Κορωνοϊός και θηλασμός: ερωτήσεις και απαντήσεις

Μεγάλη ανησυχία και προβληματισμό στις εγκύους έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, οι οποίες όχι μόνο αναρωτιούνται αν μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εγκυμοσύνη, αλλά και αν μετά τη γέννηση του μωρού τους θα μπορούν να το θηλάζουν. Ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life, απαντά σε βασικές απορίες που έχουν, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα που υπάρχουν έως αυτή τη στιγμή.

Έχουν οι έγκυοι αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν με τον κορωνοϊό COVID-19;

Τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα για το θέμα είναι περιορισμένα και οι έρευνες για να συλλεχθούν περισσότερα συνεχίζονται. Όλα όσα υπάρχουν έως αυτή τη στιγμή, όμως, συγκλίνουν ότι οι έγκυοι δεν κινδυνεύουν περισσότερο απ' όσο ο γενικός πληθυσμός. Ωστόσο είναι γνωστό πως το σώμα και το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας υφίστανται ριζικές αλλαγές κατά την εγκυμοσύνη, καθώς και ότι άλλοι ιοί του αναπνευστικού (π.χ. αυτός της γρίπης) τις θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο νοσήσεως. Γι' αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνουν όλα τα μέτρα προστασίας και εναντίον του COVID-19. Εξίσου σημαντικό είναι να αναφέρουν αμέσως στον μαιευτήρα τους τυχόν ύποπτα συμπτώματα (όχι μόνο για COVID-19 αλλά και για γρίπη), όπως ο πυρετός, ο βήχας ή η δυσκολία στην αναπνοή.

Μπορεί να περάσει ο κορωνοϊός από τη γυναίκα στο έμβρυο ή στο νεογέννητο μωρό;

Τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας που συγκεντρώνει τα παγκόσμια δεδομένα, ο κορωνοϊός COVID-19 δεν έχει εντοπιστεί ούτε σε δείγματα αμνιακού υγρού ή μητρικού γάλακτος. Μερικές περιπτώσεις μόλυνσης νεογέννητων μωρών που έχουν αναφερθεί παγκοσμίως πιστεύεται ότι οφείλονται σε μετάδοση μετά τη γέννηση του μωρού (μέσα στα νοσοκομεία ή όταν μεταφέρθηκαν στο σπίτι) επειδή δεν ελήφθησαν τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας.

Πρέπει οι έγκυοι με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον COVID-19 να γεννούν με καισαρική τομή;

Αυτό αποφασίζεται κατά περίπτωση, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γυναίκας και της εγκυμοσύνης της. Δεν υπάρχει επίσημη οδηγία να γεννούν υποχρεωτικά οι έγκυοι φορείς του COVID-19 με καισαρική. Η απόφαση είναι εξατομικευμένη και λαμβάνει υπόψη τις μαιευτικές ενδείξεις και τις προσωπικές προτιμήσεις της μητέρας.

Μπορεί μια γυναίκα μολυσμένη με τον COVID-19 να αγγίξει το νεογέννητο μωρό της;

Ναι, εάν το επιθυμεί, σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων (RCOG). Είναι δική της επιλογή, εφόσον το μωρό της είναι υγιές και δεν νοσηλεύεται σε μονάδα. Υπήρξαν κάποιες αναφορές από την Κίνα που υποδήλωναν ότι οι γυναίκες που επιβεβαιωμένα έχουν μολυνθεί από τον COVID-19 πρέπει να απομονώνονται από το μωρό τους για 14 ημέρες, αλλά το RCOG αντιτείνει ότι αυτό μπορεί να έχει δυνητικά αρνητικές συνέπειες στην διατροφή του μωρού και το δέσιμό του με τη μητέρα του. Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα πρέπει να ενημερωθεί για τα οφέλη και τους δυνητικούς κινδύνους από τον μαιευτήρα της και τους γιατρούς που θα φροντίσουν το νεογέννητο (νεογνολόγους) ώστε να λάβει μια ενημερωμένη απόφαση. Εάν αποφασίσει ότι θα διατηρήσει σωματική επαφή με το μωρό, είναι απαραίτητο να τηρεί όλους τους κανόνες προφύλαξης, όπως το να φοράει μάσκα εφόσον είναι ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα και να τηρεί τους κανόνες καλής αναπνευστικής υγιεινής (δηλαδή να βήχει και να φταρνίζεται στον αγκώνα της, με το πρόσωπο στραμμένο μακριά από το μωρό). Πρέπει επίσης να φοράει καθαρά ρούχα και να έχει απολυμάνει καλά τα χέρια της πριν πάρει το νεογέννητο αγκαλιά. Απαραίτητο είναι, τέλος, να διατηρούνται καθαρές όλες οι επιφάνειες στο δωμάτιό της. Αν τηρεί όλ' αυτά τα μέτρα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) λέει πως είναι ασφαλές ακόμα και το να μοιράζεται το δωμάτιό της με το μωρό. 

