O Γιώργος Φραντζεσκάκης εξηγεί γιατί ο σκύλος δεν είναι άνθρωπος

Όσοι ασχολείστε λίγο παραπάνω με τα σκυλιά, σίγουρα γνωρίζετε το όνομά του. Ο Γιώργος Φραντζεσκάκης γράφει εδώ και πολλά χρόνια την κυνοφιλική στήλη στο «Κ» της Καθημερινής ενώ είναι αρθρογράφος και σε εξειδικευμένα ζωοφιλικά έντυπα.

Γνωριστήκαμε  (σχεδόν) τυχαία πριν από αρκετά χρόνια με αφορμή ένα συγκλονιστικό κείμενο που είχε γράψει για τον σκύλο του - μόλις είχε πεθάνει. Είναι ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος να μιλήσεις για σκύλους αλλά και τους ιδιοκτήτες τους. Στη συνέντευξη, μεταξύ άλλων, μας εξηγεί γιατί ο σκύλος δεν είναι άνθρωπος, ξεκαθαρίζει τι συμβαίνει και αυξάνονται τα κατοικίδια στις πόλεις και δίνει χρήσιμες συμβουλές που θα κάνουν τη ζωή σας με τον σκύλο ακόμα καλύτερη. Η συζήτηση μαζί του είναι άμεση και άκρως επιμορφωτική.

Τι σε ώθησε να ασχοληθείς με τους σκύλους;
Ένα λυκόσκυλο. Ένα παιχνιδιάρικο λυκόσκυλο που μου «επιτέθηκε» στην αντιπροσωπεία αυτοκινήτων ενός οικογενειακού φίλου, όταν ήμουν δεν ήμουν 8 χρονών. Το φουκαριάρικο να παίξει ήθελε, αλλά η διαφορά κυβικών μεταξύ μας έκανε το παιχνίδι του να μοιάζει με λυσσαλέα επίθεση, οπότε, όπως καταλαβαίνεις, τα έκανα πάνω μου.

Πείσμωσα πολύ. Μέρες μετά, αγόρασα το πρώτο μου βιβλίο για σκύλους ώστε να καταλάβω τι έκανα λάθος. Και κατάλαβα. Και από τότε, κόλλησα με τα σκυλιά. Όχι γενικώς με τα ζώα… Τα σκυλιά, ειδικά και αποκλειστικά.

Τι σκέφτεσαι για τη σχέση των Ελλήνων με τα σκυλιά και γενικότερα με τα κατοικίδιά τους;
Θα ήθελα να αποφύγω τις γενικεύσεις. Κάποιοι από μας βλέπουν τα κατοικίδιά τους όπως και τον εαυτό τους: πιστωτές του σύμπαντος. Αισθάνονται ότι ο κόσμος τους χρωστάει τα πάντα και εκείνοι δε χρωστάνε τίποτα σε κανέναν. Οπότε, μετατρέπουν τα ζώα τους σε κακομαθημένα νήπια - ό,τι δηλαδή είναι και οι ίδιοι.

Υπάρχουν όμως πολλοί συνεπείς ιδιοκτήτες που φροντίζουν να μην ενοχλούν και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι υπάρχει και το δικαίωμα του άλλου να μη γουστάρει καθόλου τα ζώα. Τον οικτίρω αυτόν τον «άλλον», αλλά το δικαίωμά του είναι ιερό και αναφαίρετο.

Πώς μπορεί να γίνει κάποιος καλύτερος ιδιοκτήτης σκύλου;
Με δύο τίτλους (που έχουν όμως, πολύ πλούσιο περιεχόμενο):

