Ο ήλιος σε εξαντλεί. Μάθε γιατί

Περιμένεις πώς και πώς αυτή τη στιγμή που θα φορτώσεις το αυτοκίνητο με τα «απαραίτητα» και θα πάρεις τον δρόμο για την αγαπημένη σου παραλία, από την οποία σκοπεύεις να φύγεις (ή και όχι) μόλις χαθεί το φως… αυτός είναι άλλωστε και ο απόλυτος ορισμός των «διακοπών» για σένα. Και όταν πια επιστρέφεις με το καλό στη «βάση», νιώθεις πιο κουρασμένος από έναν ολόκληρο χρόνο στο γραφείο.

Ο οργανισμός σου «δουλεύει» υπερωρίες

Το σώμα πρέπει να διατηρεί μια συγκεκριμένη εσωτερική θερμοκρασία για να λειτουργεί σωστά. Σκέψου το σαν ένα εργοστάσιο με πολλά «πόστα» που εργάζονται εντατικά, καθημερινά. Αυτά τα πόστα που διέπονται από ποικίλες χημικές αντιδράσεις συνθέτουν τον απείρως πολύπλοκο οργανισμό σου. Η μέση φυσιολογική θερμοκρασία σου είναι μεταξύ 35,7 και 37 βαθμούς και ο εσωτερικός σου «θερμοστάτης» πρέπει να διατηρεί αυτούς τους βαθμούς προκειμένου εσύ να αναπνέεις, να κινείσαι, να χωνεύεις, να δουλεύει ο εγκέφαλος και η καρδιά σου κ.ο.κ. Όταν περνάς ώρες κάτω από τον ζεστό καλοκαιρινό ήλιο, αναγκάζεις το σώμα να δουλεύει πιο εντατικά για να κρατήσει την «ευχάριστη» εσωτερική θερμοκρασία. Και το κάνει μέσω μηχανισμών -όπως η αποβολή νερού και αλατιού (ιδρώτας)- που απαιτούν επιπλέον ενέργεια. Αυτή που θα σου στερήσει, εξ ου και η απροσδιόριστη κόπωση.

Η υπερβολική ζέστη προκαλεί αφυδάτωση που οδηγεί σε νωθρότητα

Είσαι δίπλα στο νερό, βουτάς, βγαίνεις, ιδρώνεις, ξαναβουτάς, βγαίνεις, παίζεις, ιδρώνεις, πίνεις νερό, αλλά θα ιδρώσεις ξανά και θα επιστρέψεις στη θάλασσα για κολύμπι. Για τον οργανισμό σου αυτό σημαίνει κατανάλωση ενέργειας, θέλει δύναμη και έξτρα κόπο για να επαναφέρει τις ισορροπίες. Όταν, πάλι, ιδρώνεις, σημαίνει πως χάνεις νερό. Λιγότερο νερό ίσον μικρότερος όγκος αίματος, άρα και λιγότερο οξυγόνο και μειωμένη ροή θρεπτικών συστατικών που εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία  του εγκεφάλου, της καρδιάς, των πνευμόνων…  με αποτέλεσμα εσύ να νοιώθεις κούραση και ευερεθιστότητα. Η καρδιά σου επίσης, δουλεύει πιο σκληρά για να τροφοδοτήσει το σώμα με αυτόν τον μειωμένο όγκο αίματος, επιδεινώνοντας την κατάσταση.

Οι (βλαβερές) ακτίνες του ήλιου προκαλούν χημικές αλλαγές στο σώμα που μπορεί να σε εξαντλήσουν

Όση περισσότερη ώρα κάθεσαι στον ήλιο, τόσο αυξάνονται τα ποσοστά βλαβών στο δέρμα από τις υπεριώδεις ακτίνες του. Το σώμα σου όμως πρέπει να σε προστατέψει και πιάνει «δουλειά» -χρησιμοποιώντας ενέργεια- προκειμένου να αποτρέψει τα χειρότερα. Η ακτινοβολία προκαλεί βλάβες στο DNA, τις οποίες καλείται να διορθώσει το ανοσοποιητικό. Το κάνει αυξάνοντας την παραγωγή μελανίνης, μιας σκούρας, προστατευτικής χρωστικής ουσίας στο δέρμα που προκαλεί και το «εξωτικό» μαύρισμά σου. Επιπλέον, διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια του δέρματος για να επιτρέψει στο οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά να αποκαταστήσουν τη βλάβη (εξ ου και το «κοκκίνισμα» που εμφανίζετε όταν κάτσεις πολύ ώρα στον ήλιο). Η αύξηση της ροής του αίματος στο ηλιοκαμένο δέρμα προκαλεί (σε ένα ποσοστό) απώλεια νερού ... επομένως περαιτέρω αφυδάτωση και -για σένα- κόπωση.

