Venting: Πόσο καλό μας κάνει να γκρινιάζουμε τελικά;

Και τα δύο φύλα – εντάξει, ίσως ένα τακ περισσότερο οι γυναίκες – τείνουν σε περιπτώσεις αυξημένης συναισθηματικής φόρτισης, να παίρνουν έναν φίλο τηλέφωνο (ή παραμάσχαλα) και να ξεκινούν έναν μονόλογο-χείμαρρο, με στόχο να τα βγάλουν όλα από μέσα τους και να απελευθερωθούν, μέσα από αυτό το «άδειασμα», από ότι τους ταλανίζει. Η διαδικασία αυτή στα αγγλικά έχει όνομα: venting. Η Τζέιμι Ντουσάρμ γράφει για το περιβόητο venting, το οποίο όλοι γνωρίζουμε και για το οποίο όλοι είμαστε ένοχοι (άλλοι ενίοτε, άλλοι σε καθημερινή βάση).

Στα αγγλικά υπάρχει και μια άλλη έκφραση, η οποία ταιριάζει απόλυτα με τη θεματολογία αυτή και μας λέει: misery loves company (η μιζέρια αγαπά την παρέα), και η Ντουσάρμ προσθέτει ότι και ο θυμός κάνει το ίδιο. Και ειδικά σε στιγμές που ο θυμός μας καταβάλλει και μας κατακλύζει, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να βρίσκουμε ένα αγαπημένο πρόσωπο και να το «ξερνάμε» όλο επάνω τους, είτε αυτό αφορά μια μικρή καθημερινή ενόχληση, ή ένα σοβαρό θέμα.

Όλη η έρευνα γύρω από το venting

Ο Μπραντ Μπούσμαν, καθηγητής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, ο οποίος μελετά ακριβώς το θέμα αυτό λέει ότι, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι μπορεί να πιστεύουμε ότι είναι υγιές να γκρινιάζουμε για αυτήν την άθλια εργασία που έχουμε να κάνουμε ή το αγενές σχόλιο που ακούσαμε, έρευνες υποδηλώνουν το αντίθετο.Το venting «είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείς να κάνεις» όταν είσαι θυμωμένος, μας λέει. «Προσθέτει περισσότερο λάδι στη φωτιά».

Για πολύ καιρό, οι ψυχολόγοι πίστευαν στη «θεωρία της κάθαρσης» ή στην ιδέα ότι είναι καλύτερο να εξωτερικεύουμε αρνητικά συναισθήματα παρά να τα κρατάμε μέσα μας. Αλλά το 2002, ο Μπούσμαν δημοσίευσε μια μελέτη που αμφισβήτησε αυτή τη λογική. Ο Μπούσμαν έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι εξέφραζαν θυμό, χτυπώντας, για παράδειγμα, έναν σάκο του μποξ, γίνονταν πιο οργισμένοι και επιθετικοί. Αυτό δεν είναι καλό καθότι έρευνες δείχνουν ότι ο θυμός συνδέεται με μια ποικιλία ψυχικών και ίσως ακόμη και σωματικών προβλημάτων υγείας.

Το να αναλύεις μια προβληματική συζήτηση ή μια κακή κοινωνική επαφή μπορεί να προκαλέσει μηρυκασμό (rumination) – τον ψυχολογικό όρο για την προσήλωση σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα – και να προκαλέσει δυσανάλογα μικρές ενοχλήσεις, λέει ο Τζέσι Κουγκλ, καθηγητής ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντα που μελετά τον θυμό. Κανένα από τα δύο δεν είναι υγιές. Πράγματι, μια μελέτη του 2020 για τις στρατηγικές αντιμετώπισης κατά τη διάρκεια της πανδημίας διαπίστωσε ότι το venting συνδέθηκε με χειρότερη ψυχική υγεία, ενώ τακτικές όπως η αποδοχή, η χιουμοριστική προσέγγιση και η θετική αναδιάρθρωση της κατάστασης φαινόταν να ενισχύουν την ευημερία.