• Να καταλάβει ότι ο σκύλος δεν είναι άνθρωπος. Έχει άλλες ανάγκες, άλλη ρουτίνα, άλλα χούγια, άλλους τρόπους για να ζει ισορροπημένος και ευτυχισμένος. Εδώ θέλει διάβασμα και διαδραστική επικοινωνία με έμπειρους «σκυλάδες».
• Να πάει σε έναν εκπαιδευτή και να ολοκληρώσει τουλάχιστον τη βασική εκπαίδευση! Αμελλητί κι ανυπερθέτως! Κοστίζει (όχι τόσα πολλά όσα νομίζετε), αλλά είναι η πιο σπουδαία επένδυση που μπορεί να κάνει κάποιος στο συμβιωτικό του μέλλον με ένα σκυλί. Επίσης, θα πάρει τα χρήματά του πίσω, από τις ζημιές που θα αποφύγει, μέσα και έξω από το σπίτι. Σκυλί ανεκπαίδευτο είναι σκυλί εμπόδιο στην ομαλή ροή της καθημερινότητάς μας. Δηλαδή, σκυλί ανεπιθύμητο.

Πιστεύεις ότι υπάρχουν ράτσες σκύλων που είναι πιο επικίνδυνες;
Υπάρχουν φυλές σκύλων που είναι πιο δυνατές και πιο ικανές για μάχη από άλλες. Δεν είναι μόνο θέμα μεγέθους, είναι και ζήτημα γονιδιακής καταβολής. Οι Αμερικανοί λένε «It’s not the size of the dog in the fight. Ιt’s the size of the fight in the dog».

Δεν θα έπρεπε λοιπόν να εκπλήσσει κανέναν ότι είναι αυτές ακριβώς οι φυλές που επιλέγονται από επαγγελματίες κακοποιούς, συμπλεγματικά ανθρωπάκια και όλων των ειδών τα δίποδα που βλέπουν το σκύλο τους ως επιθετικό όπλο. Δυστυχώς, οι κυβερνήσεις πολλών κρατών έχουν πειστεί ότι, αν απαγορεύσουν την εκτροφή π.χ. των πίτμπουλ, θα εξαλείψουν το πρόβλημα των επιθετικών σκύλων στην επικράτειά τους. Το πρόβλημα είναι ότι, αφενός οι κακοποιοί δεν είναι και οι πιο νομοταγείς πολίτες ανάμεσά μας (…) ώστε να συμμορφωθούν με τις απαγορεύσεις, αφετέρου ότι όλοι οι υπόλοιποι που θέλουν ένα «άγριο» σκυλί, απλώς θα αλλάξουν ράτσα. Θα επιλέξουν ένα ντόμπερμαν, λόγου χάρη.

Οπότε, πού θα καταλήξουμε; Στο να απαλείφουμε τη μία φυλή μετά την άλλη μέχρι να μείνουμε μόνο με τις φυλές του σαλονιού; Βλακώδης, «βρυξελλιώτικη» αντίληψη. Πίσω από ένα σκυλί - φονιά βρίσκεται μια παραβατική, ανθρώπινη προσωπικότητα. Είτε από πρόθεση είτε από άγνοια. Στοχεύστε αυτούς, λέω εγώ.

Ποιο είναι το καλύτερο και ποιο το χειρότερο του να είσαι ιδιοκτήτης σκύλου;
Το καλύτερο δεν περιγράφεται. Μόνο βιώνεται. Τι να σου πω τώρα, να σου πω για τη νοητική σύνδεση με ένα ζώο που προσφέρει τέτοια ψυχοπνευματική ολοκλήρωση, ισοδύναμη μιας επίγειας Νιρβάνα; Να σου πω για τη διαπιστωμένη καλοήθη επιρροή στην ανατροφή των παιδιών; Να σου πω για το ότι πρόκειται για την κόλλα που συνδέει τους ανθρώπους μιας οικογένειας μεταξύ τους; Να σου πω για τα ιατρικά οφέλη; Από όσους έχουν ήδη σκύλο θα θεωρηθώ βαρετά επαναληπτικός και από όσους δεν έχουν, χαρακτηριστικά υπερβολικός.

Το χειρότερο είναι η απώλειά του. Ναι, η φυσιολογική ροή των πραγμάτων είναι να θάβουμε εμείς τα σκυλιά μας και όχι εκείνα εμάς, αλλά η απώλειά τους είναι πολύ βαθειά και επίπονη. Είναι πένθος κανονικό που πρέπει να το κρύβεις κι από πάνω, για να μην ακούσεις το κλασικό «έλα, μωρέ, για ένα σκυλί κάνεις έτσι;» και βιαιοπραγήσεις.

