Πώς «σταματά» το βιολογικό ρολόι με την κατάψυξη ωαρίων

Επένδυση ζωής για τις γυναίκες που θέλουν να αποκτήσουν το δικό τους παιδί, όχι τώρα αλλά στο μέλλον αποτελεί η κατάψυξη ωαρίων, γνωστή και ως κρυοσυντήρηση ώριμων ωαρίων.

Πολλές γυναίκες επιθυμούν να δώσουν μία παράταση στα χρόνια τεκνοποίησης για διάφορους προσωπικούς λόγους και η μέθοδος της κατάψυξης ωαρίων είναι μια ελκυστική επιλογή. Είναι ένας τρόπος να «σταματήσει» το βιολογικό ρολόι της γυναίκας και να διατηρηθούν τα νεότερα και πιο υγιή ωάρια.

Καθώς οι γυναίκες μεγαλώνουν, αυξάνεται η πιθανότητα χρωμοσωμικών ανωμαλιών του εμβρύου όπως και ο κίνδυνος αποβολής, γενετικών ανωμαλιών ή διαταραχών που καθιστούν τη σύλληψη πιο δύσκολη.

Γίνεται αντιληπτό ότι με την κατάψυξη των ωαρίων παραμερίζονται αυτά τα εμπόδια και η γυναίκα μπορεί να αποκτήσει το μωρό που θα αποκτούσε χρόνια πριν.

Όπως εξηγεί ο Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, «η κατάψυξη των ωαρίων είναι μια διαδικασία κατά την οποία τα ωάρια μιας γυναίκας εξάγονται, καταψύχονται και αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση. Η κατάψυξη ωαρίων προσφέρει την ευκαιρία διατήρησης της γονιμότητας πριν εξαντληθεί η ωοθηκική εφεδρεία. Όσο νεότερη είναι η γυναίκα, τόσο καλύτερη η ποιότητα των ωαρίων και τόσο περισσότερες οι πιθανότητες για μια μελλοντική εγκυμοσύνη».

Τι σημαίνει ακριβώς η κατάψυξη των ωαρίων;
Με πολύ απλά λόγια, είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για να σώσει την ικανότητα των γυναικών να μείνουν έγκυες στο μέλλον.
Tα ωάρια συλλέγονται από τις ωοθήκες, καταψύχονται και αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση. Ένα κατεψυγμένο ωάριο μπορεί να αποψυχθεί, να γονιμοποιηθεί με το σπέρμα σε εργαστήριο και να εμφυτευτεί στη μήτρα.
Όπως και με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή/εξωσωματική γονιμοποίηση η γυναίκα θα ακολουθήσει θεραπεία γονιμότητας για την παραγωγή περισσότερων ωαρίων. 

Σε ποιες καταστάσεις είναι χρήσιμη η κατάψυξη ωαρίων;
Η κατάψυξη ωαρίων γίνεται κυρίως για ιατρικούς και κοινωνικούς λόγους.
Στους ιατρικούς λόγους συμπεριλαμβάνονται προβλήματα υγείας ή έναρξη θεραπειών που μπορεί να επηρεάσουν άμεσα την ικανότητα γονιμότητας, όπως θεραπείες για αυτοάνοσα νοσήματα ή καρκίνο.
Η κατάψυξη ωαρίων πριν από μία θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, κ.λπ.) μπορεί να σας επιτρέψει να έχετε βιολογικά παιδιά αργότερα.
Πέραν όμως από τους ιατρικούς λόγους, μία γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέξει την κατάψυξη εμβρύων για λόγους που σχετίζονται με την επαγγελματική καριέρα, τον σύντροφο ή άλλους προσωπικούς λόγους.

Πώς και πού γίνεται η κατάψυξη ωαρίων;
Ο εξειδικευμένος στα θέματα γονιμότητας γιατρός θα συστήσει κατ' αρχήν μία σειρά εξετάσεων προκειμένου να αξιολογήσει τα αποθέματα των ωοθηκών και τη γενικότερη κατάσταση υγείας, πριν ξεκινήσει ο κύκλος διέγερσης των ωοθηκών, όπως συμβαίνει σε κάθε κύκλο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Η διέγερση των ωοθηκών πραγματοποιείται με ενέσιμα ορμονικά φάρμακα. Μετά την διέγερση, λαμβάνονται τα ωάρια, εκτιμάται η ωριμότητά τους και αυτά που είναι ώριμα διατηρούνται σε κρυοσυντήρηση.
Η υαλοποίηση είναι η μέθοδος επιλογής για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων, και αυτό επιτυγχάνεται με εξαιρετικά γρήγορη ψύξη σε υγρό άζωτο όπου μπορούν να αποθηκευτούν. Με τον τρόπο αυτό το εσωτερικό των κυττάρων αποκτά τη δομή ενός γυαλιού και έτσι δεν δημιουργούνται κρύσταλλοι, οι οποίοι ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για τη μη βιωσιμότητα των ωαρίων.
Αν ωστόσο για κάποιους λόγους αντενδείκνυται η χορήγηση φαρμάκων, τότε μπορεί γίνει συλλογή των ωαρίων στη διάρκεια του φυσικού κύκλου ή να εφαρμοσθεί η mini-IVF. Με τη χρήση της mini-IVF είτε δεν απαιτούνται καθόλου ενέσεις, είτε χρειάζονται πολύ λίγες για να διεγερθούν οι ωοθήκες.

