Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων και πώς εξαπλώνεται - Παγκόσμιος συναγερμός για την εμφάνιση της Mpox

Συναγερμό έχει σημάνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο λόγω της έξαρσης κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων (mpox) στην Κεντρική Αφρική.

Οι επιστήμονες του διεθνούς Οργανισμού επισημαίνουν πως εντοπίστηκε ένα νέο στέλεχος της ασθένειας, πιο θανατηφόρο, που ήδη έχει εξαπλωθεί σε 16 αφρικανικές χώρες, ενώ έχει εντοπισθεί σε Σουηδία και Πακιστάν.

«Η επιβεβαίωση της mpox του υποτύπου Clade 1 στη Σουηδία αντανακλά σαφώς την αλληλοσύνδεση του κόσμου μας (...) Είναι πιθανό και άλλα εισαγόμενα κρούσματα του Clade 1 να καταγραφούν στην ευρωπαϊκή περιφέρεια στη διάρκεια των επόμενων ημερών και των επόμενων εβδομάδων», ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Το πρώτο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη είναι ένα άτομο που «μολύνθηκε στη διάρκεια παραμονής του σε περιοχή της Αφρικής όπου έχει εκδηλωθεί σημαντική επιδημία mpox του υποτύπου Clade 1», όπως διευκρίνισε σε συνέντευξη Τύπου η προσωρινή επικεφαλής της σουηδικής Αρχής Δημόσιας Υγείας, Ολίβια Βίγκτσελ.

Πρόκειται για την δεύτερη φορά που Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θέτει σε επαγρύπνηση τις υγειονομικές Αρχές σε διεθνές επίπεδο για την ιογενή λοίμωξη που εξαπλώνεται μέσω της στενής επαφής μέσα σε δύο χρόνια.

Η απόφαση να κηρυχθεί και πάλι κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ανησυχίας οφείλεται στην εμφάνιση ενός νέου στελέχους του ιού, με την ονομασία clade Ib, το οποίο φαίνεται να μεταδίδεται πιο εύκολα και να προκαλεί σοβαρότερα συμπτώματα. Το πόσο θανατηφόρο είναι το νέο στέλεχος, παραμένει ακόμα άγνωστο.

Οπως επισημαίνει το Reuters, ο ιός μπορεί να απειλεί τις ζωές των ανθρώπων, ωστόσο, θεωρείται απίθανο να λάβει τις διαστάσεις της πανδημίας της COVID-19, δεδομένου ότι δεν μεταδίδεται εύκολα μέσω του αέρα.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν εργαλεία που αποδεδειγμένα λειτουργούν για να σταματήσουν την εξάπλωση και να βοηθήσουν τους πιο ευάλωτους πολίτες, όπως τα εμβόλια.

Η εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια mpox - παλαιότερα γνωστή ως ευλογιά των πιθήκων - έχει προκαλέσει τον θάνατο σε τουλάχιστον 450 ανθρώπους στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Το BBC σε ένα κατατοπιστικό ρεπορτάζ δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν την ασθένεια

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων και ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ευλογιά των πιθήκων προκαλείται από έναν ιό της ίδιας οικογένειας με την ευλογιά, αλλά συνήθως είναι πολύ λιγότερο επιβλαβής.Αρχικά μεταδόθηκε από τα ζώα στον άνθρωπο αλλά τώρα περνάει και μεταξύ των ανθρώπων.
Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκεφάλους, πρηξίματα, πόνο στην πλάτη και πόνο στους μύες.

Μόλις υποχωρήσει ο πυρετός, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα. Συχνά ξεκινά στο πρόσωπο πριν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, συνηθέστερα στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών.

Το εξάνθημα, το οποίο μπορεί να είναι εξαιρετικά φαγούρα ή επώδυνο, αλλάζει και περνά από διαφορετικά στάδια πριν τελικά σχηματίσει μια ψώρα, η οποία αργότερα πέφτει. Μπορεί να προκαλέσει ουλές.
Η μόλυνση μπορεί να εξαφανιστεί μόνη της και διαρκεί από 14 έως 21 ημέρες.

Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι θανατηφόρο, ιδιαίτερα για ευάλωτες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των μικρών παιδιών. Οι σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να δουν βλάβες να προσβάλλουν ολόκληρο το σώμα, ειδικά το στόμα, τα μάτια και τα γεννητικά όργανα.

