Οστεοαρθρίτιδα: Η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας

Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) είναι ο πιο κοινός τύπος ασθένειας των αρθρώσεων και κύρια αιτία χρόνιας αναπηρίας στους ηλικιωμένους, με τεράστιο ετήσιο κόστος αντιμετώπισης. Θεωρείται εκφυλιστική διαταραχή, με φλεγμονώδη διεργασία μερικές φορές, που προκύπτει από μια ανισορροπία μεταξύ της διάσπασης και της αποκατάστασης του αρθρικού χόνδρου και των ιστών στις αρθρώσεις, αναφέρει ο κ. Αθανάσιος Γεωργούντζος, MD,PHD, MPH Ρευματολόγος, Διευθυντής Ρευματολογικής Κλινικής ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς.

Οστεοαρθρίτιδα: Παράγοντες κινδύνου – Συμπτώματα – Διάγνωση

Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν το τραύμα, την υπερβολική χρήση της άρθρωσης, την παχυσαρκία και τη γενετική προδιάθεση. Σε αρχικά στάδια της νόσου, οι αρθρώσεις μπορεί να φαίνονται φυσιολογικές.

Ο πόνος είναι συνήθως η αρχική εκδήλωση στην οστεοαρθρίτιδα και επιδεινώνεται από την εκτεταμένη χρήση, συνοδευόμενος από μειωμένο εύρος κίνησης της άρθρωσης και τριγμό. Συχνά προκαλεί δυσκαμψία κατά την ανάπαυση («πάγωμα») και μπορεί να προκαλέσει πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων που συνήθως διαρκεί λιγότερο από 30 λεπτά. Επίσης μπορεί να παρουσιασθεί περιοχική διόγκωση στις αρθρώσεις.

Αρχικά, ο πόνος μπορεί να ανακουφιστεί με ανάπαυση και μπορεί να ανταποκριθεί σε απλά αναλγητικά. Ωστόσο, οι αρθρώσεις μπορεί να γίνουν ασταθείς, καθώς η οστεοαρθρίτιδα εξελίσσεται. Ως εκ τούτου, ο πόνος γίνεται πιο εμφανής (ακόμη και κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης) και μπορεί να μην ανταποκρίνεται στα φάρμακα.

Η εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας είναι χαρακτηριστικά αργή και εμφανίζεται σε αρκετά χρόνια ή δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ασθενής μπορεί να γίνει όλο και λιγότερο δραστήριος και επομένως πιο ευαίσθητος σε επιβαρυντικές για την υγεία καταστάσεις που σχετίζονται με τη μείωση της φυσικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής αύξησης βάρους.

Τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα περιορίζονται κυρίως στις προσβεβλημένες αρθρώσεις. Μειωμένο εύρος κίνησης και ερεθισμός είναι συχνά παρόντες, ενώ μπορεί να εμφανιστεί κακή ευθυγράμμιση της άρθρωσης με διόγκωση των οστών. Οι περισσότερες περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας δεν περιλαμβάνουν ερύθημα ή θερμότητα πάνω από τις προσβεβλημένες περιοχές, μπορεί όμως να υπάρχει μια ήπια συλλογή υγρού. Με τον περιορισμό της κίνησης μακροπρόθεσμα δημιουργείται μυϊκή ατροφία γύρω από μια πιο σοβαρά προσβεβλημένη άρθρωση. Οι φλεγμονώδεις αλλαγές συνήθως απουσιάζουν ή τουλάχιστον δεν είναι έντονες.

Ο αρχικός διαγνωστικός στόχος είναι η διαφοροποίηση της οστεοαρθρίτιδας από άλλες αρθρίτιδες, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ψωριασική αρθρίτιδα. Το ιστορικό και τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης είναι συνήθως επαρκή για τη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας. Η απλή ακτινογραφία είναι η απεικονιστική μέθοδος εκλογής επειδή είναι πιο οικονομική από άλλες μεθόδους και επειδή οι ακτινογραφίες μπορούν να ληφθούν πιο εύκολα και γρήγορα. Τα ακτινογραφικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την αρχική διάγνωση και τα εργαστηριακά ευρήματα είναι συνήθως εντός του εύρους αναφοράς.

Θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας

Οι στόχοι της θεραπείας της οστεοαρθρίτιδας περιλαμβάνουν την ανακούφιση του πόνου και τη βελτίωση της λειτουργικής κατάστασης. Βέλτιστα, οι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν συνδυασμό μη φαρμακολογικής και φαρμακολογικής θεραπείας.

Οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: εκπαίδευση ασθενών, απώλεια βάρους, άσκηση, φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία, αποφόρτιση σε ορισμένες αρθρώσεις (π.χ. γόνατο, ισχίο). Ένας φυσίατρος μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση ενός σχεδίου μη φαρμακολογικής διαχείρισης για τον ασθενή με οστεοαρθρίτιδα και ένας διατροφολόγος μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να χάσει βάρος. Μια παραπομπή σε ορθοπεδικό χειρουργό μπορεί να είναι απαραίτητη. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την οστεοαρθρίτιδα περιλαμβάνουν αρθροσκόπηση, οστεοτομία και αρθροπλαστική.

Θεραπευτικά συνίσταται η παρακεταμόλη για ήπιο ή μέτριο οστεοαρθριτικό πόνο χωρίς εμφανή φλεγμονή. Εάν η κλινική ανταπόκριση στην παρακεταμόλη δεν είναι ικανοποιητική ή εάν η κλινική εικόνα της οστεοαρθρίτιδας είναι φλεγμονώδης, χορηγείται ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ) στη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση. Η ενδοαρθρική φαρμακολογική θεραπεία περιλαμβάνει έγχυση κορτικοστεροειδούς ή υαλουρονικών σκευασμάτων που μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο και αντιφλεγμονώδη δράση στην προσβεβλημένη άρθρωση.