Δημήτρης Γεωργόπουλος: «Δεν γνωρίζουμε τι είναι οι ΜΕΘ»

Δεν εξηγείται εύκολα πώς γίνεται να έχουμε δεύτερες σκέψεις, όταν η επαφή με τον κορωνοϊό SARS-CoV2, αν νοσήσουμε ή αν τον μεταφέρουμε σε κάποιον που νοσήσει, μπορεί να μας οδηγήσει σε οδυνηρές καταστάσεις. Καλύτερα να μην έχουμε την εμπειρία να νοσηλευτούμε με πνευμονία σε θάλαμο ή να χρειαστούμε διασωλήνωση σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, εμείς ή κάποιος δικός μας.

Η αγωνία μας αν έχουμε αρκετές ΜΕΘ, αν αξιοποιήσαμε τους μήνες αυτούς για να τις ενισχύσουμε, δεν απαντάει στο ζητούμενο, που είναι να μη φτάνουμε εκεί. Γιατί κανένα σύστημα Υγείας στον κόσμο δεν μπορεί να τα βάλει με την πανδημία σε καιρό πολέμου, μας εξηγεί ένας από τους κορυφαίους Εντατικολόγους της χώρας, ακαδημαϊκός, με πλούσια, πολυετή εμπειρία στο πεδίο της έρευνας και της κλινικής.

Ο κ. Δημήτρης Γεωργόπουλος, Καθηγητής Εντατικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Διευθυντής Μονάδας της Πανεπιστημιακής Κλινικής Εντατικής Θεραπείας στο ΠΑΓΝΗ, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στο Ηράκλειο, γνωρίζει όσο λίγοι τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, τα διαχρονικά προβλήματα, τις ελλείψεις, την τεράστια συμβολή τους στο σύστημα Υγείας, αλλά και πού βρισκόμαστε σε σχέση με την πανδημία.

Και μας δίνει όλη την εικόνα που ίσως μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε πόσο πρέπει να είμαστε προσεχτικοί και να τηρούμε τα μέτρα, για να προστατεύσουμε και να προστατευτούμε.

---

Η βασική ιδέα για αυτή τη συνέντευξη ήταν ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε καταλάβει τι ακριβώς είναι οι ΜΕΘ. Νομίζω πως είστε ο κατάλληλος άνθρωπος για να μας εξηγήσετε.

Έτσι είναι, ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει τι είναι οι ΜΕΘ και είναι σημαντικό να το καταλάβει. ΜΕΘ, λοιπόν, είναι ένας χώρος όπου έχουμε τη δυνατότητα να υποστηρίξουμε με πολύπλοκα μηχανήματα τη λειτουργία διαφόρων οργάνων. Με μία βασική προϋπόθεση, ότι υπάρχει αναστρέψιμος παράγων της βλάβης που έχει ο ασθενής. Αυτό εκ των πραγμάτων αποκλείει τους ασθενείς που δεν έχουν αναστρέψιμη βλάβη. Δεν ισχύει ότι η Εντατική είναι ένας χώρος όπου πεθαίνουν οι άρρωστοι, στην Εντατική οι άνθρωποι βασικά έρχονται για να ζήσουν. Άρα ένας ασθενής, για παράδειγμα, με μεταστατικό καρκίνο τελικού σταδίου που έχει covid-19 δεν πρέπει να μπει στη ΜΕΘ. Αν οι ΜΕΘ λειτουργούσαν όπως έπρεπε, η θνητότητα θα ήταν περίπου 14-15 % –ειδικότερα για τους ασθενείς με COVID-19 το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάνει 25-30% γιατί ο ιός κάνει ένα σύνδρομο με μεγαλύτερη θνητότητα. Αυτό που θέλω να τονίσω όμως είναι ότι όταν οι ΜΕΘ δεν λειτουργούν σωστά και νοσηλεύουν ασθενείς με μη αναστρέψιμη νόσο το σύστημα πιέζεται, ενώ αυξάνεται πολύ η θνητότητα, αύξηση που εν πολλοίς είναι ψευδής. 

