Ο Θανάσης Δρίτσας περιγράφει ένα ιατρικό περιστατικό με ασθενή του και σκέφεται την εικόνα του Ιησού στον κήπο της Γεσθημανής.
Πριν από λίγα χρόνια είχα εξετάσει έναν μεσήλικα ασθενή ο οποίος έπασχε από καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρή βαλβιδοπάθεια δύο καρδιακών βαλβίδων μαζί με στεφανιαία νόσο, και έπρεπε να χειρουργηθεί επειγόντως. Επιπλέον πρόσφατα, λίγους μήνες πριν, είχε χάσει τη σύζυγο του από καρκίνο. Πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας μας έφερνε στη συζήτηση την απώλεια της συζύγου του την οποία λάτρευε κυριολεκτικά, όπως κατάλαβα.
Η μοίρα είχε επίσης προξενήσει σε αυτόν τον άνθρωπο, τον κύριο Παντελή, μια επίσης ανεπανόρθωτη καταστροφή. Πριν από αρκετά χρόνια είχε χάσει τον μεγάλο του γιο σε τροχαίο ατύχημα σε ηλικία μόλις 25 ετών. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο πλήγμα από αυτό, να μη φυλάει η ζωή σε κανένα γονιό αυτήν την καταδίκη, να χάσει δηλαδή το παιδί του ενώ βρίσκεται ακόμη στη ζωή. Οι περισσότεροι γονείς βιώνουν αυτή την εμπειρία ως έναν θάνατο πριν από τον μελλούμενο οριστικό τους θάνατο. Μετά από απώλεια παιδιού οι γονείς συνεχίζουν να ζουν μια παθητική ζωή, κυριολεκτικά συμπεριφέρονται πλέον ως φαντάσματα και ως σκιές του εαυτού τους, στην πλειοψηφία τέτοιων τραγικών περιπτώσεων.
Η πιθανότητα να μην επιβιώσει ο κύριος Παντελής μετά την προταθείσα χειρουργική επέμβαση ήταν πολύ αυξημένη σε σχέση με άλλες πιο εύκολες περιπτώσεις. Του μίλησα ως θεράπων καρδιολόγος μαζί με τον καρδιοχειρουργό που επρόκειτο να τον χειρουργήσει και του εξηγήσαμε ότι ο χειρουργικός κίνδυνος στην περίπτωσή του άγγιζε το 25-30%. Αυτός είναι γενικά ένας ιδιαίτερα αυξημένος κίνδυνος για μια τέτοια επέμβαση. Δεν θα ήταν μια απλή επέμβαση. Η πιθανότητα να επιβιώσει μετά το χειρουργείο ο κύριος Παντελής ήταν 70-75% και επιπλέον η μετεγχειρητική του πορεία θα ήταν πολύ ζόρικη. Δεν είχε όμως καμία εναλλακτική επιλογή, μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Χωρίς χειρουργείο θα κατέληγε σχετικά σύντομα ενώ η καθημερινότητά του, για όσο ζούσε, θα ήταν βασανιστική. Με σοβαρά συμπτώματα δύσπνοιας και σοβαρή αδυναμία ακόμη και να κάνει μερικά βήματα.
Δεν είχε άλλη επιλογή και αποφάσισε τελικά να χειρουργηθεί αναλαμβάνοντας αυτό το υψηλό ρίσκο. Είχα σκεφτεί, όταν ανέλυσα τα τραγικά γεγονότα του βίου του, ότι επιθυμούσε ίσως και να τερματίσει οριστικά μια ζωή γεμάτη αξεπέραστα εμπόδια, απώλειες αγαπημένων του προσώπων και μια βαθιά χρόνια θλίψη.
Κανονίστηκε η ημέρα της κρίσιμης επέμβασης και το βράδυ της παραμονής τον επισκέφτηκα στον θάλαμο νοσηλείας. Ένιωσα και εγώ την ανάγκη να μιλήσω σε αυτόν τον βασανισμένο άνθρωπο, ο οποίος βάδιζε προς ακόμη έναν (νέο) Γολγοθά. Σκέφτηκα ότι μπορεί να τον έβλεπα ίσως για τελευταία φορά, δεδομένης της υψηλής θνητότητας στην περίπτωσή του.
Προσπάθησα όμως να του εκφράσω την αισιοδοξία και την πεποίθησή μου ότι θα ξεπεράσει ακόμη ένα δύσκολο εμπόδιο στη ζωή του. Μου έκανε αμέσως ξεκάθαρο ότι δεν χρειάζεται να τονίζω την πλευρά της θετικής έκβασης και ότι έχει καταλάβει καλά τη σοβαρότητα της περίπτωσής του όπως και τα μαύρα προγνωστικά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια του: «Γιατρέ μου, έκανες καλή δουλειά. Σε ευχαριστώ. Μην μου κρύβεσαι. Δεν έχω δυσκολία να ακούω για πόνο, γιατρέ. Άλλωστε είμαι τελειόφοιτος του πόνου, όπως ξέρεις πολύ καλά».
