Ακούσια διέγερση: το μεγαλύτερο ταμπού στον βιασμό

Trigger warning: Στο κείμενο που ακολουθεί αρκετές περιγραφές ενδέχεται να προκαλέσουν δυσφορία στο αναγνωστικό κοινό ή / και σε επιζώσ@ βιασμού ή σεξουαλικής βίας.

Την Τετάρτη, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας στην υπόθεση απανωτών βιασμών της Ζιζέλ Πελικό ακούστηκε ίσως η πλέον τρομακτική κουβέντα από το στόμα ενός εκ των 50 κατηγορουμένων για τη θηριωδία εναντίον αυτής της γυναίκας: ότι της άρεσε, ότι απολάμβανε τους βιασμούς της, άρα, σε δεύτερο χρόνο μπορεί να «χτιστεί» το επιχείρημα ότι η Πελικό είχε συναινέσει σε όλη αυτή τη φρίκη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται κάτι τέτοιο σε μία δίκη βιασμού. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο δράστης και ο/η συνήγορος υπεράσπισής του ενδέχεται να παίξουν αυτό το χαρτί, προκειμένου να αθωωθεί ή να πέσει στα μαλακά ο κατηγορούμενος – είναι όμως ιδανική ευκαιρία να τεθεί ένα ζήτημα ταμπού για το έγκλημα εξουσίας του βιασμού και αυτό δεν είναι άλλο από την πιθανότητα ακούσιας διέγερσης κατά τη διάρκεια της επίθεσης.

Στο εξωτερικό, η «ακούσια διέγερση», δηλαδή η διέγερση της περιοχής των γεννητικών οργάνων κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επίθεσης είναι βασικό μέλημα στην ατζέντα των ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πόσω μάλλον από τη στιγμή που επιστημονικά πλέον έχουν τεκμηριωθεί οι μηχανισμοί αυτοπροστασίας που ενεργοποιεί το ανθρώπινο σώμα όταν βρεθεί σε κατάσταση άμυνας.

Κατά το παρελθόν και καθώς αρκετοί δράστες και η γραμμή υπεράσπισής τους κατάφεραν να «πατήσουν» πάνω σε αυτό το ταμπού και τη ντροπή των επιζωσών και επιζώντων να μιλήσουν γι’ αυτή την πτυχή της επίθεσης, γίνεται σοβαρή προσπάθεια επιμόρφωσης για θέματα σεξουαλικής βίας κυρίως από αμερικανικά πανεπιστήμια –μεταξύ των οποίων το Πανεπιστήμιο του Ρίτσμοντ- που έχει ασχοληθεί ενεργά με κείμενα, μελέτες και διαρκή επαναφορά του ζητήματος στη δημόσια σφαίρα.

Διαβάζει κανείς σε σχετικό κείμενο με τίτλο «Μύθοι και Αλήθειες για τον Βιασμό» το παρακάτω ενδιαφέρον:

«Μύθος: Εάν ένα άτομο έχει οργασμό, τότε δεν έχει υποστεί σεξουαλική επίθεση.

Γεγονός: Η διέγερση δεν σημαίνει ότι κάποιος “απολαμβάνει” τον βιασμό του ή ότι τον ήθελε. Η διέγερση μπορεί να είναι μια φυσική βιολογική αντίδραση που κάποιος δεν μπορεί να ελέγξει- δεν σημαίνει ότι πρόκειται περί συναινετικού σεξ. Συχνά αυτό χρησιμοποιείται για να φιμωθούν τα επιζώντα άτομα».