Η σωστή λειτουργία των ΜΕΘ έχει να κάνει και με την απόφαση για το ποιοι μπαίνουν;
Το ποιοι μπαίνουν πρέπει να το αποφασίζουν οι γιατροί, αλλά είναι κάτι που εξαρτάται και από τις κοινωνίες. Στην Αμερική αποφασίζεται εξ ολοκλήρου από τους γιατρούς, στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες το ίδιο, όμως στις μεσογειακές χώρες όπως η δική μας, η κοινωνική πίεση παίζει σημαντικό ρόλο για το ποιος θα μπει στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Όπως καταλαβαίνετε το θέμα πια εκεί δεν είναι ιατρικό. Συμβαίνει συχνά να συζητάμε με τις οικογένειες ασθενών και να μας λένε θέλουμε να κάνετε τα πάντα, και όταν τους εξηγούμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τα πάντα να μην μπορούν να το δεχτούν. Δηλαδή ένας ασθενής με μεταστατικό καρκίνο τελικού σταδίου και αναπνευστική ανεπάρκεια δεν πρέπει να μπει στη ΜΕΘ και όλες οι προσπάθειες των γιατρών πρέπει να επικεντρωθούν στην ανακούφιση του ασθενούς από τα συμπτώματά του (π.χ. ανακούφιση από τη δύσπνοια). Η εισαγωγή στη ΜΕΘ απλώς θα παρατείνει τη διαδικασία του θανάτου και αυτό είναι μη ηθικό και κακή ιατρική πρακτική. Ο αριθμός των κρεβατιών έχει να κάνει λοιπόν και με την πίεση που έχουν οι γιατροί να βάλουν στη ΜΕΘ περιστατικά που δεν πρέπει να μπουν.

Όλη η Ελλάδα έχει αυτή τη στιγμή 1.013 κρεβάτια ΜΕΘ, εάν μου το έλεγαν αυτό πριν από 2 χρόνια θα σκεφτόμουν πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει. 

Ο αριθμός των κρεβατιών ΜΕΘ, μια που το αναφέρετε, είναι κάτι που συζητιέται έντονα αυτό τον καιρό. Μένει κανείς με την εντύπωση ότι όλους αυτούς τους μήνες δεν προετοιμαστήκαμε αρκετά, όπως θα έπρεπε, για να ενισχυθεί το σύστημα Υγείας και ειδικά οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, με αποτέλεσμα να μην έχουμε κλίνες για αυτούς που θα τις χρειαστούν.
Κοιτάξτε, το πρόβλημα αυτό δεν είναι καινούργιο. Σήμερα, ωστόσο, έχουν γίνει κάποια πράγματα που η κοινωνία επίσης δεν τα έχει καταλάβει. Πάντα το άγχος το δικό μας, πριν την πανδημία COVID-19, ήταν αν θα έχουμε κρεβάτια κατά τη διάρκεια της ημέρας. Και όχι μόνο εμείς, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Κρήτης, η Αθήνα είχε κάθε μέρα αναμονή για ΜΕΘ 20 με 30 άτομα, όταν είχαμε συνολικά περίπου 550 κρεβάτια. Προσωπικά, δουλεύω 30 χρόνια σε μονάδα εντατικής θεραπείας και ποτέ δεν είχα δει σημαντική αύξηση κρεβατιών στη μονάδα μας, αλλά και γενικά σε όλη την Ελλάδα. Σήμερα, μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, η δική μας μονάδα αύξησε τα κρεβάτια από 12 σε 16 από τον Μάρτιο, και μέσα σε 2-3 μήνες θα προσθέσει άλλα 11, σύνολο 27 κρεβάτια. Όλη η Ελλάδα έχει αυτή τη στιγμή 1.013 κρεβάτια ΜΕΘ, εάν μου το έλεγαν αυτό πριν από 2 χρόνια θα σκεφτόμουν πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει. Δεν έχει αναδειχθεί αυτό. Και δεν με ενδιαφέρει καθόλου ποιος το έκανε, ποιοι πολιτικοί, αυτό που λέω είναι ότι τους τελευταίους μήνες συνέβη μια τρομακτική κινητοποίηση σε όλη τη χώρα. Διπλασιάσαμε τις κλίνες, είμαστε πια στον μέσο όρο της Ευρώπης, δηλαδή από 5-6 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό έχουμε ανέβει περίπου στις 10-11. Η Γερμανία είναι βέβαια στις 36 με 40 κλίνες, δεν το συζητάμε, αλλά οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης έχουν πια περίπου τους ίδιους αριθμούς με μας. 

