Χοληστερόλη και παιδί: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Υπερχοληστερολαιμία (ή δυσλιπιδαιμία)
Η αυξημένη χοληστερόλη αίματος μπορεί να είναι κληρονομική (οικογενής) ή να οφείλεται σε άλλες καταστάσεις π.χ. ανθυγιεινή διατροφή, παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη, υποθυρεοειδισμό κ.ά. Στα παιδιά, η συχνότερη κληρονομική μορφή είναι η ετερόζυγη οικογενής υπερχοληστερολαιμία (HeFH). Όταν ο ένας γονέας έχει HeFH, η πιθανότητα να την κληρονομήσει το παιδί είναι 50%. Επιπλέον, η επιδημική έξαρση που έχει λάβει η παχυσαρκία έχει σαν αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα LDL-«κακή»-χολ και τριγλυκεριδίων και μειωμένα HDL-«καλή»-χολ.

Συνέπειες της υπερχοληστερολαιμίας
Στα παιδιά με πολύ υψηλή χοληστερόλη, οι βλάβες στα αγγεία (αθηροσκλήρωση) μπορεί να αρχίσουν να δημιουργούνται από πολύ μικρή ηλικία. Με την πάροδο των χρόνων, αν δεν αντιμετωπιστεί, οι βλάβες επιδεινώνονται, οδηγούν σε στένωση και απόφραξη αγγείων και τελικά στην εκδήλωση κάποιου καρδιαγγειακού επεισοδίου στη νεαρή ενήλικη ή μέση ηλικία.

Έλεγχος για υπερχοληστερολαιμία
Μέτρηση της χοληστερόλης συστήνεται στα παιδιά με: α) γονέα με χοληστερόλη ≥240 mg/dl, β) 1ου ή 2ου βαθμού συγγενή με πρώιμη έναρξη καρδιαγγειακής νόσου, γ) κάποιον προσωπικό παράγοντα κινδύνου π.χ. παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτη, που μπορεί να συνοδεύεται από δυσλιπιδαιμία ή αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου αργότερα στη ζωή τους.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις, ο έλεγχος συστήνεται να γίνεται στην ηλικία 4–7 ετών και στην 3η μόλις διαπιστωθεί το πρόβλημα, μετά την ηλικία των 2 ετών. Γενικά, μέχρι τα 2 έτη ζωής δεν συστήνεται έλεγχος, δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται καμία είδους διατροφική ή άλλη παρέμβαση. Μόνο στην περίπτωση που και οι δύο γονείς έχουν κληρονομική υπερχοληστερολαιμία, ο έλεγχος γίνεται στα 2 έτη, λόγω της μικρής πιθανότητας (1:160.000) το παιδί να έχει κληρονομήσει τη διαταραχή και από τους δύο γονείς (ομόζυγη νόσος, HoFH).

Σε παιδιά άνω των 5 ετών με κληρονομική υπερχοληστερολαιμία ή οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου ή θρομβοφιλίας, ελέγχεται και η λιποπρωτεϊνη (a) = Lp(a)

Αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας
Ο συνδυασμός υγιεινής διατροφής, διατήρησης φυσιολογικού βάρους και σωματικής άσκησης αποτελεί, παγκοσμίως, ομόφωνα, τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο για τη μείωση της «κακής»-χολ και των τριγλυκεριδίων και την αύξηση της «καλής»-χολ, ανεξάρτητα από την αιτία. Πολύ σημαντική είναι επίσης η αποφυγή συνηθειών που βλάπτουν την καρδιά π.χ. έκθεση σε καπνό (ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα), κατανάλωση αλκοόλ, μεγάλος χρόνος έκθεσης σε οθόνες και μικρός χρόνος ύπνου.

Στα παιδιά με κληρονομική ή άλλη σοβαρή υπερχοληστερολαιμία, μπορεί να απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα όπως δίαιτα από διαιτολόγο, υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες, φυτικές στερόλες (παιδιά >5 ετών) και σε κάποιες περιπτώσεις φαρμακευτική αγωγή. Για τη χορήγηση φαρμάκου λαμβάνονται υπόψη τα επίπεδα της LDL-χολ, το οικογενειακό ιστορικό πρώιμης έναρξης καρδιαγγειακής νόσου και η παρουσία προσωπικών παραγόντων κινδύνου π.χ. διαβήτη, νεφροπάθειας κ.ά.

Στα παιδιά που έχουν κληρονομήσει τη διαταραχή και από τους δύο γονείς (HoFH), η θεραπεία αρχίζει αμέσως μόλις γίνει η διάγνωση.

Γιατί η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας είναι σημαντικές;
Η επίτευξη «επιθυμητών» επιπέδων λιπιδίων και η αντιμετώπιση άλλων καταστάσεων όπως της παχυσαρκίας, νωρίς στη ζωή και πριν από την εφηβεία, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την πρόληψη της εγκατάστασης, την αναστολή της εξέλιξης, ακόμη και την υποστροφή των ήδη δημιουργημένων αθηροσκληρωτικών βλαβών. Αυτό συνεπάγεται την πρόληψη της αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου αργότερα στην ενήλικη ζωή.