Ακόμα πιο αναλυτικά και καθώς το συγκεκριμένο θέμα, ειδικά στη χώρα μας δεν το αγγίζουμε σχεδόν ποτέ, η sex therapist και sex coach Ειρήνη Χειρδάρη, μιλώντας στην Athens Voice, εξηγεί:

«Αυτό που συμβαίνει αποκαλείται ακούσια διέργερση ή ακούσιος οργασμός, δηλαδή κατά τον βιασμό μπορεί αυτόματα να δημιουργηθεί λίπανση στον κόλπο. Η ίδια η γυναίκα δε νιώθει βέβαια διεγερμένη, αλλά τα γεννητικά της όργανα αυτόματα παράγουν λίπανση για να την προστατεύσουν από πολύ οδυνηρό σωματικό τραυματισμό. Έτσι ακριβώς, ενώ η ίδια βέβαια δεν έχει επιθυμία για τον βιαστή και δε συναινεί για σεξ, κατά τη διάρκεια του βιασμού της μπορεί να προκύψει αυτόματος, ακούσιος οργασμός ως το επόμενο στάδιο μετά την αυτόματη λίπανση (είναι τα στάδια της σεξουαλικής ανταπόκρισης του σώματος).

»Για παράδειγμα, μια γυναίκα στις συνεδρίες, ενώ είχε έρθει για άλλο θέμα σε μένα, για μια σεξουαλική δυσλειτουργία, δεν κάνω θεραπεία τραύματος, μου έλεγε κατά το ιστορικό της ότι βιάστηκε και περιέγραφε ότι κατά τον βιασμό της τα έκανε πάνω της από τον φόβο. Άρα το πρώτο που έκανε ο εγκέφαλός της σε συνθήκες μεγάλου κινδύνου ήταν εκκένωση, για να μπορεί να τρέξει. Ο βιαστής όμως της επιβλήθηκε. Αμέσως μετά έπαθε freezing, κοκάλωσε και δεν θυμόταν τίποτα από εκεί και πέρα. Μόνο το συναίσθημα θυμόταν, απίστευτος φόβος, τρόμος και απελπισία. Σε κάποιο flashback, έναν χρόνο αργότερα, άρχισε να θυμάται ότι το σώμα της έδωσε ακούσιο οργασμό. Μαζί με τον τρόμο αυτό. Στις τραυματικές συνθήκες και σε συνθήκες κινδύνου, τα άτομα αντιδρούν με ακούσιες τύπου αντιδράσεις, όχι με ηθελημένες». 

Το θύμα δε χάνει μόνο τη σωματική του δύναμη αλλά και τη δύναμη αντίδρασης. Κάτι συνηθισμένο που κάνουν πολλοί βιαστές μάλιστα, μας έλεγαν στην εκπαίδευση, είναι ότι στο τέλος της εγκληματικής πράξης, σηκώνουν το χέρι του θύματος, ακριβώς όπως γίνεται και σε αγώνα box. Και το χέρι πέφτει. Δεν αντιδρά καθόλου πλέον το θύμα, του έχουν πάρει όλη την ψυχική δύναμη. Κάποιες φορές τότε ο βιαστής έχει συναισθηματικό οργασμό, όπως ακριβώς και ο δολοφόνος. 

Ο βιασμός ως έγκλημα εξουσίας και όχι ως σεξουαλικό έγκλημα

Αρκετές επιζώσες βιασμού και μάλιστα άγριας σεξουαλικής κακοποίησης στις καταθέσεις και τις μαρτυρίες τους περιγράφουν ότι τις πρόδωσε το σώμα τους, (κάτι αντίστοιχο περιγράφει και σχετικό κείμενο του Bristol University Press). Ωστοσο, μπορούμε καπως να σκιαγραφήσουμε αν όχι να εξηγήσουμε επακριβώς τι ψυχικά και σωματικά στην επιζώσα που καταθέτει μία τέτοια μαρτυρία και πώς μπορεί να υποστηριχθεί ένας άνθρωπος που βίωσε κάτι τέτοιο;