Δηλαδή, μας λέτε, δεν ισχύει ότι δεν έχει ενισχυθεί το σύστημα Υγείας; Και ότι η πανδημία του κορωνοϊού κινητοποίησε κράτος και ιδιώτες ώστε να γίνει κάτι που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό;
Δεν σας το λέω εγώ, τα νούμερα το λένε. Ήμουν υπεύθυνος για το θέμα των δωρεών στην Κρήτη, σας πληροφορώ ότι οι δωρεές ήταν απίστευτες, όχι μόνο στις κλίνες ΜΕΘ, και στα μηχανήματα... Την άλλη εβδομάδα θα ξεκινήσουν να χτίζουν την καινούργια μονάδα που θα κάνει το Ίδρυμα Νιάρχος, έχουν τελειώσει οι μελέτες, αυτά τα 11 επιπλέον κρεβάτια που σας είπα. Και τα 4 κρεβάτια που προστέθηκαν από τον Μάρτιο δεν είναι μικρός αριθμός, είναι 33% αύξηση, και τον Ιανουάριο θα πάμε στα 27 από τα 16 που είμαστε τώρα, δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό. Το ίδιο έγινε και στα άλλα νοσοκομεία της χώρας. Έχει ενισχυθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό το σύστημα Υγείας όσον αφορά τις ΜΕΘ. Και να τονίσουμε και κάτι ακόμα, το να μπουν στο σύστημα αυτά τα κρεβάτια δεν είναι απλό. Για να ανοίξουν αυτές οι κλίνες στο Πανεπιστημιακό (4 και 11, σύνολο 15) πρέπει να έχουμε νοσηλευτικό προσωπικό (ήδη έχει έρθει ένας αριθμός νοσηλευτών από την άνοιξη), πρέπει να έχουμε γιατρούς, χθες διορίστηκαν 6 γιατροί. Αυτά λοιπόν είναι οι αριθμοί που δείχνουν ποια είναι η κατάσταση. Και θα σας το ξαναπώ, δεν με ενδιαφέρει ποιος τα έκανε, με ενδιαφέρει ότι η χώρα αντέδρασε. Και μακάρι να τα αυξήσουμε κι άλλο τα νούμερα, να φτάσουμε τη Γερμανία, αυτό όμως δεν είναι απλό. 

Είναι κι αυτό κάτι που δεν συνειδητοποιούμε, ότι το πρόβλημα με τις ΜΕΘ είναι να έχουν το κατάλληλο προσωπικό. Δεν υπάρχουν έμπειροι νοσηλευτές για να ενισχύσουν τις ΜΕΘ των νοσοκομείων μας;
Σε εμάς τον Μάρτιο ήρθε νοσηλευτικό προσωπικό. Ανοίξαμε τα κρεβάτια με τη βοήθεια των πιο έμπειρων νοσηλευτών, σήμερα όμως οι καινούργιοι έχουν πια την εμπειρία που χρειάζεται. Όταν μιλάμε για νοσηλευτές ΜΕΘ, είναι ένας κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει σημαντικά την έκβαση της πορείας του ασθενούς. Κανονικά στη Γερμανία ή τη Σουηδία σε κάθε κρεβάτι αντιστοιχεί ένας νοσηλευτής ανά βάρδια, ο κάθε άρρωστος δηλαδή έχει τον δικό του. Δεν γίνεται ένας νοσηλευτής ΜΕΘ να έχει 10 ασθενείς, όπως συμβαίνει στα άλλα τμήματα. Εμείς, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, μπορούμε να έχουμε ικανό αριθμό νοσηλευτών το πρωί, αλλά το βράδυ, επειδή ο αριθμός δεν είναι πολύ μεγάλος, ένας νοσηλευτής μπορεί να έχει δύο ασθενείς στην καλύτερη περίπτωση. 

