Αντώνης Ντακανάλης: Η έλλειψη φαρμάκων λιθίου είναι σοβαρό διεθνές πρόβλημα

Ακόμη και σε εισαγωγές από τον Καναδά, για την κάλυψη των πολύ σοβαρών ελλείψεων σε φαρμακευτικά σκευάσματα λιθίου, τα οποία χορηγούνται στους ψυχικώς πάσχοντες συνανθρώπους μας με διπολική διαταραχή, έχει προχωρήσει το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), μετά από σχετική εντολή του υπουργού Υγείας, Άδωνι Γεωργιάδη.

Οι πολύ σοβαρές ελλείψεις σε φαρμακευτικά σκευάσματα λιθίου στη χώρα μας αναμένεται να εκλείψουν, κατά το δυνατόν, μετά από την αύξηση στην χονδρική και τη λιανική τιμή, την οποία έλαβε από τη Δευτέρα 26 Αυγούστου, με το νέο δελτίο τιμών φαρμάκων, το φαρμακευτικό σκεύασμα της ελληνικής φαρμακευτικής εταιρείας Gallenica, το MILITHIN, το οποίο, λόγω της πολύ χαμηλής τιμής του μέχρι πρότινος, δεν συνιστούσε εμπορικό κίνητρο, προκειμένου η εταιρεία να καλύπτει μεγάλο μέρος της ζήτησης στην ελληνική αγορά φαρμάκων.

Μάλιστα, είχε προηγηθεί εδώ και μήνες η οριστική απόσυρση του αντίστοιχου φαρμακευτικού σκευάσματος λιθίου, του LITHIOFOR, από την αγορά φαρμάκων της χώρας μας, προκαλώντας ένα τεράστιο κενό από την πλευρά της προσφοράς, εξαιτίας επίσης της πολύ χαμηλής λιανικής τιμής του. Η λιανική τιμή του MILITHIN αυξήθηκε από τη Δευτέρα 26 Αυγούστου, λοιπόν, από τα 2,85 ευρώ ανά κουτί στα 5,22 ευρώ ανά κουτί.

Για το πολύ ευαίσθητο αυτό πρόβλημα με την ιδιαιτέρως σοβαρή έλλειψη του φαρμακευτικού λιθίου από την ελληνική, αλλά και τη διεθνή αγορά φαρμάκων μιλήσαμε με τον διακεκριμένο Έλληνα καθηγητή Ψυχιατρικής, Κλινικό Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπευτή του Πανεπιστημίου Μπικόκα του Μιλάνου, Αντώνης Ντακανάλης. Ο καθηγητής μας εξηγεί, μεταξύ άλλων, ότι το πρόβλημα είναι τόσο σοβαρό, που ακόμη και μία κεντρική παρέμβαση της Κομισιόν για το θέμα δεν θα αρκούσε τελικά, σε καμία περίπτωση.

Κύριε καθηγητά, ολοένα και περισσότερες χώρες καταγράφουν πολύ σοβαρές ελλείψεις στη διαθεσιμότητα του λιθίου από τα φαρμακεία τους. Έχουμε να κάνουμε με μεγάλο πρόβλημα στη θεραπεία των ασθενών με διπολική διαταραχή;

Η διπολική διαταραχή, παλαιότερα γνωστή ως μανιοκατάθλιψη, είναι μια σοβαρή ψυχιατρική πάθηση που χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις στη διάθεση. Οι ασθενείς βιώνουν εναλλαγές μεταξύ υπομανιακών ή μανιακών επεισοδίων με υπερβολική ενέργεια, αυξημένη δραστηριότητα και ροή σκέψεων και καταθλιπτικών επεισοδίων με έντονη θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος και διαταραχές ύπνου και όρεξης.