Σε ποιες χώρες εξαπλώνεται η ευλογιά των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων (Mpox) είναι πιο κοινό σε απομακρυσμένα χωριά στα τροπικά δάση της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, σε χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔ Κονγκό), όπου παρατηρείται εδώ και πολλά χρόνια.
Σε αυτές τις περιοχές, υπάρχουν χιλιάδες μολύνσεις και εκατοντάδες θάνατοι από τη νόσο ετησίως, με τα παιδιά κάτω των 15 ετών να πλήττονται περισσότερο.
Επί του παρόντος, υπάρχουν πολλά διαφορετικά κρούσματα που συμβαίνουν ταυτόχρονα - κυρίως στη ΛΔΚ και στις γειτονικές χώρες.
Η ασθένεια έχει παρατηρηθεί πρόσφατα στο Μπουρούντι, τη Ρουάντα, την Ουγκάντα ​​και την Κένυα, όπου συνήθως δεν είναι ενδημική.

Πώς μεταδίδεται η ασθένεια;

• Μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω στενής επαφής με άτομο που έχει μολυνθεί - συμπεριλαμβανομένου του σεξ, της επαφής δέρμα με δέρμα και της ομιλίας ή της αναπνοής κοντά στο άρρωστο άτομο.
• Ο ιός μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω σπασμένου δέρματος, της αναπνευστικής οδού ή μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος.
• Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω της επαφής με αντικείμενα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα, ρούχα και πετσέτες.
• Η στενή επαφή με μολυσμένα ζώα, όπως μαϊμούδες, αρουραίους και σκίουρους, είναι μια άλλη οδός.
• Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας επιδημίας το 2022, ο ιός εξαπλώθηκε κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής.
• Τα τρέχοντα κρούσματα στη ΛΔ Κονγκό οφείλονται στη σεξουαλική επαφή και από άλλες μορφές στενής επαφής.
• Έχει βρεθεί σε άλλες ευάλωτες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρών παιδιών.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από την ευλογιά των πιθήκων;

Οποιοσδήποτε έχει στενή επαφή με κάποιον με συμπτώματα μπορεί να κολλήσει τον ιό, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των μελών της οικογένειας.
Οι ειδικοί μελετούν την κατάσταση για να καταλάβουν περισσότερα για το ποιος κινδυνεύει περισσότερο.
Τα μικρά παιδιά μπορεί να είναι μεταξύ των ομάδων που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα εξακολουθεί να αναπτύσσεται και πολλά στην περιοχή έχουν κακή διατροφή, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την καταπολέμηση των ασθενειών.
Ορισμένοι ειδικοί προτείνουν ότι τα μικρότερα παιδιά μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο λόγω του τρόπου με τον οποίο παίζουν και αλληλεπιδρούν στενά μεταξύ τους.
Επίσης, δεν θα έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο κατά της ευλογιάς, που διακόπηκε πριν από περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, το οποίο μπορεί να προσφέρει στους ηλικιωμένους κάποια προστασία.
Οποιοσδήποτε με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί επίσης να είναι πιο επιρρεπής στη νόσο και υπάρχει ανησυχία ότι οι έγκυες γυναίκες μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Συμβουλή είναι να αποφύγετε τη στενή επαφή με οποιονδήποτε με mpox και να καθαρίσετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό εάν ο ιός βρίσκεται στην κοινότητά σας.
Όσοι έχουν mpox θα πρέπει να απομονώνονται από τους άλλους μέχρι να εξαφανιστούν όλες οι βλάβες τους.
Τα προφυλακτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται προληπτικά όταν κάνετε σεξ για 12 εβδομάδες μετά την ανάρρωση, λέει ο ΠΟΥ.

Υπάρχει εμβόλιο για την ευλογιά των πιθήκων;

Εμβόλια υπάρχουν, αλλά μόνο άτομα που διατρέχουν κίνδυνο ή που έχουν έρθει σε στενή επαφή με ένα μολυσμένο άτομο μπορούν συνήθως να τα κάνουν.
Υπάρχει πραγματική ανησυχία ότι δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση για εμβόλια για να φτάσουν σε όλους όσους έχουν ανάγκη.
Ο ΠΟΥ ζήτησε πρόσφατα από τους κατασκευαστές φαρμάκων να προτείνουν τα εμβόλιά τους για χρήση έκτακτης ανάγκης, ακόμη και αν αυτά τα εμβόλια δεν έχουν εγκριθεί επίσημα.