«Ήταν το πρώτο που μας ξεκαθάρισαν στη σεξολογία, όταν μετεκπαιδευόμουν σε αυτήν, ότι θα συναντήσουμε ανθρώπους που έχουν βιαστεί και είναι τόσο μπερδεμένοι γιατί είχαν ακούσιο οργασμό κατά τον βιασμό τους. Ένα θύμα βιασμού έχει να αντιμετωπίσει από τη μία τη βία που έχει υποστεί και από την άλλη τη ντροπή που νιώθει. Η ίδια η πράξη του βιασμού προκαλεί αυτές τις ενοχές και τη ντροπή (που άφησα να συμβεί αυτό σε μένα). Ακόμα και άντρες που είχα στις συνεδρίες, οι οποίοι είχαν έρθει με άλλο αίτημα, αλλά κάποια στιγμή μου είπαν ότι βιάστηκαν στην παιδική τους ηλικία, ήταν μπερδεμένοι, θυμούνταν πρωκτικό οργασμό ή πρωκτική σωματική διέγερση και ένιωθαν ντροπή, μου έλεγαν, λες και ήθελαν να βιαστούν παιδάκια. Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι ο βιασμός δεν είναι σεξουαλικό έγκλημα, κανείς μα κανείς άνθρωπος δεν βιάζει από μεγάλο πόθο ή από μεγάλη διέγερση. Ο βιασμός είναι έγκλημα βίας.

Ο βιαστής είναι νάρκισσος ή σαδιστής, θέλει να προκαλέσει πόνο στο θύμα, θέλει να έχει αυτή την εξουσία πάνω του. Παρακολούθησα μια ειδική εκπαίδευση σε θέματα βιασμού, με τίτλο «Στο Μυαλό του Βιαστή», από τον ιταλικό οργανισμό δικαστικής σεξολογίας Formazione Promethes, η οποία ήταν πιστοποιημένη με δίπλωμα MUR (ιταλικό υπουργείο Παιδείας και Επιστημών). Ο βιασμός λοιπόν, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραβίαση εαυτού μετά τη δολοφονία. Πρώτα έρχεται ο φόνος, έτσι παραβιάζω τον εαυτό σου περισσότερο, με το να σου αφαιρέσω τη ζωή σου, και αμέσως μετά έρχεται το να σε βιάσω. Στην αρχή ή θα αντισταθείς με όλες σου τις δυνάμεις, ή θα πάθεις freezing, θα παγώσεις.

Όταν αρχίζω πλέον να σε βιάζω, έχεις ήδη τραυματιστεί ψυχικά. Από ένα σημείο και μετά, μπορεί να μη χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσω βία, είναι λες και έχεις ηρεμήσει και μοιάζει με κανονική συνουσία. Αυτό το κάνει το τραύμα. Το θύμα δε χάνει μόνο τη σωματική του δύναμη αλλά και τη δύναμη αντίδρασης. Κάτι συνηθισμένο που κάνουν πολλοί βιαστές μάλιστα, μας έλεγαν στην εκπαίδευση, είναι ότι στο τέλος της εγκληματικής πράξης, σηκώνουν το χέρι του θύματος, ακριβώς όπως γίνεται και σε αγώνα box. Και το χέρι πέφτει. Δεν αντιδρά καθόλου πλέον το θύμα, του έχουν πάρει όλη την ψυχική δύναμη. Κάποιες φορές τότε ο βιαστής έχει συναισθηματικό οργασμό, όπως ακριβώς και ο δολοφόνος.

Το θύμα, αντίθετα, συνήθως έχει πάθει αποπροσωποποίηση, έχει βγει από τον εαυτό του, έχει βγει έξω από το σώμα του, ή έχει πάθει αποπραγματοποίηση, έχει αποσυνδεθεί εντελώς από την πραγματικότητα. Για να μην καταρρεύσει εντελώς το Εγώ. Γι΄αυτό η μνήμη κάθε επιζώσας ή επιζώντα θέλει καιρό και χρόνια για να επανέλθει. Έρχεται σε flashback, κι είναι μπερδευτικό για τα θύματα, κάποιες φορές που ο βιαστής σταμάταγε, γιατί δεν έσπρωχναν; Γιατί δε σηκώνονταν να φύγουν; Μα είχαν οργασμό, καλά θυμούνται; Ναι. Έτσι συμβαίνει κατά τον βιασμό, τη δεύτερη μεγαλύτερη παραβίαση του εαυτού σου. Να καταλάβουν πολύ καλά το φαινόμενο και τα στάδια που περνάς σε έναν βιασμό οι επιζώσες, να το κουβεντιάσουν με τον θεραπευτή τους, να ακούσουν τι συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους όταν βιάζονται, είναι όλα καταγεγραμμένα».