Έδειχνε ψύχραιμος, έκανε φιλότιμη προσπάθεια να κρύψει το συναίσθημά του αλλά στο πρόσωπό του διέκρινα την έκφραση μιας βαθιά βιωμένης θλίψης χωρίς διέξοδο. Είχε μπει σε έναν σκοτεινό δρόμο χωρίς επιστροφή.
Εκείνη τη στιγμή η σκέψη μου ταξίδεψε αντανακλαστικά σε μια εικόνα που πάντα με αναστάτωνε από τα παιδικά μου χρόνια. Ήταν η εικόνα του Ιησού στον κήπο της Γεθσημανή που αναμένει τη σύλληψη του και την τελική πορεία προς τη σταύρωση και το μαρτύριο.
Κορυφαία στιγμή πόνου, οδύνης και μοναξιάς. Ο Ιησούς στον κήπο της Γεθσημανή προσευχόμενος και περιμένει τη σύλληψη του. Ο Άνθρωπος μόνος απέναντι στο προσωπικό του μαρτύριο το οποίο περιμένει. Κανείς δεν μπορεί να τον βοηθήσει. Βυθισμένος μέσα στην απόλυτη θλίψη της συνείδησης του μαρτυρίου που έρχεται ενώ ο ίδιος δεν μπορεί να αλλάξει το αναπόφευκτο του πεπρωμένου του.
«Περίλυπος εστί η ψυχή μου έως θανάτου», θυμάμαι αυτά τα ποιητικά και παράλληλα τόσο παραστατικά απέλπιδα λόγια των ευαγγελίων. Βουτηγμένος ο Ιησούς μέσα στα δάκρυά του τα οποία μεταβάλλονται σε πηγμένο αίμα. Είναι εκπληκτική και πανανθρώπινη η απέραντη θλίψη και οδύνη του επερχόμενου μαρτυρίου. Περίλυπος εστίν η ψυχή μου έως θανάτου. Προσεύχεται με απελπισία ο Ιησούς. Πάρτε, σας παρακαλώ, αυτό το πικρό ποτήριο από εμένα. Αλλά ξέρει ότι τελικά θα το πιει μόνος του αυτό το πικρό ποτήρι. Κανείς δεν μπορεί να τον ακούσει. Δίπλα του οι μαθητές του δεν μετέχουν στο βίωμα του πόνου του και το έχουν ρίξει στον ύπνο. Ενώ εκείνος παλεύει με το τέρας της έλευσης μιας οδύνης χωρίς γυρισμό. Μόνοι μας ερχόμαστε και μόνοι φεύγουμε από αυτόν τον κόσμο, καθένας με το δικό του σταυρό και το δικό του μαρτύριο. Περίλυπος εστίν η ψυχή μου έως θανάτου...
Περίλυπος έως θανάτου ήταν εκείνη τη στιγμή, την παραμονή του χειρουργείου, η βασανισμένη ψυχή του κυρίου Παντελή. Διήλθε θάλασσες ζωής και ωκεανούς θλίψης ενώ έπρεπε να διαβεί ακόμη ένα βαθύ και σκοτεινό ποτάμι. Έπρεπε να μαζέψει τις τελευταίες του δυνάμεις ζωής, ότι τελικά του είχε απομείνει, και να ετοιμαστεί για το επόμενο του ταξίδι. Με την οπτική που του έδινε το γεγονός ότι υπήρξε στη ζωή του «τελειόφοιτος του πόνου», όπως ακριβώς μου είπε ο ίδιος εκείνο το βράδυ της δικής του Γεθσημανής.
Ήταν τελικά το τελευταίο του ταξίδι, όπως έδειξε στη συνέχεια η έκβαση της ιστορίας του κου Παντελή, μετά τη χειρουργική του επέμβαση. Φαίνεται ότι τα αποθέματα της ζωικής του ενέργειας είχαν τελειώσει, είχε τελειώσει το λάδι στο καντήλι της τραγικής ζωής του. Μπορεί και να επιθυμούσε βαθύτερα αυτή την έκβαση όμως. Διότι Περίλυπος ήταν η Ψυχή του έως Θανάτου, όπως ακριβώς και του Ιησού εκείνο το βράδυ στον Κήπο της Γεθσημανής. Αναπαύτηκε τελικά ο «Τελειόφοιτος του Πόνου» μετά από ένα ακόμη έπαθλο οδύνης και στεναγμών.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
5°