Έχουμε τεράστια έλλειψη Εντατικολόγων. Για παράδειγμα, από τους έξι γιατρούς που ήρθαν στο νοσοκομείο μας κανένας δεν είναι ειδικευμένος, κάποιοι έχουν μόνο μικρή εμπειρία σε ΜΕΘ. Δεν υπάρχουν πολλοί ειδικευμένοι Εντατικολόγοι, και χωρίς κίνητρα το πρόβλημα θα μεγαλώνει συνεχώς.

Και μόνο φωτογραφία να δει κανείς από ένα δωμάτιο Εντατικής Θεραπείας καταλαβαίνει πως οι νοσηλευτές πρέπει να έχουν τρομερή εξειδίκευση. Μόνιτορ, μηχανήματα, σωληνάκια, υψηλός τεχνολογικός εξοπλισμός τον οποίο ο νοσηλευτής πρέπει να γνωρίζει, να συλλέγει δεδομένα, να τα ερμηνεύει…
...Και να επεμβαίνει κιόλας, αν χρειαστεί. Αν ένας νοσηλευτής στην Εντατική δει ότι ο αναπνευστήρας έχει πρόβλημα θα πρέπει να επέμβει μέχρι να έρθει ο γιατρός, ή μπορεί και μόνος του να δώσει τη λύση. Πρέπει να είναι πολύ καλά εκπαιδευμένοι. Αλλά, με αφορμή αυτό, να πούμε και κάτι ακόμα που δεν λέγεται. Δηλαδή, δεν γίνεται ο νοσηλευτής στη ΜΕΘ να έχει τις ίδιες απολαβές με τον νοσηλευτή ενός οποιαδήποτε τμήματος, όπου η ευθύνη βέβαια του ενός δεν έχει καμία σχέση με την ευθύνη του άλλου. Αυτό δεν συμβαίνει σε ευνομούμενα κράτη. Δεν υπάρχει ο οριζόντιος μισθός, και νομίζω είναι κατανοητό γιατί. Το ίδιο ισχύει και για τους γιατρούς. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Ένας γιατρός σε μονάδα Εντατικής που θα κάνει εφημερία, όταν τελειώσει θα έχει γράψει περίπου 12 με 13 χιλιόμετρα μέσα στη ΜΕΘ και θα είναι άυπνος, δεν θα έχει κοιμηθεί καθόλου 24 ώρες. Τουλάχιστον σωματικά, λοιπόν, θα είναι εξουθενωμένος. Αυτό στα υπόλοιπα κράτη έχει φυσικά αντίκρισμα, οι μισθοί των γιατρών πάνε ανάλογα με την ειδικότητα.