Ποιες συνήθειες ενός ιδιοκτήτη σκύλου κάνουν κακό στο ζώο;
Η ομπρέλα που τις καλύπτει όλες λέγεται «ανθρωπομορφισμός». Αν πιστεύεις ότι το σκυλί σου είναι ένας τετράποδος «άνθρωπος» (μερικοί δεν κάνουν καν τον κόπο να το κρύψουν: «άχου, κοίτα το πώς με κοιτάει μωρέ, ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ!») δε θα καταλάβεις ποτέ ότι είναι ένα ζώο με εντελώς διαφορετικές ανάγκες από σένα. Στην καλύτερη περίπτωση θα το κακομάθεις με μεζεδάκια και παραχωρήσεις που το βλάπτουν. Στη χειρότερη- ειδικά αν δεν έχεις περάσει από τη βασική εκπαίδευση - θα του δημιουργήσεις την ψευδαίσθηση ότι είναι υποψήφιο μέλος της ομάδας (της οικογένειάς σου) για τη θέση του αρχηγού. Του alpha dog. Και κάπου εκεί, αρχίζουν τα μεγάλα ζόρια…

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να ζουν με κατοικίδιο/α. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;
Γιατί, η αποξένωση της κοινωνίας μας που απομονώνει τους ανθρώπους μπλα μπλα μπλα… Χαχαχα! Πριν από εκατό χρόνια, όταν η αστυφιλία ήταν στα σπάργανα και ο αγροτικός πληθυσμός ήταν η νόρμα, ΟΛΟΙ οι άνθρωποι είχαν οικόσιτα ΚΑΙ κατοικίδια ζώα. Ναι, ορισμένοι τους φέρονταν σαν να είναι «πράματα», αλλά όχι όλοι. Η συμβίωση του ανθρώπου με ζώα που δεν τον υπηρετούσαν μόνον· τον συντρόφευαν κιόλας, ήταν το σύνηθες, το αναμενόμενο. Δεν υπήρχε κυνηγός χωρίς σκυλιά. Ούτε νοικοκυριό χωρίς γάτες. Ούτε καν μπαλκόνι χωρίς καναρίνι.

Στην πόλη, όπου τα πράγματα είναι διαφορετικά, οι άνθρωποι νόμισαν ότι μπορούν να αποβάλουν την ανάγκη ενός ζώου - συντρόφου. Για μερικές δεκαετίες. Όπως καταλαβαίνεις από την πραγματικότητα που μας περιβάλλει, προφανώς έκαναν λάθος.

Πιστεύεις ότι κάποιες ράτσες είναι απαραίτητο να περνάνε εκπαίδευση;
Όλες. Κάποιοι θα σου πουν «οι μεγαλόσωμες» γιατί μπορεί να προκαλέσουν ζημιά. Εγώ θα σου πω για ένα κοκόνι, που σκότωσε το αφεντικό του, ορμώντας στο δρόμο, ανεξέλεγκτο. Το σκυλί πέρασε απέναντι, ο άνθρωπος έπεσε πάνω στο πρώτο διερχόμενο αυτοκίνητο.

Εκπαίδευση σε όλες τις ράτσες με επιμονή, συνέπεια και επαναληπτικότητα για «να μην ξεχνιόμαστε». Δεν έχεις λεφτά; Πάρε ένα Ταμαγκότσι!

