Εσωτερική ειρήνη μετά την πανδημία

Η πανδημία χτύπησε ένα καμπανάκι για την ανθρωπότητα. Χώρισε τις ζωές μας σε προ πανδημίας και μετά πανδημίας και τις άλλαξε για πάντα (;). Ήταν ταυτόχρονα μια περίοδος αφύπνισης και εσωτερικής σύνδεσης με την ψυχή τόσο προσωπικά, όσο και στο συλλογικόασυνείδητο. Πριν από την πανδημία, οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής μας, η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι απαιτήσεις της φιλοδοξίας, μας οδηγούσαν σταδιακά στην «περιφέρεια» της ύπαρξής μας. Όταν ξεκίνησε η πανδημία, τα «γρανάζια της μηχανής» σταμάτησαν. Η ανθρωπότητα πάγωσε και μείναμε μόνοι στο δωμάτιο με τον εαυτό μας. Ανοίξαμε το κουτί της Πανδώρας της ψυχής μας και όλα όσα τρέχαμε να ξεφύγουμε, ξαφνικά βγήκαν στην επιφάνεια. Ενώ συνάμα, μας δόθηκε ο χρόνος να ξυπνήσουμε, να αναλάβουμε την ευθύνη της ύπαρξής μας και να διευρύνουμε τη συνείδηση και συνειδητότητά μας.

Ο φιλόσοφος και μυστικιστής Σούφι ποιητής Τζελαλεντίν Ρουμί, τον 13ο αιώνα, μας εμπνέει: «Χθες ήμουν έξυπνος, ήθελα να αλλάξω τον κόσμο. Σήμερα είμαι σοφός, αλλάζω τον εαυτόμου». Ενώ τα τελευταία χρόνια, ο συγγραφέας και πνευματικός δάσκαλος, Eckhart Tolle παρατηρεί: «Η ρύπανση του πλανήτη είναι μόνο η εξωτερική αντανάκλαση μιας εσωτερικής ψυχικής ρύπανσης: εκατομμύρια ασυνείδητα άτομα που δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη γιατην εσωτερική τους ειρήνη». Ο ιός αυτός που μόλις διαπέρασε και ακόμη διαπερνά τη γη, αποκάλυψε τα βαθύτερα σκοτάδια μας, τους φόβους μας και την κακή διανοητική και ψυχικήκατάσταση της ανθρωπότητας, το ότι ζούμε σε ύπνωση ως προς το ποιοί είμαστε και έτσι δεν ζούμε σε αρμονία επάνω στη γη και άρα αποτελούμε δυνητικά εμείς οι ίδιοι ιό - ξενιστήγια τον πλανήτη μας. Ζούμε σε διαρκή φόβο και στρες.

Δεν είναι ο ιός που μας απείλησε, αλλά το ότι δυνητικά το ανθρώπινο είδος απειλεί τη ζωή επάνω στη γη. Οι άνθρωποι χρειάζεται να αφυπνιστούμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι τώρα η στιγμή να αλλάξουμε τη ζωή μας. Η παύση του κορωνοϊού ήταν η τέλεια ευκαιρία συνειδητοποίησης και αλλαγής στάσης ζωής. Όταν διαβάζουμε λοιπόν αυτά τα λόγια πιο πάνω, παρατηρούμε ότι - ως ανθρωπότητα- από την εποχή του Ρουμί τον 13ο αιώνα έως σήμερα, δεν έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο στο να οδηγηθούμε προς την εσωτερική ειρήνη, η οποία συνάμα θα αντηχήσει ως ειρήνη στον κόσμο.

Προσωπικά, η πανδημία σήμανε μια κλήση αφύπνισης και -με γνώμονα ένα μοναδικό μείγμαολιστικών θεραπειών και τεχνών- είχα την ευκαιρία να βουτήξω στα έγκατα του ψυχικού κόσμου, στο υποσυνείδητο, ενώ παράλληλα επέστρεψα στο οικογενειακό δέντρο και τους προγόνους μου. Η Επιγενετική σήμερα μας ενημερώνει ότι μεταφέρουμε υλικό DNA έως και τουλάχιστον επτά γενιές πίσω. Ο Ιπποκράτης (460-377 π.Χ.), ο πατέρας της ιατρικής, ήταν ο πρώτος που είπε ότι «κάθε ασθένεια του σώματος ξεκινά κυρίως από ασθένεια της ψυχής». Οτιδήποτε δεν αντιμετωπίζεται ως ασθένεια της ψυχής κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, μπορεί να γίνει ασθένεια του σώματος που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Και όταν θεραπεύει το άτομο τον εαυτό του, θεραπεύει επίσης την γενεαλογική του γραμμή και αποτρέπει τη μεταφορά του προτύπου στις μελλοντικές γενιές.