Στην Ελλάδα, είναι ταμπού αυτή η συζήτηση, τα πάντα να είναι οριζόντια, αλλά τότε για ποιο λόγο να πάει κάποιος στην Εντατική όταν θα παίρνει τα ίδια χρήματα με κάποιον ο οποίος θα έχει μια ειδικότητα που τουλάχιστον η σωματική κόπωση (αλλά όχι μόνο) θα είναι πολύ μικρότερη; Θα πάνε μόνο κάποιοι που η ειδικότητα της Εντατικής τους έλκει (υπάρχουν και τέτοιοι!). Η χώρα όμως δεν μπορεί να πάει έτσι μπροστά, πρέπει να δώσουμε κίνητρα σε ειδικότητες που είναι πολύ βασικές και ο κορωνοϊός αυτό το έδειξε. Έχουμε τεράστια έλλειψη Εντατικολόγων. Για παράδειγμα, από τους 6 γιατρούς που ήρθαν στο νοσοκομείο μας κανένας δεν είναι ειδικευμένος, κάποιοι έχουν μόνο μικρή εμπειρία σε ΜΕΘ. Δεν υπάρχουν πολλοί ειδικευμένοι Εντατικολόγοι, και χωρίς κίνητρα το πρόβλημα θα μεγαλώνει συνεχώς. Είναι κρίσιμο το κράτος να αλλάξει την πολιτική του. 

Θα μας πείτε συγκεκριμένα για τους ασθενείς με Covid-19 που μπαίνουν στην Εντατική;
Οι ασθενείς με Covid-19 αναπτύσσουν ένα σύνδρομο που εμείς οι Εντατικολόγοι το ξέρουμε πάρα πολύ καλά. Λέγεται σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (acute respiratory distress syndrome, ARDS) και το έχουν 15-20% των ασθενών στην Εντατική (εκτός ασθενών με covid-19). Το σύνδρομο μπορεί να προέλθει από πολλές αιτίες, όπως πνευμονία, τραύμα, εγκεφαλική βλάβη... Tο κάνει λοιπόν και η λοίμωξη από SARS-COV2, οι ασθενείς με COVID-19 μπαίνουν στη ΜΕΘ εξαιτίας του.

Το σύνδρομο αυτό έχει ως χαρακτηριστικό ότι είναι πολύπλοκο στην αντιμετώπισή του, χρειάζεται συγκεκριμένες γνώσεις, και αν δεν είσαι πολύ προσεκτικός στο τι θα κάνεις θα αυξήσεις τη θνητότητα. Αυτό έπαθαν στη Νέα Υόρκη και στην Ιταλία, όπου λόγω της πληθώρας των περιστατικών που έμπαιναν στην Εντατική με COVID-19 δεν είχαν την πολυτέλεια να έχουν γιατρούς εξειδικευμένους για τους ασθενείς. Η Νέα Υόρκη δημοσίευε θνητότητες 88%, όταν οι αντίστοιχες στη χώρα μας ήταν περίπου 40%. Όταν αυξάνουν πολύ τα κρούσματα αυξάνουν και οι εισαγωγές, και καμία χώρα δεν διαθέτει Εντατικολόγους για τόσο μαζικά περιστατικά καθημερινά, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται γιατροί άλλων ειδικοτήτων που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτό το πολύπλοκο σύνδρομο. Το ίδιο συνέβη και στην Ιταλία, η θνητότητα ήταν 67%. Σε σύστημα υγείας που δεν πιέζεται, η θνητότητα ασθενών με COVID-19 που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ είναι περίπου 30%. Όταν το σύστημα υγείας πιεστεί η θνητότητα αυξάνεται δραματικά.

Δηλαδή μπορεί να υπάρχουν κρεβάτια για τους ασθενείς με COVID-19, αλλά να μην υπάρχει κατάλληλο προσωπικό για να τους φροντίσει σωστά;
Ακριβώς. Και εμείς π.χ. είμαστε σε θέση σε συνθήκες «πολέμου» να μπορούμε να αναπτύξουμε 35-40 κρεβάτια, και να βάλουμε μέσα 40 ασθενείς με COVID-19. 3 ή 4 γιατροί όμως δεν μπορούν να δουν 40 ασθενείς. Γιατί εμείς για 16 κρεβάτια, έχουμε 3 ειδικούς Εντατικολόγους το βράδυ, καταλαβαίνετε την αναλογία. Όμως μην αρχίσουμε τώρα να λέμε πράγματα που δεν γίνονται, δεν γίνεται να έχουμε τόσους Εντατικολόγους, η επιδημία θα φύγει, τι θα γίνουν μετά; Για αυτό σε τέτοιες έκτακτες συνθήκες πηγαίνουμε σε λύσεις που ναι μεν δεν είναι οι ενδεδειγμένες, αλλά έτσι συμβαίνει στον πόλεμο, και η νόσος COVID-19 ένας πόλεμος είναι. 