Αγαπάς τα ζώα αλλά τρως κρέας. Πιστεύεις ότι αυτά τα δύο πάνε μαζί;
Γιατί όχι; Τα ζώα που αγαπάω περισσότερο είναι κατ’ εξοχήν σαρκοφάγα. Η αποχή από την κατανάλωση κρέατος είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένα ηθικό ζήτημα και στη χειρότερη μια ζηλωτική εμμονή. Καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν έχει να κάνει με τη φιλοζωία. Αν με ρωτούσες εάν θα επιθυμούσα καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και σφαγής για τα ζώα που τρώω, θα σου απαντούσα κατηγορηματικά ναι! Αλλά θα ήθελα παράλληλα και καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους ανθρώπους -τους, συχνά, ανήλικους ανθρώπους- που ράβουν τα T-shirt που φοράω. Όλο αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Ποιο είναι το καλύτερο ζωοφιλικό βιβλίο που έχεις διαβάσει;
Το «Λύκοι, σας παρακαλώ, μην κλαίτε» του Φάρλεϊ Μόατ. Είναι η απόλυτη μορφή κατανόησης, συμπόνοιας και ενσυναίσθησης για ένα άγριο ζώο που έχει κατασυκοφαντηθεί και κατασυκοφαντείται ακόμα.

Και η αγαπημένη σου ζωοφιλική ταινία;
To «Old Yeller» του 1957. Η πρώτη του είδους που μίλησε για αυτόν τον άρρηκτο δεσμό ανάμεσα σε ένα αγόρι και τον σκύλο του.

Η γνώμη σου για τους ζωολογικούς κήπους;
Περιττή σκληρότητα και αυτάρεσκη επίδειξη επικυριαρχίας του είδους μας. Είμαστε το κυρίαρχο είδος του πλανήτη, οκ, το καταλάβαμε. Πέραν αυτού, ποιος ο λόγος όταν η τηλεόραση βρίθει εξαιρετικών ντοκιμαντέρ για τα ζώα που μας ενδιαφέρουν;

Το πρώτο σου κατοικίδιο;
Η Lootie. Ένα κακομαθημένο, ημίαιμο πεκινουά που δάγκωνε το χέρι που την τάιζε (κυριολεκτικά). Όλη η κακομαθησιά της, δική μου ευθύνη! Μόνο μου ελαφρυντικό: ήμουν δέκα ετών όταν την αποκτήσαμε.

Ποια είναι η καλύτερη και ποια η πιο αστεία στιγμή που έζησες με το κατοικίδιό σου;
Οι καλύτερες στιγμές με τα σκυλιά μου είναι όταν βγαίνουμε στη φύση για trekking και ελεύθερη κατασκήνωση, όπου τα βλέπω να μεταμορφώνονται ακαριαία, από καλομαθημένα «παιδιά του σαλονιού» σε ατρόμητους σωματοφύλακες του αφεντικού. Λατρεύω αυτό το σκυλίσιο ένστικτο της προστασίας. Το λατρεύω!

Η πιο αστεία στιγμή είναι όταν ο κ. Τσούι, ένας σνάουτσερ - γίγαντας των πενήντα κιλών που μού χάρισε 12 χρόνια ανείπωτης ευτυχίας, έμεινε μόνος του (βλακεία μου) στην κουζίνα, παρέα με ένα ταψί μελομακάρονα. Αντιλαμβάνεσαι την εξέλιξη. Όταν τον έπιασα στα πράσα, με το τελευταίο κομμάτι στο στόμα, είδα έναν σκύλο που έκανε ό,τι μπορούσε για να γίνει ξαφνικά αόρατος. Ήταν τόσο αστείος, που θύμωσα μόνο με τον εαυτό μου - πράγμα που ήταν άλλωστε και το σωστό…

Η πιο περίεργη συμπεριφορά που έχεις παρατηρήσει σε σκύλο;
Είμαι πολλά χρόνια στο κουρμπέτι πια. Δεν υπάρχει περίεργη συμπεριφορά. Όλες ερμηνεύονται. Κάποιες εύκολα, κάποιες άλλες απαιτούν αναδρομή στο απώτερο παρελθόν του ζώου. Αλλά, αν έχεις πλήρες ιστορικό και ξέρεις τι πρέπει να προσέξεις, όλα τα σκυλιά είναι 100% προβλέψιμα. Ενδεχομένως το ίδιο να ισχύει και με τους ανθρώπους, αλλά δεν είμαι και ο πλέον ειδικός…