«Στις σύγχρονες μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης υπάρχει πλέον σημαντική εμπειρία στην κρυοσυντήρηση των ωαρίων και η όλη διαδικασία πραγματοποιείται μετά από στενή συνεργασία των ειδικευμένων γυναικολόγων και εμβρυολόγων. Το Institute of Life IASO, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο προηγμένα Κέντρα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην Ευρώπη, διαθέτει τις κατάλληλες εγκαταστάσεις, εξοπλισμένες με τεχνολογία αιχμής, για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων, ενώ η επιστημονική ομάδα που αποτελείται από εξειδικευμένους επιστήμονες ενημερώνει αναλυτικά για όλα τα στάδια της διαδικασίας και προσαρμόζει τις διαθέσιμες επιλογές στις ανάγκες της κάθε γυναίκας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ι. Βασιλόπουλος.

Πώς θα χρησιμοποιηθούν τα κατεψυγμένα ωάρια στο μέλλον;
Όταν η γυναίκα είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια, τότε αυτά τοποθετούνται σε ειδικό διάλυμα και αξιολογούνται. Τα ωάρια που επέζησαν της διαδικασίας κατάψυξης γονιμοποιούνται με το σπέρμα, και τα γονιμοποιημένα ωάρια θα καλλιεργηθούν έως ότου τα έμβρυα να είναι έτοιμα να μεταφερθούν στη μήτρα για την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Πόσα ωάρια πρέπει να κρυοσυντηρηθούν για να επιτευχθεί μια εγκυμοσύνη;
Η ιδανική για την κατάψυξη ωαρίων ηλικία είναι μεταξύ 30 και 36 ετών ή ακόμη νωρίτερα αν πρόκειται για ασθενείς με καρκίνο ή άλλη γνωστή πάθηση που επιδρά αρνητικά στη γονιμότητα.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι σε γυναίκες ηλικίας μέχρι 38 ετών, τα ποσοστά επιβίωσης των ωάριων μετά την απόψυξή τους είναι 75% όπως και το ποσοστό γονιμοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι αν μία γυναίκα έχει 10 ωάρια κατεψυγμένα, τα 7 αναμένεται να επιβιώσουν μετά την απόψυξη και 5 έως 6 αναμένεται να γονιμοποιηθούν και να γίνουν έμβρυα. Συνήθως 2 έμβρυα μεταφέρονται σε γυναίκες μέχρι 38 ετών.

Υπάρχουν κίνδυνοι από τη διαδικασία κατάψυξης εμβρύων;
Η κατάψυξη των ωαρίων ενέχει διάφορους κινδύνους, που σχετίζονται κυρίως με τη χρήση φαρμάκων γονιμότητας, όπως η υπερδιέγερση των ωοθηκών. Ωστόσο οι κίνδυνοι αυτοί είναι σπάνιοι και ο γιατρός θα πρέπει να ενημερώσει αναλυτικά τη γυναίκα για τυχόν επιπλοκές.

Τα παιδιά που γεννιούνται μετά από αυτή τη διαδικασία μπορεί να έχουν προβλήματα;
Η μέχρι σήμερα έρευνα δεν έχει δείξει καμία αύξηση του κινδύνου γενετικών ανωμαλιών στα μωρά που γεννιούνται μετά από την κατάψυξη ωαρίων. Περισσότερα από 6.000 μωρά έχουν γεννηθεί από κατεψυγμένα ωάρια, χωρίς αύξηση γενετικών ανωμαλιών.

Πόσο καιρό μπορεί τα ωάρια να παραμείνουν στην κατάψυξη;
Η ελληνική νομοθεσία ορίζει τη μέγιστη επιτρεπόμενη διάρκεια κρυοσυντήρησης των ωαρίων τα 20 χρόνια. Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης ωαρίων μπορεί να παραταθεί για 5 χρόνια μετά από έγγραφη αίτηση. Βάσει αποδεδειγμένων επιστημονικών στοιχείων η αποθήκευση των κατεψυγμένων ωάριων δεν επηρεάζει την ποιότητα των ωαρίων.

«Η μόρφωση και η καριέρα μπορούν πλέον να συμβαδίσουν αρμονικά με την δυνατότητα της μητρότητας, αλλά ακόμα και αν αυτός ο συνδυασμός δεν μπορεί να επιτευχθεί για διάφορους λόγους, η επιστήμη δίνει τη λύση», καταλήγει ο κ. Βασιλόπουλος. «Το βιολογικό ρολόι δεν χτυπά πια απειλητικά, ούτε γίνεται εμμονή. Πρέπει όλοι και όλες να αντιληφθούμε ότι αυτό είναι το νέο φυσιολογικό. Η κατάψυξη ωαρίων είναι από τα μεγαλύτερα δώρα της επιστήμης στη γυναίκα, είναι το δώρο της επιλογής».