Σχόλιο για τους ζωολογικούς κήπους, τις αντιδράσεις που υπάρχουν για τη λειτουργία τους και την Ηθική των Ζώων.
Υπάρχουν κάποιες Ιερές Αλήθειες, το απαύγασμα του Προοδευτισμού, που δεν επιδέχονται καμία συζήτηση επειδή ακριβώς είναι Ιερές Αλήθειες, επειδή επέχουν θέση αξιώματος, και δη ενός αξιώματος με ανθρωπιστικό πρόσωπο. Μία από τις πολλές είναι και αυτή που θέλει τους Ζωολογικούς Κήπους όργανα του Σατανά, τόπους φυλάκισης και βασανισμού των ζώων, κάτι το ίδιο κακό —αν όχι χειρότερο— από τα τσίρκα, όπου βέβαια τα ζώα εξευτελίζονται και περνούν μία ζωή διαρκούς άγχους, ανασφάλειας και πόνου, μόνο και μόνο για να διασκεδάζουν αντί τιμήματος κάποια βαριεστημένα πλήθη. Ένας σωστός φιλόζωος λοιπόν θέτει εαυτόν κατά τής ίδιας της ύπαρξης των Ζωολογικών Κήπων. Οφείλει να τους θεωρεί κολαστήρια. Και δεν θα το συζητήσει.
Πιθανολογώ ότι τα παραπάνω ισχύουν πράγματι —ενδεχομένως— για ένα κάποιο ποσοστό των Ζωολογικών Κήπων, ίσως ακόμη-ακόμη και για ένα αρκετά υψηλό ποσοστό. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ισχύουν για όλους τους Ζωολογικούς Κήπους. Για την ακρίβεια, υπάρχουν πολλοί Ζωολογικοί Κήποι που είναι πολύ πιο «φιλόζωοι» από τους πολεμίους τους. Και όχι μόνο οι ίδιοι οι Ζωολογικοί Κήποι σαν οργανισμοί, αλλά και ο τελευταίος υπάλληλός τους: ΟΛΟΙ εκεί μέσα είναι πολύ πιο φιλόζωοι από τους πολεμίους τους. Και, πέραν τής μέριμνας, πέραν τής καθημερινής δουλειάς που ρίχνουν για τα ζώα, έχουν να κουβαλούν και μια δυσβάσταχτη μελαγχολία για όλην αυτή τη, ας μου επιτραπεί, «φοιτητική» πολεμική που νιώθουν να τους βαραίνει και να τους χαράσσει σαν στίγμα το μέτωπο, και που στάζει 70s (και κάμποσο από τον παρισινό Μάη) όσο λίγες.
Αλλά δεν μπορείς να το πεις εύκολα έξω στον κόσμο αυτό, γιατί συνιστά προσβολή απέναντι στην Ιερή Αλήθεια που θέλει τους Ζωολογικούς Κήπους κάτι σαν το Άουσβιτς, αλλά για ζώα. Θα σε προγκήξουν, θα σε χλευάσουν, θα σε θέσουν προ των ευθυνών σου — αλίμονο, δεν μπορούν να σε τυφεκίσουν. (Αν και οι ημίτρελοι αντισπισιστές νομίζουν ότι μπορούν. Πάντως σίγουρα μπορούν να σπάσουν ένα κρεοπωλείο, σαν μικροί Κουφοντίνες: είναι κι αυτό κάτι, είναι μια αρχή). Όπως επίσης —για να δούμε μια αναλογία— δεν μπορείς να πεις ότι, γιά κοίτα, η πυρηνική ενέργεια έχει χίλια δυο πλεονεκτήματα, είναι «καλύτερη», ασφαλέστερη, οικονομικότερη, φτηνότερη και, guess what, πιο οικολογική από τις υπόλοιπες μεθόδους παραγωγής ενέργειες. Μα, όχι, όχι, η πυρηνική ενέργεια είναι για τ’ ανάθεμα, είναι του σατανά, δεν ΥΠΑΡΧΕΙ καν πυρηνική ενέργεια, υπάρχει μόνο πυρηνική ΒΟΜΒΑ, η πυρηνική ενέργεια κατέστρεψε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, και ρήμαξε το Τσέρνομπιλ: άρα δεν τη θέλουμε, θα βγάλουμε κεραίες και κέρατα, και όποιος τολμά να τη συζητά είναι χειρότερος από τους πιλότους τού Enola Gay, ένας τελειωμένος φασίστας, 666, ΨΟΦΟΣ.