Πείτε μας λίγο για τους ασθενείς που μπαίνουν στην Εντατική.
Κοιτάξτε, οι περισσότεροι ασθενείς που μπαίνουν με αυτό το σύνδρομο πρέπει να διασωληνωθούν και να υποστηριχθούν με αναπνευστήρα για αρκετές ημέρες. Ιδιαίτερα τις πρώτες ημέρες οι ασθενείς δεν έχουν συνείδηση μια και είναι υπό καταστολή. Όμως από τη στιγμή που διασωληνωθεί κάποιος τα προβλήματα μετά είναι πάρα πολλά. Οι άρρωστοι αυτοί, εκτός των άλλων, μετά την έξοδό τους από τη ΜΕΘ συνήθως έχουν γενικευμένη μυϊκή αδυναμία που μπορεί να τους ταλαιπωρήσει μήνες ή και χρόνια, ενώ υποφέρουν από μετατραυματικό στρες και γνωσιακή δυσλειτουργία, επιπλοκές που ελαττώνουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα της ζωής τους. Και θα πρέπει να κάνουν μια τιτάνια προσπάθεια για να τα καταφέρουν να φτάσουν σε ένα επίπεδο που ήταν πριν.

Προσωπικά θεωρώ ότι η Εντατική είναι ο πιο αισιόδοξος χώρος του νοσοκομείου μετά το μαιευτήριο. Στο μαιευτήριο γεννιέται μια ζωή, στην Εντατική η θνητότητα από το 100% πέφτει στο 20% περίπου. 

Συνειδητοποιούμε άραγε όλη αυτή την περιπέτεια στην οποία μπορεί να βρεθούμε και συμπεριφερόμαστε έτσι ανέμελα; Για να μη μιλήσουμε για αυτούς που αρνούνται την κατάσταση…
Καμιά φορά που βλέπω στις ειδήσεις ανθρώπους που λένε δεν πιστεύω στον κορωνοϊό, αυτό είναι κάτι που με ξεπερνά. Δεν ξέρω τι να πω, πραγματικά, και σίγουρα δεν γνωρίζουν τι είναι η Εντατική. Η Εντατική είναι ένας χώρος που δίνει ζωή, βεβαίως, ένας χώρος που μπαίνεις για να ζήσεις, όταν φεύγεις όμως από τη ΜΕΘ η προσπάθεια επανόδου στην κοινωνική ζωή μπορεί να είναι επίπονη και μακροχρόνια. Αλλά θέλω να πω και κάτι ακόμα. Προσωπικά θεωρώ ότι η Εντατική είναι ο πιο αισιόδοξος χώρος του νοσοκομείου μετά το μαιευτήριο. Στο μαιευτήριο γεννιέται μια ζωή, στην Εντατική η θνητότητα από το 100% πέφτει στο 20% περίπου. Είναι ο μόνος χώρος που η θνητότητα ελαττώνεται σε τέτοιο μεγάλο βαθμό. Βέβαια με την προϋπόθεση που σας είπα πριν, ότι πληρούν οι ασθενείς τα κριτήρια για να μπουν στον χώρο αυτό. Η Εντατική λοιπόν είναι ένας χώρος που δίνει ζωή. 