«Γενικά πρέπει να ενεργείς όπως ελπίζεις να νιώσεις», λέει ο Κουγκλ. Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτό σημαίνει ότι προσπαθείς να ξεπεράσεις τον θυμό αντί να προσκολλάσαι σε αυτόν.

Η πιο πρόσφατη έρευνα του Μπούσμαν υποδηλώνει ότι οι πρακτικές που στόχο έχουν να μας ηρεμούν, όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα και η βαθιές αναπνοές, είναι πιο αποτελεσματικές στο να καταπραΰνουν και να μειώσουν την οργή παρά, εννοείται, από το να εξοργιζόμαστε περαιτέρω. Ο στόχος πρέπει να είναι η μείωση αντί η αύξηση της διέγερσής μας γενικότερα, λέει. (Ακόμα και το τρέξιμο, το οποίο πολλοί άνθρωποι βλέπουν ως ένα είδος θεραπείας, αυξάνει τη διέγερση υπερβολικά πολύ για να είναι αποτελεσματική καταπολέμηση του θυμού. «Θα πρέπει να πας για τρέξιμο γιατί κάνει καλό στην υγεία σου», όχι γιατί θα σε κάνει να νιώσεις πιο ήρεμος, λέει ο Μπούσμαν.)

Το πρόβλημα είναι ότι όταν είμαστε εξαγριωμένοι, νιώθουμε ότι είναι καλύτερο να ξεσηκωθούμε και να φωνάζουμε παρά να παίρνουμε βαθιές αναπνοές. Ο Μπούσμαν το έχει δει αυτό στην έρευνά του. Παρόλο που δραστηριότητες όπως το χτύπημα ενός σάκου του μποξ δεν μειώνουν στην πραγματικότητα τον θυμό, «το 75% των ανθρώπων αναφέρουν ότι αισθάνονται καλύτερα» αφού το κάνουν.

Το ίδιο ισχύει συχνά όταν λέμε τα εσώψυχά μας και γκρινιάζουμε σε έναν φίλο, λέει ο Κουγκλ. Είναι υπέροχο να έχεις κάποιον που συμφωνεί μαζί σου, ειδικά όταν επιβεβαιώνει ότι είχες δίκιο και ήταν βλάκας αυτός που σου χώθηκε στο δρόμο και σε έκοψε. «Κατεβάζεις [το άτομο για το οποίο παραπονιέσαι] ένα επίπεδο και σηκώνεις τον εαυτό σου», λέει ο Κουγκλ.

Μπορεί όμως κάτι που σε κάνει να αισθάνεσαι τόσο καλά να είναι πραγματικά τόσο λάθος; Ο Μπούσμαν λέει ότι δεν είναι πάντα κακό να βγάζεις κάτι από μέσα σου. Το να μιλάς για ένα αρνητικό συναίσθημα με στόχο να καταλάβεις γιατί κάτι σε ενόχλησε και πώς να αντιδράσεις καλύτερα στο μέλλον, όπως θα έκανες με έναν ψυχοθεραπευτή, μπορεί να είναι ευεργετικό, λέει. Και δεν χρειάζεται να κάνετε τον εαυτό σας «μικρό» και ήπιο για να αποφύγετε τον θυμό, λέει ο Κουγκλ. Όταν κάποιος σ’ έχει αδικήσει πραγματικά ή έχεις αντιμετωπίσει μια εξοργιστική κατάσταση που έχεις την ικανότητα να αλλάξεις, δεν πειράζει να μιλήσεις για αυτό.

Το venting γίνεται λιγότερο χρήσιμο, λέει ο Κουγκλ, όταν είναι κακοπροαίρετο -όταν απλά σκοπό έχεις να κάνεις την πεθερά σου να φανεί κακιά, αντί να νιώσεις καλύτερα- ή όταν ξαναλές πράγματα που έχεις πει δεκάδες φορές στο παρελθόν, κρατώντας τον εαυτό σου κολλημένο σε αυτόν τον θυμό του παρελθόντος χωρίς να προσπαθείς να τον ξεπεράσεις. «Όλα είναι θέμα βαθμού», λέει.