Κάπως έτσι και με τους Ζωολογικούς Κήπους. Είναι κολοσσιαίο αμάρτημα, αμάρτημα καθοσιώσεως, όχι δα να συνηγορείς υπέρ τους —αυτό σού έλειπε—, αλλά και να τους αναφέρεις καν: δεν μπορείς να είσαι στις σωστές παρέες, τίθεσαι εκτός της κοινότητος, είσαι κατιτί βδελυρό σαν τον Στέφανο Χίο και δεν το ξέρεις. Και, εν πάση περιπτώσει, ΚΑΝΕΙΣ ΛΑΘΟΣ. Γιατί οι Ζωολογικοί Κήποι θέλουν κλείσιμο.
Η σχετική συζήτηση βέβαια είναι μεγάλη, και μακρά, δεν είναι σημερινή, κρατά κάπου μισόν αιώνα τώρα και θα συνεχιστεί για κάμποσο καιρό ακόμα. Υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία επί του θέματος, ή καλύτερα υπάρχει, από τη μια μεριά, μεγάλη βιβλιογραφία (αρθρογραφία, κυρίως) ΚΑΤΑ των Ζωολογικών Κήπων, και από την άλλη μία ολοένα διευρυνόμενη ομάδα σοβαρών (και, ναι, απολύτως υπέρ των ζώων και των δικαιωμάτων τους) Ζωολογικών Κήπων που κάνουν τη δουλειά τους.
Ποια είναι αυτή η δουλειά; Ποικίλλει και διαφέρει από Κήπο σε Κήπο, αλλά κυρίως αφορά, όχι τη… διασκέδαση των επισκεπτών, αλλά την ενημέρωση και τη ευαισθητοποίηση του κοινού —ενηλίκων και παιδιών— για την άγρια πανίδα και τους κινδύνους που την απειλούν συνολικά και κατά είδος. Παράλληλα, δεν υπάρχει σοβαρός Ζωολογικός Κήπος που να μην έχει θέσει στόχο του να κρατήσει στη ζωή ένα, δύο, ή περισσότερα απειλούμενα ή υπό εξαφάνιση είδη: μάλιστα, δεκάδες, εκατοντάδες είδη που σήμερα τελούν υπό θανάσιμη απειλή θα διασωθούν εντέλει ακριβώς χάρη στη δράση αυτών των βιο-οικολογικών οργανισμών. Τέλος, οι Ζωολογικοί Κήποι που τιμούν το όνομα και την αποστολή τους φροντίζουν πάντα την ύδρευση των περιοχών από τις οποίες προέρχονται κάποια από τα ζώα τους, την άρδευση των εδαφών ή τη γενικότερη φροντίδα οικοσυστημάτων που πλήττονται από την κλιματική κρίση και την επέκταση των πόλεων, των βοσκοτόπων και των καλλιεργήσιμων εδαφών σε μια μεγάλη σειρά από μέρη του πλανήτη. (Σε μερικά μάλιστα από αυτά τα μέρη, η κρίση θεριεύει γιατί καθημερινά παραδίδονται ολόκληρες εκτάσεις σε συγκεκριμένες εντατικές μονοκαλλιέργειες για να καλύπτουν την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση από περίεργους ξηρούς καρπούς και άλλες bio λιχουδιές που αγαπούν κάποιοι πολέμιοι των Ζωολογικών Κήπων…)
Ναι, πολλά από τα ζώα στους Ζωολογικούς Κήπους δεν έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν απολύτως φυσιολογική συμπεριφορά και να εκπληρώσουν τον ρόλο που τους ανέθεσε η φύση να διαδραματίσουν μέσα στα φυσικά τους οικοσυστήματα, μόνο που κάποια από αυτά τα έρμα τα ζώα δεν έχουν ΚΑΝ φυσικά οικοσυστήματα και τείνουν να χάνονται πια ολοσχερώς — να χάνονται βουβά και χωρίς μάρτυρες. Σε κανα δυό δεκάδες χρόνια, και κατά τη ροή των πραγμάτων, κάποια είδη θα διασωθούν, ξαναλέμε, μόνο και μόνο χάρη στη φροντίδα των ανθρώπων που εργάζονται ιεραποστολικώ τω τρόπω σε αυτά τα «βδελυρά κολαστήρια».