Μπορεί η γυναίκα με τον ιό να θηλάσει το μωρό της;

Τόσο ο Π.Ο.Υ. όσο και το RCOG απαντούν καταφατικά, εφόσον η γυναίκα αισθάνεται υγιής και θέλει να θηλάσει το μωρό. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι ο κορωνοϊός μπορεί να περάσει στο μητρικό γάλα. Επιπρόσθετα, η άμεση επαφή του δέρματος του μωρού με αυτό της μητέρας του συμβάλλει στο δέσιμο μεταξύ τους, ενώ το μητρικό γάλα περιέχει αντισώματα που προστατεύουν το μωρό από άλλες λοιμώξεις της εποχής όπως η γρίπη. Ο κύριος κίνδυνος με τον θηλασμό είναι ότι η στενή επαφή της μητέρας με το νεογέννητο, μπορεί να το εκθέσει σε μολυσμένα σταγονίδια από το αναπνευστικό της. Εφόσον λοιπόν η γυναίκα είναι ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης με τον κορωνοϊό, πρέπει να φορά χειρουργική μάσκα στη διάρκεια του θηλασμού και να τηρεί όλους τους κανόνες αναπνευστικής υγιεινής, καθαρισμού και απολύμανσης που προαναφέρθηκαν. Αν η γυναίκα προτιμά να μην θηλάσει, αλλά να βγάλει γάλα με το θήλαστρο, πρέπει να φροντίσει να το απολυμαίνει καλά πριν και μετά την χρήση, καθώς και να το χρησιμοποιεί έχοντας απολυμάνει καλά τα χέρια της και φορώντας μάσκα. Τις ίδιες προφυλάξεις πρέπει να λαμβάνει και όταν φτιάχνει γάλα για το μωρό της στο μπιμπερό. Για την αποστείρωση του εξοπλισμού πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες των κατασκευαστών κάθε προϊόντος. Κατά τη διατροφή του μωρού και αν η γυναίκα το επιθυμεί, μπορεί να δέχεται και τη βοήθεια κάποιου έμπιστού της, υγιούς ατόμου.

Θα μειωθεί το γάλα αν έχω COVID-19;

Είναι γεγονός ότι πολλές γυναίκες παρατηρούν μείωση στην παραγωγή του γάλακτος όταν είναι άρρωστες. Ωστόσο δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για τις πιθανές επιπτώσεις του κορωνοϊού στην παραγωγή γάλακτος. Αν παρατηρήσετε κάτι τέτοιο, συμβουλευθείτε τον μαιευτήρα και τον νεογνολόγο σας. Ίσως χρειαστεί να δώσετε στο μωρό συμπλήρωμα γάλακτος.

Πώς μπορεί η γυναίκα να προφυλαχθεί από τον κορωνοϊό COVID-19;

Όπως προφυλάσσεται ο γενικός πληθυσμός: τηρώντας τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας. Καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών, αποφυγή των άσκοπων μετακινήσεων, παραμονή στο σπίτι και τήρηση απόστασης τουλάχιστον 1-2 μέτρων από άλλα άτομα είναι τα σημαντικότερα. Δεν πρέπει επίσης να βάζει καθόλου τα χέρια της στο πρόσωπό της (ιδίως στα μάτια, τη μύτη και το στόμα).