Ο ήλιος προκαλεί και άλλες χημικές αλλαγές. Για παράδειγμα, η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να επιφέρει καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος (άτομα που ταλαιπωρούνται από δερματικά προβλήματα, όπως ο έρπητας για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρήσουν έξαρση μετά από υπερβολική παραμονή στον ήλιο). Επίσης, ο ήλιος ωθεί το σώμα να παράγει περισσότερο βιταμίνη D, μια ακόμη κοπιαστική διαδικασία που προστίθεται στο ήδη επιβαρυμένο πρόγραμμα.

Τι μπορείς να κάνεις, για να ελαχιστοποιήσεις τις πιθανότητες να «καταρρεύσεις» μετά από ένα ολοήμερο στη θάλασσα

• Ιδανικά αποφεύγεις τις θερμότερες ώρες της ημέρας, τότε που οι ακτίνες του ήλιου είναι ισχυρότερες (11:00-16:00). Προφανώς όμως δεν είναι πάντα εφικτό -πόσο μάλλον διασκεδαστικό, γι’ αυτό, τουλάχιστον εκείνες τις ώρες, φροντίζεις να βρίσκεσαι ή, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, να μετακινείσαι σε προστατευμένο, σκιερό και δροσερό σημείο. Επίσης, εκείνο το διάστημα αποφεύγεις την έντονη δραστηριότητα (το απόγευμα οι ρακέτες…)
• Φοράς πάντα αντηλιακό, οπωσδήποτε ευρέως φάσματος, δηλαδή να προστατεύει τόσο από τις UVA όσο και από τις UVB ακτίνες, το οποίο εφαρμόζεις τουλάχιστον 15 λεπτά πριν την «εξόρμησή» σου και κατόπιν κάθε δυο ώρες ή κάθε φορά που βγαίνεις από τη θάλασσα. Σκέψου και ένα καπέλο και ίσως ένα t-shirt για έξτρα προστασία του δέρματος.
• Μετρίασε την κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ θα επιδεινώσει την «εξουθενωτική» επίδραση του ήλιου (μην ξεχνάς πως και αυτό αφυδατώνει τον οργανισμό). Και το γεγονός ότι μπορεί εύκολα να σε «νανουρίσει» στην πετσέτα, μόνο και μόνο για να ξυπνήσεις με την αρχή ενός επώδυνου ηλιακού εγκαύματος, είναι ένας καλός λόγος να το ξανασκεφτείς. Για να μην μιλήσουμε για άλλες πιο ακραίες και επικίνδυνες επιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν είσαι στη θάλασσα…
• Απόφυγε τα βαριά γεύματα, τροφές με πολλά λιπαρά ή αλάτι. Προτίμησε φρούτα και ελαφριά σνακ που θα έχεις ετοιμάσει με τα χεράκια σου, και μην ξεχνάς το νερό.
• Κοιμήσου! Λίγο η ανεμελιά των διακοπών, λίγο τα ξενύχτια τους, οι ώρες που κοιμάσαι το βράδυ μάλλον μειώνονται. Και αυτές οι ώρες του βραδινού ύπνου δεν αναπληρώνονται, αντιθέτως, η έλλειψή τους λειτουργεί «συσσωρευτικά», επιβαρύνοντας περαιτέρω το σώμα κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Να θυμάσαι

• Έχε πάντα το νου σου στα σημάδια που σχετίζονται με ακραίες επιδράσεις της ζέστης στον οργανισμό, όπως η θερμική εξάντλησης και η -πιο σοβαρή- θερμοπληξία που μπορεί να προκύψουν ύστερα από μια «γεμάτη» μέρα κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο.
• Τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης περιλαμβάνουν κόπωση, έντονη εφίδρωση, ζαλάδα, δίψα, πονοκέφαλο, όμως συνήθως αντιμετωπίζονται «κατ’ ιδίαν» με την κατανάλωση δροσερών υγρών, ένα δροσερό ντους και ξεκούραση σε δροσερό μέρος. Στο χειρότερο σενάριο, όταν δεν αντιμετωπίζονται άμεσα ή όταν δεν υποχωρούν εντός μιας ώρας, τότε μιλάς για θερμοπληξία που παρουσιάζει συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, έλλειψη εφίδρωσης, ναυτία και σύγχυση. Σε αυτή την περίπτωση η άμεση ιατρική φροντίδα είναι επιτακτική.