Ένα βίντεο για την ακούσια διέγερση που εξηγεί όσα η ντροπή στραγγαλίζει

Για την Ειρήνη Χειρδάρη, το σοβαρότερο πρόβλημα είναι η ανυπαρξία ολοκληρωμένης σεξουαλικής εκπαίδευσης στη χώρα, «ώστε να μαθαίνουμε τη συναίνεση και τα όρια». Όπως εξηγεί, πέρα από την εκπαίδευση των επαγγελματιών «χρειαζόμαστε κέντρα με δωρεάν θεραπείες για ανθρώπους που έχουν φαντασιώσεις βιασμού και παιδοφιλίας, πριν φτάσουν στο έγκλημα. Και χρειάζονται οπωσδήποτε θεραπείες και στους έγκλειστους στη φυλακή, όχι απλά να εκτίουν την ποινή τους και βγαίνουν έξω, ίδιοι ακριβώς, είναι παράλογο».

Αν όλα τα παραπάνω δεν είναι αρκετά επαρκή για την κατανόηση ενός τόσο σύνθετου και ευαίσθητου θέματος, τότε ίσως το βίντεο που ακολουθεί με την υπογραφή της δρας Nina Burrowes, ψυχολόγου, συγγραφέως και ακτιβίστριας σχετικά με θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης και ορίων της συναίνεσης, να βοηθήσει λίγο περισσότερο.

Όπως ακούγεται να λέει η Burrowes και πάντα σχετικά με το ταμπού της ακούσιας διέγερσης κατά τη διάρκεια του βιασμού το «μέρος του σώματος μας που δίνει τη συναίνεση στη σεξουαλική πράξη δεν είναι ο κόλπος, ούτε το πέος, αλλά ο εγκέφαλος, γιατί πέρα και πάνω απ’ όλα η συναίνεση είναι μία κατάσταση του μυαλού».

→ Αν είστε επιζώσα / επιζώντας βιασμού ή στο περιβάλλον σας υπάρχει άτομο με αντίστοιχο τραυματικό βίωμα, το συγκεκριμένο βίντεο θα ρίξει φως στις γκρίζες –περί συναίνεσης- ζώνες, τις οποίες πολύ αξιοποιούν οι συνήγοροι υπεράσπισης βιαστών ή/και παιδοβιαστών.

→ Αν είστε επιζώσα / επιζώντας βιασμού ή γνωρίζετε άτομο που παλεύει με τη διαχείριση των συναισθημάτων του μετά από σεξουαλική επίθεση, το συγκεκριμένο βίντεο είναι εξαιρετικά βοηθητικό σε ό,τι έχει να κάνει με τη διαχείριση του αισθήματος της ντροπής για μία λειτουργία του σώματός μας, την οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε όταν διατρέχουμε κίνδυνο.

→ Αν είστε επιζώσα / επιζώντας βιασμού, αξίζει να αναζητήσετε ειδικούς που θα σας υποστηρίξουν με το δυσβάσταχτο φορτίο που μια τέτοια παραβιαστική ενέργεια αφήνει στους ώμους μας, ειδικά όταν είμαστε παιδιά, και η πιθανότητα να αρθρώσουμε λόγο και να ορθώσουμε ανάστημα είναι μικρή.

*Εάν έχετε βιώσει βιασμό, σεξουαλική παρενόχληση ή trafficking, ή εάν γνωρίζετε άτομο που έχει υποστεί μορφή σεξουλικής βίας, μπορείτε να ζητήσετε υποστήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση στην υπηρεσία Εθνικής Εμβέλειας «Γραμμή SOS»: 15900. Επίσης, μπορείτε να επικοινωνήσετε μέσω mail στο sos15900@isotita.gr