Ας ανατρέξουμε όμως στην αρχαία Ελλάδα, όπου είχαν ήδη δοθεί πολλές απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με το θέμα αυτό. Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη ευημερία απαντάται ως «ευ ζήν» ή «ευδαιμονία». Στα Ηθικά Νικομάχεια, ο Αριστοτέλης αντιλαμβανόταν την ευδαιμονία ως την υψηλότερη Αρετή που μπορεί να επιτύχει ο άνθρωπος.

Πώς θα μπορούσαμε κι εμείς ενδεχομένως να το πετύχουμε αυτό; Τι θα συνέβαινε αν η θεραπευτική πλευρά των τεχνών συναντούσε τις ολιστικές θεραπείες και η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με το διαλογισμό και την σωματική άσκηση, χρησιμοποιούνταν για την επίτευξη της εσωτερικής ειρήνης και αρμονίας της ύπαρξης;

Η απάντηση ενδεχομένως κρύβεται στην περιοχή της Πελοποννήσου, μια περιοχή με ήπιοκλίμα και άφθονα πηγαία νερά. Στην πόλη της Επιδαύρου, βρισκόταν ένα από τα μεγαλύτεραθεραπευτήρια της αρχαιότητας, το Ασκληπιείο, το οποίο ήταν αφιερωμένο στο θεό της θεραπείας, τον Ασκληπιό στην ελληνική μυθολογία (τον πρόγονο των λεγόμενων ολιστικών θεραπειών σήμερα).

Το θεραπευτικό ιερό της Επιδαύρου βρισκόταν πίσω από το αρχαίο της θέατρο και οι Έλληνες το θεωρούσαν γενέτειρα της θεραπείας. Η φήμη και η αναγνώριση του Ασκληπιού επεκτάθηκε γρήγορα, πέρα από τη χερσόνησο της Αργολίδας και περισσότερα από διακόσιαθεραπευτικά κέντρα χτίστηκαν σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Τα σωζόμενα κτίσματά του δεν είναι σήμερα μόνο διάσημα αριστουργήματα της ελληνικής τέχνης, αλλά αποτελούν επίσης μαρτυρία της ιατρικής πρακτικής στην αρχαιότητα.

Οι άνθρωποι επισκέπτονταν αυτά τα μέρη για να θεραπεύσουν τις ασθένειες της ψυχής, του νου και του σώματος και παρέμεναν στην περιοχή για αρκετές ημέρες. Η θεραπεία που λάμβαναν περιελάμβανε καθαρμούς από τις ιαματικές πηγές του τόπου, την εγκοίμηση- ένα σημείο όπου οι ασθενείς οδηγούνταν σε ύπνωση και ο θεός Ασκληπιός ή ο Απόλλων κατά άλλους, επισκεπτόταν τα όνειρά τους για να τους ενημερώσει για τη θεραπεία που χρειαζόταν να λάβουν για να θεραπευτούν (κάτι σαν τη σημερινή υπνοθεραπεία). Στη συνέχεια υπήρχε το Άβατον (ένας χώρος με μυστικιστική διαδικασία), το Γυμναστήριον, όπου ακολουθούσαν ειδική σωματική άσκηση, το Εστιατόριον, όπου λάμβαναν ειδική διατροφή κυρίως με βάση τα βότανα, και το ίδιο το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όπου προβάλλονταν τραγωδίες και κωμωδίες και οι άνθρωποι μπορούσαν να βιώσουν την κάθαρση, την απελευθέρωση αρνητικών συναισθημάτων και να θεραπεύσουν κυρίως την κατάθλιψη.

Τέλος, οι κιθαρωδοί, έπαιζαν συγκεκριμένους ήχους-συχνότητες και αρμονίες για να συντονίσουν τους ασθενείς από τις χαμηλές συχνότητες του ιού και της ασθένειας, στις υψηλότερες της ίασης και της υγείας (σήμερα υπάρχει θεραπευτικός κλάδος θεραπείας μέσωτων δονήσεων και των συχνοτήτων, ο βιοσυντονισμός και αποκαλείται η «θεραπεία του μέλλοντος»). Τι θα συνέβαινε αν μπορούσαμε να αναπαράγουμε αυτή την αρχαία θεραπευτική διαδικασία σήμερα, συμπεριλαμβάνοντας τον νου, το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα, ώστε να επιτύχουμε μια ολιστική προσέγγιση για το ευ ζην και την πορεία μας επάνω στον πλανήτη;

Όλοι έχουμε βιώσει τη μεταμορφωτική δύναμη της τέχνης. Έχουμε πλέον επιστημονικές αποδείξεις ότι οι τέχνες είναι απαραίτητες για την επιβίωση μας ως είδος. Γνωρίζουμε πως η τέχνη, στις αμέτρητες μορφές της, θεραπεύει το σώμα, την ψυχή και τον νου. Η πρόοδος της τεχνολογίας, μας επιτρέπει να μελετήσουμε την ανθρώπινη φυσιολογία όπως ποτέ άλλοτε, και μια αυξανόμενη κοινότητα ερευνητών μελετά τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη και η αισθητική μας επηρεάζουν. Αυτό δημιουργεί έναν τομέα που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίοκατανοούμε τη δύναμη των τεχνών στη ζωή μας (neuroaesthetics).