Το άτομο που το ακούει όλο αυτό έχει επίσης σημασία, σύμφωνα με έρευνα. Μια μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι τα άτομα που είναι πολύ κοινωνικά και έχουν μεγάλο κοινωνικό δίκτυο συχνά αισθάνονταν χειρότερα όταν γκρινιάζουν, ενώ όσοι είχαν μικρότερο κύκλο ένιωθαν καλύτερα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα άτομα με μεγάλο δίκτυο τείνουν να εκφράζονται σε πολλούς ανθρώπους, μερικοί από τους οποίους μπορεί να μην ανταποκρίνονται καλά, ενώ τα άτομα με λιγότερες κοινωνικές επαφές είναι πιο επιλεκτικά με το κοινό τους, όπως και τον τρόπο που μιλούν για τα προβλήματά τους, υποθέτουν οι συγγραφείς της έρευνας.

Όταν αισθανόμαστε λοιπόν ότι έχετε κολλήσει σε αυτή στην κινούμενη άμμο του venting, καλό είναι να αναζητήσετε πιο υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης. Εάν η γιόγκα και ο διαλογισμός δεν σας ενδιαφέρουν, δοκιμάστε μια γρήγορη αλλαγή προοπτικής. Η έρευνα του Μπούσμαν υποστηρίζει την τεχνική «fly-on-the-wall», η οποία προκαλεί τους θυμωμένους ανθρώπους να φανταστούν τον εαυτό τους ως ένα τρίτο μέλος (έναν τρίτο άνθρωπο) που παρατηρεί την κατάσταση που τους έκανε να εξοργιστούν. Μια μελέτη του 2019 διαπίστωσε επίσης ότι είναι πιο υγιές να αναζητάτε ευρύτερο νόημα σε μια ενοχλητική κατάσταση (Σκεφτείτε το: «δεν μπορούμε πάντα να παίρνουμε αυτό που θέλουμε») από το να προσηλώνεστε σε κάθε τελευταία εξοργιστική λεπτομέρεια.

Και σε αντίθεση με την ψυχολογική σοφία της παλιάς σχολής «βγάλ' το από μέσα σου», η καταστολή των αρνητικών σκέψεων μπορεί μερικές φορές να βοηθήσει στο να μειωθεί η έντασή τους, σύμφωνα με έρευνα του Μάικλ Άντερσον, καθηγητή γνωστικής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε μια μελέτη του 2023, ο Άντερσον και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι όταν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να αποφύγουν να σκεφτούν πράγματα που τους έκαναν να φοβούνται ή να αναστατώνονται, η ψυχική τους υγεία βελτιωνόταν. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα θετικά για άτομα με προβλήματα όπως το άγχος.

Αν και η μελέτη του δεν εξέτασε συγκεκριμένα την εκτόνωση και τον θυμό, ο Άντερσον λέει ότι μπορεί να ισχύει η ίδια αρχή. «Με το να επεξεργάζεσαι και να αναλύεις και να συζητάς κάτι, διατρέχεις τον κίνδυνο να κάνεις αυτό το πράγμα τόσο αξέχαστο και τόσο συνδεδεμένο με ένα σωρό άλλες σκέψεις που γίνεται πολύ πιο δύσκολο να το διαχειριστείς», λέει. «Αν τα πράγματα είναι έξω από τον έλεγχό σου ή ενοχλητικά αλλά όχι ιδιαίτερα σημαντικά, βάλε τα στην άκρη. Απλώς γύρνα τον διακόπτη.»

Και τέλος, μην υποτιμάτε τον αντίκτυπο του γνωστού φαινομένου «hangry» (συνδυασμός hungry και angry…ξανά κάτι στο οποίο ενδεχομένως οι γυναίκες να είναι πιο επιρρεπείς) - δηλαδή να θυμώνετε όταν πεινάτε. Η επιστήμη μας λέει ότι είναι πραγματικό φαινόμενο. Έτσι, την επόμενη φορά που θα νιώσετε ότι ετοιμάζεστε για μια συνεδρία εκτόνωσης (venting), σκεφτείτε να φάτε αντ’ αυτού ένα σνακ και να πάρετε μερικές βαθιές ανάσες.

**Με στοιχεία από το TIME