Λεωφόρος ηρώων: Ένα βιβλίο για την παλαιότερη ομάδα της πόλης.
Υπάρχουν κάποιες φορές, σπάνιες, που η στήλη παρουσιάζει κάποιο βιβλίο. Σχεδόν πάντα πρόκειται για κάποια έκδοση που έχει αθηναιολογικό ενδιαφέρον και ταιριάζει στο πνεύμα του City Lover. Μια τέτοια περίπτωση είναι η «Λεωφόρος ηρώων - Η Ιστορία του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής (1940-1944)» του Ανδρέα Οικονόμου. Το βιβλίο μάς ενδιαφέρει πάρα πολύ και για πολλούς λόγους.
Η παλιότερη ομάδα της πόλης. Μιλάμε για την παλιότερη ομάδα και για το παλιότερο ποδοσφαιρικό γήπεδο στην πόλη μας (το παλιότερο γενικά στο λεκανοπέδιο είναι το «Γεώργιος Καραϊσκάκης» του μετέπειτα Ολυμπιακού, που όμως είχε ξεκινήσει σαν το «Ποδηλατοδρόμιο» των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896), άρα το (φιλ)αθηναϊκό ενδιαφέρον είναι εξαρχής δεδομένο.
Μια σοβαρή έρευνα. Δεν πρόκειται για κάποιο από τα συνηθισμένα «αρπαχτά» βιβλία όπου κάποιος βαρεμένος πιάνει και υμνολογεί την ομάδα του, την ιστορία της, τη φανέλα, τους αθλητές ή το γήπεδο – τέτοια υπάρχουν με το τσουβάλι, από κίτρινους, κόκκινους, πράσινους, μαύρους ή άλλους οπαδούς. Εδώ μιλάμε για αξιόλογη έρευνα, με προσπάθεια που έγινε επί χρόνια σε σώματα εφημερίδων και προσωπικά αρχεία, σε μουσεία και βιβλιοθήκες, με επιστράτευση προσωπικών μαρτυριών – και, βέβαια, με αξιοποίηση πρωτότυπου υλικού. Πρόχειρο παράδειγμα: Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι από το βρετανικό Imperial War Museum και δείχνει το γήπεδο του Παναθηναϊκού, τα απέναντί του «Προσφυγικά» και τις φυλακές Αβέρωφ, τις τελευταίες στις φλόγες, στα διαβόητα Δεκεμβριανά του 1944 (είναι από την επίθεση του ΕΛΑΣ και τη σχετική μάχη στις φυλακές, που έγινε στις 18 Δεκεμβρίου). Επιπλέον, υπάρχουν λίστα με αρκτικόλεξα (ελληνικό και λατινικό, παρακαλώ), όπως σε κάθε ιστορικό βιβλίο που σέβεται τον εαυτό του, εξαιρετικές επισημειώσεις, δυνατό φωτογραφικό παράρτημα (πέρα από τις φωτογραφίες εντός κειμένου) και αλφαβητικό ευρετήριο που διευκολύνει τον αναγνώστη.
Δομή και θεματολογία. Το βιβλίο ακολουθεί μια χαλαρή γραμμική χρονολογική εξιστόρηση, από την πρώτη μέρα του πολέμου μέχρι τις αρχές του 1945. Στη διάρκειά τους παρελαύνουν εκατοντάδες αθλητές, παράγοντες, υπάλληλοι και γνωστοί φίλαθλοι του Παναθηναϊκού (αλλά και άλλων ομάδων που αναφέρονται παρεμπιπτόντως), που έδρασαν κατά ποικίλους τρόπους. Αλλά πολλές ανθρώπινες ιστορίες είχαν αρχίσει ήδη προπολεμικά, ενώ πολλές άλλες συνεχίζουν ακολουθώντας τα πρόσωπα μέχρι και για δεκαετίες μετά τον πόλεμο.