Τώρα που το CDC της Αφρικής έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε ολόκληρη την ήπειρο, ελπίζεται ότι οι κυβερνήσεις θα μπορέσουν να συντονίσουν καλύτερα την απάντησή τους και ενδεχομένως να αυξήσουν τη ροή ιατρικών προμηθειών και βοήθειας στις πληγείσες περιοχές.

Ευλογιά των πιθήκων: Στην Ελλάδα ο εμβολιασμός έχει ξεκινήσει από τις 22 Ιουλίου

Όπως έκανε γνωστό με ανάρτησή του στο Χ ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, στην Ελλάδα ο εμβολιασμός για τον συγκεκριμένο ιό είναι διαθέσιμος από τις 22 Ιουλίου.

«Στο πλαίσιο πρόληψης από 22 Ιουλίου 2024 είναι διαθέσιμος ο εμβολιασμός έναντι της ευλογιάς τύπου mpox. Η ευλογιά τύπου mpox είναι σπάνια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από μόλυνση με τον ιό mpox. Ο ιός mpox είναι γενετικά παρόμοιος με τον ιό της ευλογιάς, αλλά λιγότερο μεταδοτικός και με πιο ήπια συμπτώματα. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες/σωματικά υγρά του πάσχοντος ή/και μολυσμένα αντικείμενα, καθώς και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων, κατόπιν παρατεταμένης στενής επαφής σε μικρή απόσταση», ανέφερε στην ανάρτηση του ο υπουργός Υγείας.

Στην ίδια ανάρτηση ενημερώνει ότι «το εμβόλιο Jynneos συνιστάται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό ευλογιάς mpox και ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου:

• Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες, και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.
• Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox (π.χ. εργαστήρια, ειδικές μονάδες).
• Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση, εφόσον δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα, ανεξαρτήτως φύλου.
• Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.
• Μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων.

Η νέα παραλλαγή του ιού προκαλεί σοβαρότερες λοιμώξεις

O καθηγητής Mικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής έκανε λόγο για την μεγάλη αύξηση στα περιστατικά της ευλογιάς των πιθήκων που καταγράφονται σε αφρικανικές χώρες υπενθυμιζοντας ότι το 2022 υπήρξε η πρώτη μεγάλη εξάπλωση στον ανεπτυγμένο κόσμο, με αρκετά περιστατικά στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

«Είχαμε περιστατικά μετάδοσης της ευλογιά των πιθήκων από άνθρωπο σε άνθρωπο στην Ευρώπη, ειδικά σε κλειστές κοινωνικές ομάδες, αλλά μπόρεσε και περιορίστηκε αυτή η εξάπλωση σχετικά γρήγορα» σημείωσε ο κ. Τσάκρης.

Μιλώντας στην εκπομπή «Συνδέσεις» αναφέρθηκε στις παραλλαγές της μολυσματικής νόσου. «Το 2024 έχουμε μια νέα υποπαραλλαγή του ιού (Mpox), η οποία είναι πιο παθογόνος, κάνει σοβαρότερες λοιμώξεις και φαίνεται να είναι πιο μεταδοτική» επεσήμανε, προσθέτοντας ότι η επιδημία έχει προκαλέσει πάνω από 15.000 περιστατικά και 500 θανάτους μόνο στο Κονγκό. Αποκάλυψε μάλιστα, ότι η νέα αυτή παραλλαγή μολύνει παιδιά και ενήλικες.

«Υπάρχει μια εγρήγορση σε ένα σύστημα υγείας το οποίο έχει σημαντικά προβλήματα,, να μπορέσει να υπάρξει βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα ώστε να περιοριστεί αυτή η εξάπλωση» συμπλήρωσε.

Αναφερόμενος στον τρόπο μετάδοσης της νόσου, ο καθηγητής σημείωσε πως «παρατηρήθηκε κυρίως μεταξύ σεξουαλικών συντρόφων στην εξάπλωση του 2022, αλλά ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και με άλλους τρόπους, όπως μέσω πληγών ή μέσω της αναπνευστικής οδού».

