ακινήτων (ΕΤΑΚ). Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή, το ΕΤΑΚ για τα ακίνητα των νομικών προσωπικών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που χρησιμοποιούνται για κοινωφελείς και άλλους παρεμφερείς σκοπούς θα τριπλασιαστεί από ένα σε τρία τοις χιλίοις. Να σημειωθεί ότι για το οικονομικό έτος 2008-2009 το Άσυλο κατέβαλε για ΕΤΑΚ 763.000 ευρώ. «Τι ζητάμε; Να μη μας φορολογείτε. Μαζεύουμε την κάθε δεκαρούλα γιατί τη χρειαζόμαστε» διαμαρτύρεται η Δήμητρα Πατρινού.

Οικογενειακή υπόθεση

Δεν είναι εύκολη η επίσκεψη σ’ ένα χώρο που φιλοξενεί ανθρώπους άρρωστους που δεν θα γίνουν καλά. Αποφασίζω να καθυστερήσω την επίσκεψη στους θαλάμους και θαυμάζω το κτίριο που στεγάζονται τα γραφεία του Ασύλου. Είναι από τα πλέον ιστορικά της Αθήνας. Ανήκε αρχικώς στον Βρετανό ναύαρχο σερ Πάλτνι Μάλκολμ – διοικητή του βρετανικού στόλου της Μεσογείου το 1831. Ήταν αυτός που αντικατέστησε το ναύαρχο Κόδρινγκτον. Σύμφωνα με μια εκδοχή ο Μάλκολμ διάλεξε να χτίσει την έπαυλή του στην περιοχή διότι εκεί είχε στήσει ο πασάς Μεχμέτ Ρεσίτ (Κιουταχής) τη σκηνή του όταν πολιορκούσε την Ακρόπολη. Ο Βρετανός ναύαρχος λέγεται ότι θέλησε να δείξει στους  Έλληνες ότι η απελευθέρωση της χώρας τους ήταν γεγονός και ότι θα έπρεπε και άλλοι να χτίσουν σπίτια στην ερειπωμένη γη. Αργότερα το κτίριο αγοράστηκε από τους Σπυρίδωνα και Χαρίλαο Τρικούπη.

Το γραφείο της Δήμητρας Πατρινού είναι σε ένα διώροφο κτίριο κατασκευής του ’60. Εκεί είναι οι θάλαμοι των ασθενών. Το 90% εξ αυτών είναι κατάκοιτοι και ακρατικοί. Γύρω μου κυκλοφορούν γιατροί και νοσηλευτές. «Η ζωή των ασθενών να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική. Αυτό είναι το μόνο που με νοιάζει» λέει η παθολόγος του ιδρύματος Σοφία Κοτσαλίδου. Η προϊσταμένη με τη στολή νοσοκόμας που θυμίζει Ερυθρό Σταυρό γνωρίζει με το όνομά του κάθε ασθενή και θυμάται καλά το ιστορικό του. Πέσαμε πάνω στην ώρα του φαγητού. Κάποιοι έχουν τα κρεβάτια τους διακοσμημένα και διψούν για κουβέντα. Κάποιοι άλλοι δεν έχουν καμία αντίληψη του χώρου γύρω τους. Ένας, από τους πιο καινούργιους, διαμαρτύρεται γιατί δεν του επιτρέπουν το κάπνισμα. Η ατμόσφαιρα είναι οικογενειακή. Για 30 χρόνια αρχηγός αυτής της οικογένειας ήταν η πρόεδρος του ΔΣ Μαρία Γ. Οικονομοπούλου: «Είμαστε μια οικογένεια. Βρισκόμαστε εδώ χωρίς καμία ιδιοτέλεια. Ποτέ δεν βγήκαμε προς τα έξω για να διαφημίσουμε ή να αναδείξουμε το έργο μας. Πιστεύουμε ότι η κατάσταση και η ζωή των ασθενών μας αποτελεί την καλύτερη προβολή για μας». Οι συνομιλητές μου δηλώνουν αισιόδοξοι. Το Άσυλο θα αντέξει και θα ξεπεράσει και αυτή τη δυσκολία. Εξάλλου δεν είναι η πρώτη φορά.

Λίγες μέρες μετά, ψάχνοντας να βρω στοιχεία από την ιστορία αυτής της ευγενικής μικρόπολης, πέφτω σε ένα άρθρο με τίτλο άκρως επίκαιρο: «Το Άσυλο Ανιάτων περνάει δύσκολες μέρες. Ας το έχουν υπόψιν τους οι φιλάνθρωποι» - Περιοδικό «Θησαυρός», 5 Μαρτίου του 1950.