Πότε τα παιδιά χρειάζονται εξέταση από καρδιολόγο;

Οι καρδιακές παθήσεις είναι σπάνιες στον παιδιατρικό πληθυσμό, καθώς η επίπτωση των συγγενών καρδιοπαθειών είναι 8-10 περιστατικά ανά 1.000 γεννήσεις, με διπλάσια πιθανότητα αν υπάρχει ήδη πάθηση στην οικογένεια.

Ο αιφνίδιος θάνατος είναι πάλι σπάνιος, μόλις 0,6-1 ανά 100.000 αθλούμενους το έτος. Αν συνυπολογίσουμε δε ότι, για κάθε αιφνίδιο θάνατο στην άσκηση, αντιστοιχούν 100 θάνατοι νέων από ουσίες, τροχαία και αυτοκτονίες παγκοσμίως, το ερώτημα είναι: 

Γιατί να τρέχουμε το παιδί μας για εξειδικευμένες εξετάσεις για κάτι τόσο σπάνιο;

«Γιατί, κάθε θάνατος νέου και υγειούς -έστω και φαινομενικά- αθλητή, είναι τραγικό συμβάν, με ανυπολόγιστες ψυχολογικές και μη, οικογενειακές και κοινωνικές προεκτάσεις, πόσο μάλλον αν αυτοί οι θάνατοι μπορούν να αποτραπούν, όταν η οικογένεια είναι ενημερωμένη και η ιατρική κοινότητα επαγρυπνεί», απαντά ο κ. Βασίλειος Τσιριμπής Καρδιολόγος Ενηλίκων-Παίδων, Αναπληρωτής Διευθυντής Καρδιολόγος Metropolitan Hospital και συνεχίζει: «Για να αποτρέψεις όμως κάτι, πρέπει να το γνωρίζεις. Ας δούμε λοιπόν, περιληπτικά τα αίτια των Καρδιακών Παθήσεων στον Παιδιατρικό πληθυσμό». 

Οι κατηγορίες καρδιακών παθήσεων που αφορούν στον παιδιατρικό πληθυσμό που δεν έχουν καμία σχέση με τις παθήσεις «φθοράς» που συναντάμε σε ενήλικες και υπερήλικες συγγενείς μας (έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια κτλ.) και συνήθως οι νέες μαμάδες ανησυχούν μήπως κληρονομήσουν τα παιδιά τους είναι:

1. Οι Συγγενείς Καρδιοπάθειες, που είναι οι συχνότερες, με πιο συχνή από όλες κατά την γέννηση, τη μεσοκοιλιακή επικοινωνία. Είναι οι παθήσεις (στενώσεις και ανεπάρκειες βαλβίδων, κυανωτικές καρδιοπάθειες, στένωση του ισθμού κτλ.) με τις οποίες, ένα μωρό γεννιέται και καλό είναι να διαγνωσθούν όσο το δυνατό γρηγορότερα, ώστε η αντιμετώπισή τους να είναι η βέλτιστη,
2. Περιβαλλοντολογικές / Γενετικές καταστάσεις που σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις και αφορούν σύνδρομα και καταστάσεις της μητέρας κατά την κύηση (σακχαρώδης διαβήτης, κάπνισμα, αλκοόλ, λοιμώξεις, HIV, λήψη φαρμάκων) ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες, στις οποίες η διάγνωση γίνεται νωρίς (αν είναι δυνατό και εμβρυομητρικά, ή άμεσα μετά τη γέννηση),
3. Επίκτητες Καρδιοπάθειες, που εμφανίζονται αργότερα στη ζωή του παιδιού και αφορούν είτε παθήσεις με γενετικό υπόβαθρο (Μυοκαρδιοπάθειες διαφόρων αιτιολογιών -Υπερτροφική, Διατατική κτλ., σύνδρομα όπως Marfan, πρόπτωση μιτροειδούς),
4. Είτε άλλες που προκύπτουν ως επιπλοκή από την επαφή των παιδιών με λοιμογόνους παράγοντες (περικαρδίτιδα, μυοκαρδίτιδα, ρευματικός πυρετός, λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα) και τέλος
5. Αρρυθμιολογικές Παθήσεις που αφορούν διαταραχές ρυθμού (αρρυθμίες), διαταραχές αγωγής (κολποκοιλιακοί αποκλεισμοί, σύνδρομο WPW), Κληρονομούμενα Αρρυθμιολογικά Σύνδρομα (Brugada, LongQT). 