Τώρα με το lockdown πιστεύετε θα έχουμε αποτελέσματα; Θα αποτρέψουμε να πάθουν ασφυξία οι ΜΕΘ ώστε να μην αυξηθεί το ποσοστό θνητότητας;
Είναι κάτι που θέλω να το πιστεύω, αν και δεν σας κρύβω ότι ανησύχησα τις τελευταίες μέρες, με τον κόσμο που ξεχύθηκε έξω, να πάνε να ψωνίσουν, να πάνε στα μπαρ, να κάνουν πάρτι. Όχι μόνο στην Ελλάδα, το ίδιο συνέβη και στο εξωτερικό. Αυτό φοβάμαι πως θα έχει αντίκτυπο στις επόμενες εβδομάδες. 

Αν δεν κάνεις lockdown θα έχεις πολύ περισσότερους θανάτους, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ΜΕΘ

Πάντως το lockdown, με βάση και τα όσα μας είπατε, δεν φαίνεται να σχετίζεται με τον αριθμό των ΜΕΘ. Δηλαδή, με τέτοια εκθετική αύξηση των κρουσμάτων, αν είχαμε 4πλάσιες ΜΕΘ θα έπρεπε να πάρουμε τα μέτρα σε 10 μέρες από τώρα.
Αν δεν κάνεις lockdown θα έχεις πολύ περισσότερους θανάτους, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ΜΕΘ, κι αυτός είναι ένας πολύ σκληρός δείκτης. Και όχι μόνο αυτό, αλλά περίπου το 50% των ασθενών που μπαίνουν στη ΜΕΘ είναι κάτω από 65 ετών. Δεν ισχύει δηλαδή ότι στις ΜΕΘ μπαίνουν μόνο οι ηλικιωμένοι. Το lockdown είναι αναμφίβολα ανεξάρτητο από τον αριθμό κλινών ΜΕΘ, το έκανε άλλωστε η Γερμανία που έχει πολύ μεγάλο αριθμό. Βέβαια η Γερμανία πιέζεται τώρα από Βέλγιο και Γαλλία, γιατί φέρνουν περιστατικά από εκεί. Αλλά δεν έχει καμία σχέση το ένα με το άλλο, και βέβαια όσο μεγαλώνει ο αριθμός των κρουσμάτων θα φτάνουν στη ΜΕΘ και μικρότερες ηλικίες. Έστω κι αν οι μεγάλες ηλικίες είναι αυτές που αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου.

Αλλά ακόμα και να μη φτάσεις στη ΜΕΘ, πάλι οδυνηρό είναι, όπως διαβάζουμε από μαρτυρίες ανθρώπων που έμειναν πολλές μέρες στον θάλαμο…
Συνήθως η πνευμονία είναι η επιπλοκή που μας οδηγεί στο νοσοκομείο όταν νοσήσουμε από COVID-19, και η πνευμονία δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Θα έχεις δύσπνοια, η δύσπνοια είναι ένα σύμπτωμα που είναι πολύ βασανιστικό για τον άρρωστο, κι επίσης από τη στιγμή που έχεις μία λοιμώδη νόσο δεν θα έχεις επισκεπτήρια, άρα θα είσαι μόνος σου. Οι ασθενείς όταν βγαίνουν από το νοσοκομείο είτε νοσηλεύτηκαν είτε όχι σε ΜΕΘ, αυτό που λένε πως δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν είναι η μοναξιά που ένιωθαν. Η μοναξιά είναι φοβερό συναίσθημα. Αλλά ναι, κάποιος με πνευμονία νοσηλεύεται 10 μέρες στο νοσοκομείο, σκεφτείτε πως δεν θα δει κανέναν δικό του, και θα τον επισκέπτονται μόνο νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό και αυτοί με μάσκες και ολόσωμες στολές. Αλλά ούτε και η νοσηλεία στο σπίτι είναι απλή, όπου πάλι πρέπει να είναι σε απομόνωση ενώ τα συμπτώματα μπορεί να ταλαιπωρήσουν τον ασθενή για αρκετές ημέρες και η κούραση με την παραμικρή άσκηση, χαρακτηριστική της νόσου COVID-19, θα κρατήσει 2 και 3 εβδομάδες.