Ποιοι χρειάζονται ψυχοθεραπεία και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να ωφελήσει
Προϋπόθεση για μια υγιή, ευτυχισμένη και παραγωγική ζωήείναι η καλή ψυχολογική κατάσταση. Ωστόσο, υπάρχουν γεγονότα που την επηρεάζουν αρνητικά και είναι δύσκολα στη διαχείρισή τους. Και ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεραστούν γρήγορα είναι η ψυχοθεραπεία. Η οικονομική κρίση και η πανδημία «κόστισε» ψυχικά και στους κατοίκους της χώρας μας. Εκτιμάται ότι το 15% των ενηλίκων αντιμετωπίζει αγχώδεις διαταραχές και το 6% μείζων κατάθλιψη, με τους οικονομικά ασθενέστερους να υποφέρουν περισσότερο.
«Η ζήτηση για ψυχοθεραπεία αυξάνεται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Το ποσοστό των ανθρώπων που παίρνουν την απόφαση να απευθυνθούν σε ειδικό ψυχικής υγείας για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους ολοένα και μεγαλώνει, καταδεικνύοντας αφενός το μέγεθος του κοινωνικού προβλήματος και αφετέρου την αποτίναξη του στιγματισμού της ψυχοθεραπείας και τη αποδοχή από το ευρύ κοινό της επιστημονικότητας και αποτελεσματικότητάς της», επισημαίνει η Ψυχολόγος MSc (CBT), κ. Ιωάννα Τζόβολου.
«Η απαλλαγή από την κατάθλιψη, το άγχος από ψυχικά τραύμα και η αποκατάσταση των οικογενειακών ή κοινωνικών σχέσεων είναι τα κυριότερα κίνητρα. Σοβαρές ασθένειες, διαζύγια, θάνατοι, φοβίες περιλαμβάνονται αλλά δεν περιορίζονται σε αυτά. Μεγάλο ποσοστό παχύσαρκων, αλκοολικών ή χρηστών ουσιών αναζητούν εξειδικευμένη υποστήριξη προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους, δεδομένου ότι καθένα από αυτά τα προβλήματα είναι εξουθενωτικό για όσους τα βιώνουν», προσθέτει. Οι ψυχολόγοι είναι άρτια εκπαιδευμένοι και εξειδικευμένοι στην αξιολόγηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ψυχικών νόσων και την αλλαγή της συμπεριφοράς. Βοηθούν ανθρώπους όλων των ηλικιών να ζήσουν πιο ευτυχισμένοι, πιο υγιείς και πιο παραγωγικοί. Για όσους δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία η απόφαση για αναζήτηση ψυχοθεραπευτή και για έναρξη συνεδριών είναι δύσκολη. Νοιώθουν συχνά φόβο, ανασφάλεια, αβεβαιότητα, έχουν απορίες για τη διαδικασία, τον αριθμό των συνεδριών που απαιτούνται και το οικονομικό κόστος. Ανησυχούν για τις συνέπειες της απόφασής τους και για την κριτική των άλλων. Ακόμα και αυτά όμως τα “εμπόδια” μπορούν να ξεπεραστούν, μέσω της συζήτησης με τον θεραπευτή.
Ποιοι ωφελούνται
Τα άτομα που νιώθουν ιδιαίτερα αδύναμα και μελαγχολικά και παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν για να απαλλαγούν από τα προβλήματα που βασανίζουν την ψυχή τους δεν τα καταφέρουν μπορούν να δουν σημαντική βελτίωση μετά από μερικές συνεδρίες με τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή.
Ενδείξεις της ανάγκης υποστήριξης από ειδικό είναι επίσης η δυσκολία συγκέντρωσης, η αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων, η υπερβολική ανησυχία, οι αρνητικές σκέψεις για τη ζωή, τα έντονα και παρατεταμένα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. θυμός ή επιθετικότητα) και η στροφή σε ουσίες για τη διαχείρισή τους.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια συλλογική προσπάθεια που βασίζεται στη συνεργασία. Για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα προϋποθέτει τη καλή “χημεία” μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή και τον ειλικρινή διάλογο, που εμπεριέχει την έκφραση ακόμα και των πιο προσωπικών σκέψεων. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εμπιστοσύνη, προκειμένου να εξωτερικεύει ο θεραπευόμενος τις σκέψεις και τα συναισθήματά του όσο και για να αποδέχεται τους δρόμους που θα του ανοίξει ο ψυχολόγος. Είναι συνθήκες που ανακαλύπτονται κατά τις πρώτες συνεδρίες.