Όπως φαίνεται λοιπόν, η ανίχνευση καρδιακών παθήσεων στον παιδιατρικό πληθυσμό:

• Ξεκινά από το αναλυτικό ιστορικό της περιγεννητικής περιόδου της μητέρας (λήψη επιβαρυντικών ουσιών ή φαρμάκων, παθήσεις της μητέρας στην κύηση, αποτελέσματα προγεννητικών εξετάσεων)
• Περνά από την καταγραφή του οικογενειακού ιστορικού των γονέων, με ιδιαίτερη έμφαση σε μυοκαρδιοπάθειες, αιφνίδιους θανάτους, συγκοπών και εμφυτεύσιμωναπινιδωτών ειδικά σε νεαρές ηλικίες
• Και τελειώνει, ουσιαστικά, με πλήρη παιδιατρική εξέταση (ανίχνευση φυσημάτων, μέτρηση αρτηριακής πίεσης στα μεγαλύτερα παιδιά), ερώτηση για θορυβώδη συμπτώματα (ειδικά κατά την άσκηση σε μεγαλύτερα και στη σίτιση σε νεογνά) όπως προκαρδίου άλγους, εύκολης κόπωσης, αρρυθμιών ή λιποθυμικών επεισοδίων.

Είναι πλέον κατανοητό σε όλους μας ότι ακόμα κι αν αποκλεισθούν οι Συγγενείς Καρδιοπάθειες και οι παθήσεις που οφείλονται σε Περιβαλλοντολογικές / Γενετικές καταστάσεις, άμεσα μετά τη γέννηση, ένα νεογνό/ παιδί /νέος ενήλικας κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή από τις Επίκτητες Καρδιοπάθειες (συνήθως συναπάντημα με ιούς - πρόσφατο παράδειγμα οι επιπλοκές μετά από COVID-19) ή εμφάνιση Αρρυθμιολογικών παθήσεων. 

Αν έχουμε δε υπόψη μας, ότι μια καρδιά στην καθημερινότητα, ακόμα κι αν πάσχει, μπορεί να μην δώσει συμπτώματα και αυτά να προκύψουν στην άσκηση ή στην έντονη άσκηση, είναι φανερό ότι το άτομο και η οικογένεια πρέπει να είναι σε επιφυλακή και να μην αγνοήσουν προειδοποιητικά σημάδια. Κάπως έτσι, προέκυψε (και ορθώς) ο ετήσιος Προαθλητικός Έλεγχος των νεαρών και μη αθλητών, ώστε να διαγνωστεί στο μέτρο του εφικτού, συνυπάρχουσα καρδιολογική πάθηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε Αιφνίδιο Καρδιακό Θάνατο. Ο ετήσιος λοιπόν αυτόν έλεγχος, που ξεκινά από τον Παιδίατρο (πλήρες ιστορικό, παρακολούθηση της εξέλιξης της ανάπτυξης του παιδιού, ανίχνευση ύποπτων σημείων - φυσήματα ή συμπτωμάτων) και καταλήγει στον Εξειδικευμένο Καρδιολόγο (ΗΚΓ, τρίπλεξ καρδιάς και ό,τι άλλο χρειαστεί - Holter 24h, δοκιμασία κόπωσης, StressEcho, Μαγνητική), είναι η ελπίδα και η λύση που προτείνει η Επιστημονική κοινότητα, για την έγκαιρη διάγνωση των σπάνιων καρδιακών παθήσεων του Παιδιατρικού Πληθυσμού και τη μείωση ή εξαφάνιση των περιστατικών Αιφνίδιων Καρδιακών Θανάτων σε νέους αθλούμενους. «Η ετήσια παρακολούθηση των παιδιών μας από τους γιατρούς τους και ο εξειδικευμένος έλεγχος από Καρδιολόγο είναι ζωτικής σημασίας», καταλήγει ο κ. Τσιριμπής.