Καρκίνος θυρεοειδούς: Πώς αντιμετωπίζεται και πώς εξελίσσεται;

Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου των ενδοκρινών αδένων. Υπό τον όρο αυτό περιλαμβάνονται κάποιες ξεχωριστές μορφές καρκίνου που έχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Οι διαφορές αυτές επηρεάζουν σημαντικά τη βιολογική συμπεριφορά των καρκίνων αυτών και την πορεία/έκβαση των ασθενών.

Η συνηθέστερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς είναι ο θυλακιώδης καρκίνος θυρεοειδούς, που αντιστοιχεί στο 80% του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς. Ο θυλακιώδης καρκίνος έχει «καλοήθη» βιολογική συμπεριφορά, καθώς εξελίσσεται αργά. Ανταποκρίνεται στη θεραπευτική αγωγή/αντιμετώπιση και έχει καλή γενικά εξέλιξη. Αν και δίνει συχνά μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου, εντούτοις σπάνια δίνει μεταστάσεις σε μακρινά όργανα (οστά, πνεύμονες, εγκέφαλο, ήπαρ κ.λπ.).

Ως αποτέλεσμα, η θανατηφόρα έκβαση της νόσου είναι εξαιρετικά σπάνια. Αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση (θυρεοειδεκτομή με ή χωρίς αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου, ανάλογα με την περίπτωση). Αν υπάρχει ένδειξη –βάσει των ευρημάτων της ιστολογικής εξέτασης– χορηγείται ως συμπληρωματική θεραπεία το ραδιενεργό ιώδιο. Απαραίτητη είναι επίσης η χορήγηση θεραπείας καταστολής, δηλαδή αυξημένων σχετικά δόσεων θυροξίνης από το στόμα, ώστε να κατασταλούν τα επίπεδα της TSH στο αίμα.

Ο θυλακιώδης καρκίνος του θυρεοειδούς –αν και σπάνια έχει θανατηφόρα έκβαση– μπορεί να υποτροπιάσει (επανεμφανιστεί) στον τράχηλο, είτε υπό τη μορφή υποτροπής στη θέση (κοίτη) του θυρεοειδούς είτε υπό τη μορφή λεμφαδενικών μεταστάσεων. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται περαιτέρω θεραπευτική αντιμετώπιση (χειρουργική επέμβαση), πιθανόν με χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου. Σε πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί η χορήγηση ακτινοθεραπείας ή ακόμη και χημειοθεραπείας (σε περιπτώσεις πολλαπλών υποτροπών ή γενικευμένης νόσου).

Ο θυλακιώδης καρκίνος, μαζί με τον θηλώδη, αποτελούν τον λεγόμενο διαφοροποιημένο καρκίνο του θυρεοειδούς. Έχει επίσης σχετικά «καλοήθη» βιολογική συμπεριφορά, χαρακτηρίζεται εντούτοις από μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης μεταστάσεων σε μακρινά όργανα σε σχέση με τον θηλώδη καρκίνο, καθώς μεθίσταται με την αιματογενή οδό (μέσω των αιμοφόρων αγγείων) και όχι με τη λεμφική οδό (όπως ο θηλώδης καρκίνος). Και στον θυλακιώδη καρκίνο η βασική μέθοδος θεραπείας είναι η χειρουργική (ολική θυρεοειδεκτομή, με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό, ανάλογα με την περίπτωση). Μπορεί επίσης να χρειαστεί χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου μετεγχειρητικά (ως επικουρική θεραπεία), ενώ έχει επίσης θέση και η θεραπεία καταστολής (βλ. παραπάνω).

Ο μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς έχει περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά και χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη συχνότητα μεταστάσεων, τόσο στους λεμφαδένες του τραχήλου όσο και σε μακρινά όργανα. Η αρχική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη χειρουργική αντιμετώπιση (ολική θυρεοειδεκτομή συνηθέστατα με λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου). Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο και η θεραπεία καταστολής δεν έχουν θέση σε αυτή τη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην παρακολούθηση των ασθενών για την ανίχνευση υποτροπής (επανεμφάνισης) της νόσου που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται κατάλληλα. Η πιθανότητα δυσμενούς εξέλιξης είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τον διαφοροποιημένο (θηλώδη - θυλακιώδη) καρκίνο του θυρεοειδούς.

Ο αναπλαστικός (αδιαφοροποίητος) καρκίνος είναι η σπανιότερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς με εξαιρετικά επιθετική βιολογική συμπεριφορά και αυξημένη πιθανότητα δυσμενούς έκβασης. Χαρακτηρίζεται από αυξημένη συχνότητα διασποράς στον τράχηλο και σε μακρινά όργανα. Η χειρουργική επέμβαση είναι το πρώτο βήμα στην αντιμετώπισή του, συχνά εντούτοις δεν μπορεί να γίνει ή είναι μη ριζική. Η θεραπεία καταστολής και το ραδιενεργό ιώδιο δεν έχουν θέση. Μπορεί να απαιτηθεί συνδυασμένη χημειο-/ακτινοθεραπεία μετεγχειρητικά.

→ Γεώργιος Σακοράφας, M.D., Ph.D. Χειρουργός Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Συντονιστής Δ/ντής Χειρουργικής Κλινικής Αγίου Σάββα Νοσοκομεία: Ευγενίδειο - Ιατρικό Ψυχικού - Μητέρα - Υγεία
210 748 7318 / 697 706 8223 / georgesakorafas@yahoo.com / www.gsakorafas.gr