Χειμώνας: Πώς να προφυλαχθείτε από το έκζεμα

Για πολλούς ανθρώπους που ζουν με έκζεμα μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολοι οι χειμερινοί μήνες, αφού οι αλλαγές της θερμοκρασίες προκαλούν εξάρσεις της πάθησης. Αν και δεν επιδεινώνεται σε όλους με την πρώτη πτώση της θερμοκρασίας, η εκδήλωση των συμπτωμάτων δεν αργεί. Οι απότομες μεταβολές της που προκαλούνται από τις μετακινήσεις από τους ζεστούς εσωτερικούς χώρους στον κρύο αέρα και το αντίθετο αποτελούν τον κύριο παράγοντα κινδύνου. 

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Clinical and Experimental Dermatology επιβεβαίωσε αυτήν την εποχιακή διακύμανση στα συμπτώματα του εκζέματος σε μια ομάδα παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο, δείχνοντας ότι πράγματι υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες πυροδότησής τους όταν ο καιρός είναι κρύος, σε αντίθεση με το καλοκαίρι. Ευτυχώς, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν, προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια εξέλιξη. 

«Αυτή η ξαφνική αύξηση των συμπτωμάτων συμβαίνει γιατί ο δερματικός φραγμός διαταράσσεται. Οι ψυχρές συνθήκες που επικρατούν προκαλούν αφυδάτωση του δέρματος, με αποτέλεσμα αυτό να χάνει τη συνοχή του. Εκτός από την απώλεια της υγρασίας, η ανεπαρκής αναπλήρωσή της είτε λόγω περιστασιακής εφαρμογής ή χρήσης ακατάλληλων για την εποχή ενυδατικών προϊόντων, καθώς και η επιλογή ενδυμάτων που προκαλούν ερεθισμούς είναι οι παράγοντες που συνδράμουν στην επιδείνωση του εκζέματος. Η σταδιακή προσαρμογή στις ψυχρότερες ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες, η αλλαγή στη ρουτίνα περιποίησης στην αρχή του χειμώνα και η επιλογή υφασμάτων που δεν ερεθίζουν το δέρμα αποτελούν προστατευτικά μέτρα για την αποφυγή των εξάρσεων», εξηγεί ο Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου. 

Το έκζεμα είναι μια φλεγμονώδης, μη μεταδοτική, κληρονομική και χρόνια διαταραχή του δέρματος  που επηρεάζει παιδιά και εφήβους και συνήθως επιμένει στην ενήλικη ζωή. Παρατηρείται συχνότερα σε βρέφη ή πολύ μικρά παιδιά. Συχνά ξεκινά από τον πρώτο χρόνο της ζωής και εμφανίζεται συχνότερα πριν από την ηλικία των 5 ετών. Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας εκτιμά ότι το 20% των παιδιών και βρεφών στον κόσμο έχουν έκζεμα. Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς το προκαλεί, αλλά φαίνεται να σχετίζεται με το περιβάλλον, τα γονίδια και το ανοσοποιητικό σύστημα. Θεωρείται αλλεργική ασθένεια, που σημαίνει ότι το σώμα αντιδρά υπερβολικά σε εξωτερικούς ερεθιστικούς παράγοντες. 

Με δυο λόγια, το έκζεμα  θα μπορούσε  να περιγραφεί ως το ξηρό, εξανθηματικό και κνησμώδες δέρμα. Η έλλειψη συνοχής το καθιστά πιο ευάλωτο σε δερματικές λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς και μύκητες. 

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανισθούν ανά πάσα στιγμή, κυρίως στα χέρια και τα πόδια, τα μπράτσα και στο πίσω μέρος των γονάτων. Ο εντοπισμός των ερεθισμάτων είναι δύσκολος, καθώς υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των πασχόντων. Ο καιρός, η διατροφή και η ένδυση είναι συχνοί λόγοι έξαρσης τον χειμώνα. Όμως αυτή η εποχή δεν χρειάζεται να ισοδυναμεί με ταλαιπωρία για τα παιδιά και τους ενήλικες. Για να ελαχιστοποιηθούν οι εξάρσεις και να καταπραϋνθεί το ερεθισμένο δέρμα, όσοι υποφέρουν από έκζεμα μπορούν να δοκιμάσουν τα εξής: 

1. Διατήρηση της θερμοκρασίας

Οι ασθενείς μπορούν να μειώσουν τις εξάρσεις, αποφεύγοντας τις απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να προφυλάσσεται το δέρμα από το κρύο κατά την έξοδο από τους θερμαινόμενους χώρους, φορώντας ζεστά ρούχα, γάντια, κασκόλ και σκούφους.

Το ίδιο ισχύει και κατά την είσοδο σε εσωτερικούς χώρους. Οι πάσχοντες θα πρέπει να αποφεύγουν να βάζουν αμέσως τα χέρια τους πάνω στο καλοριφέρ/αερόθερμο ή να κάνουν πολύ ζεστά ντους μόλις μπουν στο σπίτι. 

2. Διατήρηση της υγρασίας

Η υγρασία παίζει σημαντικό ρόλο στην αποφυγή των εξάρσεων του εκζέματος. Η θέρμανση αφαιρεί την υγρασία από τον αέρα και η αντιστάθμιση αυτής της επίδρασης γίνεται με τη χρήση ενός υγραντήρα ή την  τοποθέτηση ενός μπολ με νερό κοντά σε μια πηγή θερμότητας.