Πολλοί άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται την τέχνη είτε ως ψυχαγωγία είτε ως απόδραση ή ως κάποιου είδους πολυτέλεια. Αλλά οι τέχνες είναι στην πραγματικότητα κάτι πολύ περισσότερο. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αλλάξουν την καθημερινή μας ζωή, επεμβαίνουν στο υποσυνείδητό μας και μπορούν να μας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας με αξιοσημείωτα αποτελέσματα.

Αυτός ο τρόπος θεώρησης των τεχνών συνδέεται με την έννοια της ευδαιμονίας του Αριστοτέλη και με το πώς μπορεί κάποιος να επιτύχει την Αρετή και τη Θέωση, που συνδέονται επίσης με την εσωτερική ειρήνη.

Η μεταμορφωτική δύναμη των τεχνών μπορεί ενδεχομένως να καθαρίσει το κανάλι της ψυχήςμας και να καταδυθεί στο υποσυνείδητο, όπου θα συναντήσουμε τους δαίμονες, τους φόβους, τα τραύματα και τα εγκλωβισμένα αρνητικά συναισθήματα, τα οποία και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, αν δεν απελευθερωθούν.

Από τη στιγμή που θα αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι μας με γενναιότητα και θα το μετουσιώσουμε σε «φως», δεν θα προσδιοριζόμαστε πια από το παρελθόν μας. Η θεραπεία έγκειται με άλλα λόγια, στη γεφύρωση υποσυνείδητου με το συνειδητό νου. Όταν θεραπεύουμε τα τραύματα, θεραπεύουμε το νευρικό σύστημα. Όταν θεραπεύουμε το νευρικό σύστημα, θεραπεύουμε το συναισθηματικό σώμα. Όταν θεραπεύουμε το συναισθηματικό σώμα, θεραπεύουμε το ψυχικό σώμα. Όταν θεραπεύουμε το ψυχικό σώμα, θεραπεύουμε τη δόνησή μας. Μόλις θεραπευτεί η δόνηση, η πραγματικότητά μας αλλάζει.

Ας ανταποκριθούμε στο κάλεσμα που μας πρόσφερε η πανδημία: μια ευκαιρία για αφύπνισηκαι μια πιο προσεκτική ματιά στο εσωτερικό του νου, του σώματος και της ψυχής μας. Αν αποκαταστήσουμε την ισορροπία στον εαυτό μας, θα συμβάλουμε τα μέγιστα στη θεραπείατης ανθρωπότητας και του πλανήτη. «Το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι η αρχή κάθε σοφίας», έγραψε ο Αριστοτέλης, και θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ότι το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι η αρχή της εσωτερικής ειρήνης.

Άνθρωπε, γνώρισε τον εαυτό σου και θα γνωρίσεις το Σύμπαν και τους θεούς, δελφικό ρητό.

Λεονώρα Γαϊτάνου: βιογραφικό 

Η Λεονώρα Γαϊτάνου είναι μέτζο-σοπράνο και ολιστική θεραπεύτρια μέσω της φωνής, με έδρα την Ελβετία. Έχει ολοκληρώσει ένα ευρύ φάσμα σπουδών στο κλασικό τραγούδι, την όπερα, το θέατρο, τη μουσική και το χορό, παράλληλα επεκτείνοντας τα σκηνικά της εργαλεία, δημιουργώντας μια νέα γλώσσα ερμηνείας και αφήγησης της όπερας, συνδυάζοντας τεχνικές από τον χορό Butoh, το σωματικό και τελετουργικό θέατρο, το Aikido, το Tai Chi, τη yoga, τις ολιστικές θεραπείες, τη μουσικοθεραπεία και τη δραματοθεραπεία. Από
το 2015, εξερευνά τον κόσμο της αυτογνωσίας μέσω των τεχνών και των ολιστικών θεραπειών. Tο 2021 δημιούργησε το πρώτο ολοκληρωμένο σόλο πρότζεκτ της, Judith, διερευνώντας το μονοπάτι ‘’Opera as a ceremony and healing process’’, το οποίο συνδυάζει για πρώτη φορά ολιστικές θεραπείες με τη θεραπευτική επίδραση των τεχνών στην όπερα.

 ¤Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Ελβετικό περιοδικό Chenot, σε αφιέρωμα στην Ανθεκτικότητα (reselience) σχετικά με το ευ ζειν και το κάλεσμα που έχει σημάνει για την ανθρωπότητα στην μετά-πανδημίας εποχή.