Το πρώτο βήμα
Το άγχος και η ανασφάλεια που δημιουργεί η πρώτη επικοινωνία με τους ψυχολόγους είναι αναμενόμενα. Η αρχή, όμως, είναι το ήμισυ του παντός και το θάρρος για την ολοκλήρωση της πρώτης επαφής αποτελεί απόδειξη της αποφασιστικότητας για μια πιο θετική πορεία ζωής. Το μόνο που χρειάζεται είναι διαθεσιμότητα 45-50 λεπτών. Όταν κλείσει η πόρτα, οι ψυχολόγοι έχουν την εμπειρία να ξεκινούν και να καθοδηγούν τη συνεδρία ακόμα κι αν ο θεραπευόμενος δεν γνωρίζει ακριβώς το πρόβλημα που αντιμετωπίζει, δίνοντάς του χώρο και χρόνο να εκφραστεί. Τίποτα δεν γίνεται βιαστικά ή πιεστικά.
Αφού προσδιοριστεί το πρόβλημα, ξεκινά η φάση της επίλυσής του. Ως μια ομάδα συνεργάζονται για να βρουν διαφορετικούς τρόπους σκέψης, συμπεριφοράς και διαχείρισης των συναισθημάτων. Μέσα από τις συνεδρίες, ο θεραπευόμενος μαθαίνει νέες δεξιότητες προκειμένου να διακρίνει και διαχειρίζεται διαφορετικά τις σκέψεις, τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που τον απασχολούν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο αλλά και μελλοντικά. «Όταν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, η ψυχοθεραπεία έχει αρχή, μέση και τέλος. Δεν είναι για μια ζωή, όπως αρκετοί φοβούνται. Ο χρόνος που απαιτείται εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως από την ψυχική νόσο, το ιστορικό του ασθενή και τον χρόνο έναρξης της θεραπείας. Υπάρχουν άτομα που επιλέγουν τη συνέχισή της, γιατί βελτιώνονται και νοιώθουν συνεχώς καλύτερα με τον εαυτό τους. Ωστόσο υπάρχουν και άνθρωποι με σοβαρές ψυχασθένειες που χρήζουν συνεχούς υποστήριξης», προσθέτει.
Ολοκλήρωση της θεραπείας
Η συνειδητοποίηση της απαλλαγής από το πρόβλημα που οδήγησε στην ψυχοθεραπεία είναι η ένδειξη για σταδιακή μείωση της συχνότητας των συνεδριών και κατόπιν η περιοδική πραγματοποίησή τους, εφόσον το επιθυμεί ο θεραπευόμενος.
«Στην εποχή της ταχύτητας αρκετοί αντιμετωπίζουν δυσκολία εξεύρεσης χρόνου για τις επισκέψεις στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή. Η τεχνολογία, όμως, έχει ανοίξει ένα νέο πεδίο στη φροντίδα της ψυχικής υγείας. Τα smartphone και τα tablet προσφέρουν νέους τρόπους υποστήριξης και παρακολούθησης της προόδου της ψυχικής υγείας. Η επιλογή αυτής της μορφής συνεργασίας κάνει τη διαδικασία απλούστερη, αφού οι συνεδρίες μπορούν να γίνουν από οπουδήποτε και οποτεδήποτε, διατηρώντας την αποτελεσματικότητά τους. Επιτρέπει σε ανθρώπους που επιθυμούν, να προστατεύουν την επιλογή τους για θεραπεία και περιλαμβάνει όσους βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές. Προσοχή, όμως, στις εφαρμογές που αναπτύσσονται με στόχο την παροχή ψυχικής βοήθειας! Είναι αμφίβολο εάν βασίζονται σε επιστημονική στοιχεία, εάν λειτουργούν εξίσου καλά σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την ψυχική τους νόσο ή εάν διατηρείται το απόρρητο», καταλήγει η κ. Τζόβολου.