Το ίδιο ισχύει και για το δέρμα. Η ενυδάτωσή του με πιο πυκνής υφής ενυδατικές κρέμες και η τακτική εφαρμογή γενναιόδωρων ποσοτήτων προστατεύει την επιδερμίδα και βοηθά στην αποκατάστασή της. 

3. Απομάκρυνση ερεθιστικών παραγόντων

Η απαραίτητη διατήρηση της ζέστης στους εσωτερικούς χώρους παρακινεί στην αποφυγή αερισμού τους. Ωστόσο, αυτή η τακτική ερεθίζει το δέρμα, αφού τα ακάρεα της σκόνης πολλαπλασιάζονται. Επίσης, τον χειμώνα τα κατοικίδια ζώα μένουν μέσα περισσότερες ώρες και οι τρίχες, που είναι γνωστός ερεθιστικός παράγοντας, συσσωρεύονται. Επομένως, επιβάλλεται καθημερινός αερισμός και καθαρισμός του σπιτιού και του εργασιακού χώρου. 

4. Σωστός καθαρισμός του δέρματος

Το συχνό πλύσιμο των χεριών και η χρήση απολυμαντικού, που έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, είναι επιβλαβή για το δέρμα των ατόμων με έκζεμα. Γι’ αυτό οι ασθενείς θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για διατήρηση του δέρματος σε καλή κατάσταση. Αυτό συνεπάγεται τη χρήση ηπιότερων σαπουνιών, που δεν περιέχουν πολλές χημικές ουσίες και αρώματα, και χλιαρού νερού. 

5. Επιλεγμένη διατροφή

Με την υιοθέτηση μιας διατροφής κατάλληλης για τα άτομα με έκζεμα, μπορεί να μειωθούν οι πιθανότητες εξάρσεων. Για παράδειγμα η αποφυγή του γάλακτος, των αβγών και των οστρακοειδών και η ένταξη πρεβιοτικών βοηθά. Ένας διατροφολόγος μπορεί να συστήσει το κατάλληλο μενού, εξατομικεύοντάς το στις ανάγκες, τις εποχές αλλά και τις αλλεργίες που συχνά συνυπάρχουν στα άτομα με έκζεμα. 

6. Ενδυματολογικοί «κανόνες»

Η επιλογή πολύ ζεστών ρούχων για τη διατήρηση της θερμοκρασίας δεν είναι η καταλληλότερη επιλογή για όσους έχουν έκζεμα, καθώς προκαλούν εφίδρωση, η οποία είναι παράγοντας έναρξης των συμπτωμάτων. Τα υφάσματα που δεν επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει, είναι σκληρά και τραχιά, αυτά που περιλαμβάνουν συνθετικές ίνες, όπως πολυεστέρα, νάιλον και spandex πρέπει να αποφεύγονται. Τα φιλικά προς το δέρμα υφάσματα από φυσικά υλικά που είναι μαλακά, «αναπνέουν» και είναι απορροφητικά, όπως το βαμβάκι, το μετάξι και το μπαμπού (και για ορισμένους το μαλλί merino) μπορούν να ζεστάνουν το σώμα, προστατεύοντας παράλληλα το δέρμα. 

«Παρά τα μέτρα αυτά είναι πιθανόν τα συμπτώματα να επανεμφανιστούν ή να επιδεινωθούν. Η προσαρμογή της αγωγής από τον δερματολόγο μπορεί να συντομεύσει τη διάρκειά τους και να τα καταστήσει πιο ήπια και ανώδυνα. Υπάρχουν  τοπικά κορτικοστεροειδή και για τις σοβαρότερες περιπτώσεις από του στόματος ή βιολογικά φάρμακα που καταστέλλουν τη φλεγμονή και προσφέρουν ανακούφιση. Η φωτοθεραπεία είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με φάρμακα δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα, με μη επεμβατικό τρόπο. Είναι κατάλληλη για παιδιά και ενήλικες με μέτριο έως σοβαρό έκζεμα, αλλά δεν χρησιμοποιείται σε άτομα με ευαισθησία στην υπεριώδη ακτινοβολία ή με φωτοαλλεργία. Ορισμένες μορφές φωτοθεραπείας ενδείκνυνται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

Η συγκεκριμένη θεραπεία λειτουργεί στοχεύοντας στην υπερδραστήρια ανοσοαπόκριση του δέρματος, για να μειώσει αυτές τις κνησμώδεις, ερεθισμένες κόκκινες ή πιο σκούρες κηλίδες που προκαλούνται κατά τις εξάρσεις. Είναι αποτελεσματική, ασφαλής και ανώδυνη, που εκτός από το έκζεμα χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση και άλλων δερματικών παθήσεων, όπως η ψωρίαση και η λεύκη. Επομένως, τον χειμώνα οι ασθενείς με έκζεμα δεν χρειάζεται να υποφέρουν. Η γνώση και εφαρμογή των προληπτικών μέτρων θα τους προστατεύσει από τα ενοχλητικά συμπτώματα», καταλήγει ο δρ Στάμου.