Οι σταθεροποιητές διάθεσης, μια κατηγορία φαρμάκων που περιλαμβάνουν το λίθιο, βοηθούν στη διαχείριση αυτών των διακυμάνσεων. Με τη συνεχή λήψη τους μπορούν να μειώσουν την ένταση και τη συχνότητα των μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών και επιτρέποντας τους να είναι πλήρως λειτουργικοί στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή. Ως εκ τούτου, καταλαβαίνετε ότι η ολοένα αυξανόμενη έλλειψη λιθίου στα φαρμακεία υπονομεύει τη σταθερότητα των ασθενών με διπολική διαταραχή.

Γενικότερα, η διακοπή οποιουδήποτε φαρμακευτικού σκευάσματος, ιδίως αν γίνει απότομα, μπορεί να επιφέρει πολλές παρενέργειες σε ψυχολογικό αλλά και βιολογικό επίπεδο. Στην περίπτωση του λιθίου, υπάρχει κίνδυνος επανεμφάνισης ή ανεπαρκούς διαχείρισης των συμπτωμάτων, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση των ασθενών και να αυξήσει τον κίνδυνο υποτροπών με δυσμενείς επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής τους. Επιπροσθέτως, ανεπαρκώς ελεγχόμενες διαταραχές πιθανόν να οδηγήσουν σε αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας όπως νοσηλείες ή επισκέψεις στα επείγοντα, επιβαρύνοντας περαιτέρω τα ήδη πιεσμένα συστήματα υγείας.

Υπάρχει κάτι εναλλακτικό ως προς τη θεραπεία με λίθιο για τη διπολική διαταραχή; Υπάρχει κάποια εναλλακτική θεραπεία στη φαρέτρα των ψυχιάτρων;

Το λίθιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο που εδώ και 70 χρόνια χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητικό της διάθεσης και αποτελεί την πρώτη επιλογή για τη μακροχρόνια θεραπεία της διπολικής διαταραχής. Αν και υπάρχουν και άλλα φάρμακα, εκτός από το λίθιο, που μπορεί να βοηθήσουν, τόσο η αναγκαστική αλλαγή θεραπείας εξαιτίας της έλλειψης των αναγκαίων σκευασμάτων, όσο και η μετάβαση στο νέο φαρμακευτικό σκεύασμα μπορεί να πυροδοτήσει ανασφάλεια και στρες στους ασθενείς και ιδίως σε εκείνους που είχαν μια καλή ανταπόκριση στο λίθιο επί χρόνια.

Νομίζετε ότι θα έπρεπε να υπάρξει παρέμβαση εκ μέρους των κεντρικών αρχών της Ε.Ε., όσον αφορά τη διαθεσιμότητα του λιθίου για τη θεραπευτική πράξη, δεδομένου ότι οι πολύ σοβαρές ελλείψεις της φαρμακευτικής ουσίας οφείλονται κυρίως σε εμπορικούς λόγους;

Θα ήταν χρήσιμο αλλά και συνάμα ανεπαρκές, ακριβώς επειδή το πρόβλημα δεν αφορά αποκλειστικά την αλυσίδα και αγορά του φαρμάκου. Πολλοί παράγοντες συντελούν στην παρούσα κατάσταση όπως η περιορισμένη, χρονοβόρα και περίπλοκη διαδικασία εξόρυξης του λιθίου και η επεξεργασία της συγκεκριμένη πρώτης ύλης, οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και κυρίως η αυξημένη ζήτηση λίθου εκτός φαρμακοβιομηχανίας. Χωρίς λίθιο δεν μπορεί να λειτουργήσει κανένα προϊόν σύγχρονης τεχνολογίας που έχει ως βάση τις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.

Απαιτείται, λοιπόν ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της κρίσης. Κατ’ αρχάς, αύξηση της παραγωγής λιθίου με βιώσιμες μεθόδους και βελτίωση της διανομής των υπαρχόντων αποθεμάτων λιθίου για την άμεση κάλυψη των αναγκών. Παράλληλα, ενίσχυση των ψυχοκοινωνικών προγραμμάτων για τη στήριξη των ασθενών και των οικείων τους και κονδύλια για έρευνα και ανάπτυξη εναλλακτικών θεραπειών για τη διπολική διαταραχή που θα μειώσουν την εξάρτηση από το λίθιο μακροπρόθεσμα.