Το γήπεδο. Επίκεντρο των πάντων, το υπέροχο γήπεδο της Λεωφόρου, που έδωσε στα πέριξ και το τοπωνύμιο «Παναθηναϊκός». Έγιναν μερικοί αγώνες στην Κατοχή, οι Γερμανοί κατάκλεψαν την τροπαιοθήκη του, ήταν κρύπτη αντιστασιακών υλικών και παράνομου ραδιοφώνου, εδώ έγιναν μεταπελευθερωτικά μεγάλες συγκεντρώσεις του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, εδώ στεγάστηκαν τα άλλα, τα μη ποδοσφαιρικά τμήματα του ΠΑΟ (μέχρι και τμήμα χόκεϊ, που διαλύθηκε ελλείψει αντιπάλων!) – όλα καταγράφονται.
Μερικά ονόματα. Οι ποδοσφαιριστές Μίμης Πιερράκος (σκοτώθηκε στην Αλβανία) Άγγελος Μεσσάρης, Μαθιός Βιτάλης, Λάκη Σοφιανός και Τάκης Καλογερόπουλος (κρατούμενος σε στρατόπεδο στη Γερμανία), οι δρομείς Στέλιος Κυριακίδης, Ρένος Φραγκούδης, Σταύρος Βελκόπουλος και Γιάννης Σκιαδάς, ο επιστάτης του γηπέδου Θανάσης Νίκαινας και ο επικεφαλής του κυλικείου Νότης Αφεντάκης, ο επικοντιστής Γιώργος Θάνος (στέλεχος του ΕΑΜ), ο Παντελής Καρασεβντάς (μέλος της ΠΕΕΑ, της κυβέρνησης δηλαδή των βουνών), η θρυλική αντιστασιακή ομάδα των σαμποτέρ Ιβάνωφ - Γιαννάτων, ο μεταξικός Κώστας Κοτζιάς, η Κούλα Γκιουζέπε (η πρώτη Eλληνίδα πυγμάχος), οι καλλιτέχνες Ορ. Λάσκος, Δ. Παπαγιαννόπουλος, Γ. Κυριαζής και Γ. Οικονομίδης, τα θύματα των Δεκεμβριανών Τσίμας και Φραντζεσκάκης (κυβερνητικοί), είναι μερικά μόνο από τα ονόματα των οποίων οι ιστορίες διασώζονται για πάντα εδώ.
Πολιτική θέση. Το βιβλίο δεν έχει πολιτική θέση – δεν θα μπορούσε να έχει. Οι Παναθηναϊκοί, όπως και όλοι οι Έλληνες, ήταν απ’ όλα: δεξιοί, αριστεροί, βενιζελικοί, απολίτικοι, γερμανόφιλοι, πατριώτες, αγγλόφιλοι, δημοκρατικοί, βασιλόφρονες, πλούσιοι, φτωχοί και μεσαίοι, φυλακόβιοι και νομιμόφρονες, διασπασμένοι και ενωμένοι, παραμείναντες στην Ελλάδα ή φευγάτοι στη Μ. Ανατολή, αντάρτες στα βουνά ή φιλήσυχοι πολίτες. Και, προς τιμή του, ο συγγραφέας δεν αποσιωπά ούτε υμνολογεί: ό,τι βρήκε το κατέγραψε. Πάντως η γενική εικόνα που αναδύεται από το βιβλίο είναι ότι ο μέσος αθλητής του Παναθηναϊκού ήταν Αθηναίος ταπεινής καταγωγής, πολέμησε στην Αλβανία, φτώχυνε στην Κατοχή, είχε αντιστασιακή δράση και προσπάθησε να συντηρήσει κάποια αθλητική έκφραση.
Συμπέρασμα. Ένα βιβλίο που ενδιαφέρει κάθε φίλο αυτής της πόλης, ακόμα και μη φίλαθλο.
Τα απογεματινά ηλεκτρονικά πάρτι – θεσμός με την υπογραφή του Plissken Festival επιστρέφουν με μία σεζόν που θα μας δώσει ακόμα περισσότερα από όσα υπόσχεται.
Ανταποκρίσεις από μια πόλη που χορεύει ακόμα: Ίσως υπερβολή που περπατάω τόσο δρόμο τέτοια ώρα για να ακούσω τέκνο, αλλά το έχω ανάγκη να χτυπηθώ στο μπάπα μπούπα, που λέει και ο μπαμπάς μου.
Τι δουλειά έχει ένα τροπικό πτηνό στην Αθήνα; Ποια αποστολή ήρθε να εκπληρώσει; Ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί. Έσω έτοιμη. Expect and respect the unexpected!