Και, όχι: περιέργως πώς, δεν έχουμε να κάνουμε με μια δράκα κακούργους καπιταλιστές εδώ, απάνθρωπους Μένγκελε και σατανικές Κρουέλες Ντε Βιλ που με το ένα χέρι κόβουν μονέδα, ενόσω με το άλλο ταλαιπωρούν και βασανίζουν ζωάκια. Αυτός είναι ένας μάλλον πρόχειρος συλλογισμός, και στ’ αλήθεια, νομίζουμε, τετριμμένος και πεπαλαιωμένος. Αντιθέτως, τυχαίνει να υπάρχουν φορείς περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και προστασίας των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση και ΠΕΡΑ από εμάς. Δεν είμαστε ΜΟΝΟ εμείς καλοί, φιλόζωοι καγαθοί. Κι αυτό είναι ωραίο, και είναι ενθαρρυντικό.
Ηπραγματικά άθλια εικόνα κάποιων «αγροκτημάτων» που βρωμοκοπάνε από χιλιόμετρα, η άθλια ζωή που ζουν πολλά ζώα μαντρωμένα εδώ κι εκεί (είτε σκυλιά και γατιά είναι αυτά, είτε τίγρεις και ελέφαντες), για να μη μιλήσουμε για το απεχθές κυνήγι, ίσως να μην έπρεπε να μας κάνει να τσουβαλιάζουμε τα πάντα και να τα αποκλείουμε «γιατί έτσι». Ίσως να έχουμε άδικο σε κάποιες γερά θεμελιωμένες θεωρήσεις μας. Ίσως και εγώ να έχω άδικο.
ΥΓ. Ο τομέας των δικαιωμάτων των ζώων, και της ηθικής των ζώων (η Ηθική των Ζώων είναι κλάδος της Φιλοσοφίας), είναι άγνωστος στους πολλούς. Πέραν όλων των άλλων, μας θυμίζει ότι τα ζώα μέχρι «χθες» δεν είχαν απολύτως κανένα δικαίωμα. Ουσιαστικά, θεωρούνταν αντικείμενα: πράγματα. Οι λεγόμενοι «καταργητιστές», οι σκληροπυρηνικοί της Ηθικής των Ζώων, ισχυρίζονται μάλιστα (ποιοι Ζωολογικοί Κήποι!) ότι «οφείλουμε να μην έχουμε κατοικίδια, διότι δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα συμφέροντά τους όσο αυτά αποτελούν ιδιοκτησία μας, αφού αυτό καταπατά το (αρνητικό) δικαίωμά τους να μην είναι ιδιοκτησία κανενός», όπως διαβάζουμε στο συναρπαστικό βιβλίο της Έλλης Βιντιάδη «Τα ζώα και εμείς» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος). Να μην έχουμε κατοικίδια; Μα, θα πείτε, είναι παράλογο! Και όμως. Μπορεί ΚΑΙ αυτό να υποστηριχτεί με μία ποικιλία επιχειρημάτων. Τα σπίτια μας είναι μικροί ζωολογικοί κήποι. Και καλά κάνουν.
Το θέμα δεν σχετίζεται με το χρώμα τους, αλλά περισσότερο με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται και αλληλοεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους. Τι μπορείς να κάνεις γι’ αυτό;
Οι ιδρυτές της κλινικής, Κωνσταντίνος Μπίκος και Δημήτρης Καλλιγέρης, δημιούργησαν τον χώρο με όραμα να αντιμετωπίζονται τα ζώα συντροφιάς με όρους ανθρωπιάς και σεβασμού
Ο συντονιστής της Εθελοντικής Δράσης Κτηνιάτρων Ελλάδος, Στέφανος Μπάτσας, μιλάει για τις δράσεις και την αποστολή της οργάνωσης, τις προκλήσεις και τον αντίκτυπο που έχουν οι παρεμβάσεις τους
15°
