Γιατί χασμουριόμαστε: οι εξηγήσεις –και οι διαφωνίες- των επιστημόνων

Μέσα στα χρόνια, το χασμουρητό έχει απασχολήσει τους επιστήμονες σε μια προσπάθεια να καταλάβουν αυτή την κάπως αινιγματική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.

Και παρά τις τόσες θεωρίες, μέχρι σήμερα, το χασμουρητό είναι ένδειξη πλήξης ή και βαρεμάρας, σημάδι ότι αυτός που χασμουριέται νύσταξε και είναι η ώρα του για ύπνο, όμως, τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να καλύπτει πλήρως τα ερωτήματα της επιστημονικής κοινότητας.

Το χασμουρητό ή η απουσία του κατά καιρούς έχει συνδεθεί με την έλλειψη ενσυναίσθησης, με ψυχικές παθήσεις και τώρα μία νέα θεωρία επιχειρεί να εξηγήσει τι πραγματικά συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα και στον εγκέφαλό μας, όταν μας ξεφεύγει ένα μικρό ή μεγαλύτερο χασμουρητό, την πιο ακατάλληλη στιγμή της ημέρας. Όμως, όσο το δυνατόν πιο επιστημονικά, τι ακριβώς είναι το χασμουρητό;

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται από τον ιστότοπο της Cleveland Clinic «το χασμουρητό είναι το άνοιγμα των αεραγωγών και του στόματός σας για να πάρετε μια μεγάλη, βαθιά ανάσα. Πρόκειται για μια πολύπλοκη μυϊκή κίνηση. Σε δευτερόλεπτα, ολόκληρος ο αεραγωγός σας διαστέλλεται πλήρως και οι γύρω μύες τεντώνονται με δύναμη, κυρίως γύρω από τον λαιμό σας (φάρυγγας). Ένας άλλος όρος για το χασμουρητό είναι η ταλάντωση», όπως αναφέρουν επιστήμονες της Cleveland Clinic.

Ο ιστότοπος σημειώνει ότι η συγκεκριμένη ανθρώπινη λειτουργία είναι «κοινή αλλά αινιγματική» και καμία θεωρία δεν πέφτει 100% μέσα αναφορικά με το τι μας προκαλεί χασμουρητό, ωστόσο πολλά «κοινά εναύσματα» περιλαμβάνουν «την κούραση, την πλήξη, το ξύπνημα μετά από ύπνο και το στρες».

«Το να βλέπετε ή να ακούτε άλλους ανθρώπους να χασμουριούνται μπορεί επίσης να σας κάνει να χασμουριέστε και εσείς», προσθέτει.

Μια νέα –περί χασμουρητού- θεωρία

Ωστόσο, υπάρχει και μία νέα θεωρία η οποία επιμένει ότι το χασμουρητό είναι ο τρόπος του ανθρώπινου σώματος να ρίχνει τη θερμοκρασία του εγκεφάλου. Ίσως έχετε παρατηρήσει το πόσο ληθαργικοί γινόμαστε, όταν η ζέστη γίνεται αφόρητη τους καλοκαιρινούς μήνες και πώς ένα μικρό χασμουρητό μπορεί να μας επαναφέρει πίσω στην κανονικότητα.

Ο Andrew Gallup του State University of New York at Oneonta σκέφτηκε τη θεωρία κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών.

Διερωτήθηκε αν το χασμουρητό είναι στην πραγματικότητα μια ακούσια κίνηση που γίνεται σε μια προσπάθεια του ανθρώπινου οργανισμού να βοηθήσει στην ψύξη του εγκεφάλου.

Στη μελέτη, ο Gallup υποστηρίζει ότι το άνοιγμα των γνάθων με τόσο απότομο τρόπο πυροδοτεί τη ροή του αίματος γύρω από το κρανίο, η οποία, με τη σειρά της, βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του εγκεφάλου. Καθώς χασμουριέστε, εισπνέετε επίσης, γεγονός που ο Gallup εξηγεί ότι φέρνει αέρα στον οργανισμό σας, ο οποίος οδηγεί πίσω στον εγκέφαλο, έχοντας ομοίως ψυκτικό αποτέλεσμα.

Αντί να διατυπώνει απλώς θεωρίες, ο Gallup αποφάσισε να κάνει ένα πείραμα. Ομάδες ανθρώπων συμμετείχαν στο πείραμα, πρώτα σε σε κανονικές συνθήκες και στη συνέχεια τους ζητήθηκε να κρατήσουν μια κρύα κομπρέσα πάνω στο κεφάλι τους.

 «Όταν οι συμμετέχοντες κρατούσαν μία ζεστή κομπρέσα ή έστω μία κομπρέσα σε θερμοκρασία δωματίου πάνω στο μέτωπό τους, ενώ παρακολουθούσαν ανθρώπους να χασμουριούνται, το 41% των περιπτώσεων χασμουριόταν. Όταν οι συμμετέχοντες είχαν την κρύα κομπρέσα στο μέτωπό τους, το μεταδοτικό χασμουρητό μειωνόταν στο 9%».

Ο πειρασμός του χασμουρητού αποτράπηκε περαιτέρω με το να ζητηθεί από τους συμμετέχοντες να αναπνεύσουν από τη μύτη τους - ένας αναφερόμενος ταχύτερος τρόπος ψύξης του εγκεφάλου σε σύγκριση με την αναπνοή από το στόμα.

«Δεν υπήρξαν χασμουρητά στην ομάδα με τη ρινική αναπνοή. Σε όλες τις άλλες ομάδες, τουλάχιστον το 45% των συμμετεχόντων χασμουρήθηκε τουλάχιστον μία φορά. Στην ομάδα της αυστηρά στοματικής αναπνοής, το 54% των θεατών χασμουρήθηκε τουλάχιστον μία φορά», συνεχίζει η μελέτη.

Ο Gallup ζήτησε επίσης από τους συμμετέχοντες να βάλουν ένα θερμόμετρο στο στόμα τους πριν και μετά το χασμουρητό και διαπίστωσε ότι η θερμοκρασία των συμμετεχόντων φέρεται να ανεβαίνει λίγο πριν και στη συνέχεια να πέφτει.

«Σύμφωνα με την υπόθεσή μας, αντί να σηματοδοτεί την ώρα του ύπνου, το χασμουρητό ουσιαστικά τον αποτρέπει. Έχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι το χασμουρητό παρουσία άλλων είναι ασεβές και ένδειξη πλήξης (π.χ., δείτε το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι καλύπτουν το στόμα τους όταν χασμουριούνται), ωστόσο σύμφωνα με τη δική μας μελέτη, το χασμουρητό αντανακλά με μεγαλύτερη ακρίβεια έναν μηχανισμό που προσπαθεί να διατηρήσει την προσοχή και τη συγκέντρωση του εγκεφάλου. Ομοίως, όταν κάποιος χασμουριέται σε ένα ομαδικό περιβάλλον ως ένδειξη μειωμένης αποτελεσματικότητας της νοητικής επεξεργασίας, το μεταδοτικό χασμουρητό μπορεί να έχει εξελιχθεί για να προάγει τη διατήρηση της εγρήγορσης».

Πάντως, δεν φαίνεται ότι η επιστημονική κοινότητα έχει πειστεί ούτε από αυτή την εξήγηση. Για παράδειγμα, ο Κρίστιαν Χες του Πανεπιστημίου της Βέρνης δεν θεωρεί έγκυρη τη θεωρία του Gallup, λέγοντας μάλιστα ότι «απέτυχε να παρουσιάσει πειστικά πειραματικά στοιχεία για να υποστηρίξει τη θεωρία του».