Συνεχίζοντας, ο καθηγητής αναφέρθηκε και στον ιό του Δυτικού Νείλου, επισημαίνοντας πως «πρόκειται για τροπικό νόσημα που στη χώρα μας έχει αυξηθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής τα τελευταία 15 χρόνια».

Το πρώτο κρούσμα στην Καλλιθέα ήταν μόνο η αρχή είπε λέγοντας ότι θα δούμε περισσότερα περιστατικά, καθώς «με τις υψηλές θερμοκρασίες και τα στάσιμα νερά από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, αναμένεται να δούμε περισσότερα περιστατικά τις επόμενες εβδομάδες». Και όπως είναι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι κρούσματα θα έχουμε σε πολλές περιοχές της χώρας.

Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας, ιδιαίτερα για τα ηλικιωμένα άτομα που είναι πιο ευάλωτα στον ιό, και συνέστησε να αποφεύγονται τα στάσιμα νερά που ευνοούν την αναπαραγωγή των κουνουπιών.

Τέλος, ο καθηγητής μίλησε και για τον κορονοϊό, εξηγώντας ότι «είχαμε μεγάλη έξαρση φέτος λόγω μιας νέας υποπαραλλαγής του ιού, η οποία μολύνει ακόμα και άτομα που είχαν ήδη νοσήσει ή εμβολιαστεί».

«Πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή, γιατί ακόμα και μια μικρή έξαρση του ιού μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες» κατέληξε ο καθηγητής.

Τι λέει ο Μαγιορκίνης για την ευλογιά των πιθήκων

Σε συνέντευξη του, ο Γκίκας Μαγιορκίνης αναφέρθηκε στην παγκόσμια ανησυχία που υπάρχει για την ευλογιά των πιθήκων. Ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ ανέφερε «Πιο ευάλωτοι στη συγκεκριμένη επιδημία, η οποία είναι στην Αφρική μόνο, θεωρούνται οι γυναίκες και τα παιδιά. Δεν θεωρούμε ότι θα προκληθεί κάτι ανάλογο εκτός Αφρικής, διότι ο τρόπος μετάδοσης αυτός με τον οποίο οδηγείται είναι πολύ συγκεκριμένος, δηλαδή με την άμεση επαφή.»

Μιλώντας στην εκπομπή του ΕΡΤNews “Newsroom”, ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ, πρόσθεσε μεταξύ άλλων, «Η ασθένεια φέρει ένα στίγμα για αυτούς που κολλάνε και δεν προέρχεται ούτε καν από τους πιθήκους. Ιστορικά δηλαδή μπήκε αυτός ο όρος γιατί ανακαλύφθηκε καταρχήν σε πιθήκους που ήταν πειραματικοί στην Κοπεγχάγη πριν από αρκετά χρόνια.»

Στη συνέχεια, ο ίδιος ανέφερε «Υπάρχουν δύο κλάδοι. Ο δεύτερος κλάδος, ο οποίος φαίνεται ότι εξαπλώνεται σε μια περιοχή του Κονγκό, φαίνεται ότι είναι η πιο βαριά μορφή της νόσου από αυτή που είχε προκαλέσει την πανδημία. Εξαπλώνεται σε όλο τον πληθυσμό με την άμεση επαφή, δηλαδή δημιουργεί αυτά τα εξανθήματα στο δέρμα.

H διαφορά της από την προηγούμενη είναι ότι φαίνεται ότι έχει αρκετά μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνητότητα. Έτσι αναφέρεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (…) Εχει προκαλέσει σε 15.000 περίπου κρούσματα που έχουν καταγραφεί, περίπου 500 θανάτους».

Ο Γκίκας Μαγιορκίνης συνέχισε λέγοντας: «Αυτό που αντιλαμβανόμαστε αυτή τη στιγμή είναι ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρούει το καμπανάκι του κινδύνου ώστε να μην γίνει μια νέα πανδημία από αυτό το νέο στέλεχος της νόσου.

Θεωρώ δύσκολο η συγκεκριμένη μορφή να ξεφύγει με κάποιον τρόπο, γιατί τα εξανθήματα είναι εμφανή. Δηλαδή η μετάδοση γίνεται όταν κάποιος έχει τα εξανθήματα. Οπότε για να γίνει η μετάδοση είναι σχετικά δύσκολο (…) Θεωρώ ότι ο μόνος τρόπος για να προκαλέσει μια πανδημία και στον υπόλοιπο κόσμο θα είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής υψηλού κινδύνου».