Έρευνα: Η ανάγκη να μας γνωρίζουν οι άλλοι καλά και πώς σχετίζεται με αυτό ο Έντγκαρ Άλαν Πόε
My sorrow—I could not awaken
My heart to joy at the same tone—
And all I lov’d—I lov’d alone
Αυτοί οι στίχοι προέρχονται από το ποίημα «Alone» του Αμερικανού συγγραφέα Έντγκαρ Άλαν Πόε, που γράφτηκε το 1829. Το ποίημα θρηνεί την έντονη και οδυνηρή μοναξιά του. Αυτή η απομόνωση όμως ήταν ενδεχομένως αυτό-επιβεβλημένη. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο Πόε μπορεί να μην ενδιαφερόταν για άλλους. Σύμφωνα με μια νεκρολογία, ο Πόε «είχε πολύ λίγους φίλους και ήταν φίλος πολύ λίγων ανθρώπων». Δεν είναι ότι κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για αυτόν, αλλά ότι οι άλλοι δεν τον ενδιέφεραν, γεγονός που κατέστησε αδύνατες τις φιλίες που χρειαζόταν.
Έρευνα: Το σύνδρομο Έντγκαρ Άλαν Πόε και πώς προκαλείται
Εάν νιώθετε μια λαχτάρα και επιθυμία να αισθανθείτε ότι οι άλλοι πραγματικά σας γνωρίζουν, ότι ξέρουν ποιος είστε σαν άνθρωπος, τότε δεν είστε μόνοι. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από την εταιρεία υπηρεσιών υγείας Cigna και την εταιρεία έρευνας αγοράς Ipsos το 2018, περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες στις ΗΠΑ δήλωσαν ότι πάντα ή μερικές φορές ένιωθαν ότι «κανείς δεν τους γνωρίζει καλά». Εάν ανήκετε και εσείς σε αυτή την κατηγορία, μπορεί να πάσχετε από αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε σύνδρομο Πόε, στο οποίο η έλλειψη προσοχής ή ενδιαφέροντος προς τους άλλους είναι στην πραγματικότητα η πηγή του προβλήματος.
Πολλές έρευνεςέχουν δείξει ότι το αίσθημα του να ξέρουν οι άλλοι ποιος είσαι φέρνει μεγαλύτερη ευημερία. Για παράδειγμα, μια μελέτη το 2008 έδειξε ότι μετρώντας την ικανοποίηση από τη ζωή σε μια κλίμακα από το 1 έως το 7, το να νιώθουμε ότι μας κατανοούν αυξάνει την ικανοποίηση κατά σχεδόν μισό βαθμό. Οι μελετητές παρατήρησαν επίσης σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων: για παράδειγμα, όταν οι γυναίκες ένιωθαν παρεξηγημένες, η ικανοποίηση από τη ζωή μειωνόταν κατά περίπου τρεις φορές περισσότερο από αυτή των ανδρών.
Οι νευροεπιστήμονες έχουν εξερευνήσει τα αποτελέσματα του να είσαι «εμφανής» στους άλλους και να γίνεσαι κατανοητός. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία fMRI, ανακάλυψαν ότι το να αισθανόμαστε ότι μας κατανοούν ενεργοποιεί κέντρα ευχαρίστησης στον εγκέφαλο, ενώ το αίσθημα ότι μας παρεξηγούν διεγείρει τα κέντρα πόνου. Αυτό το εύρημα έχει νόημα όσον αφορά την εξέλιξη του είδους, καθότι τείνουμε να τα πηγαίνουμε καλύτερα σε στενές κοινότητες όταν οι άλλοι μας γνωρίζουν και μας καταλαβαίνουν, και απειλούμαστε περισσότερο από απόρριψη όταν δεν έχουμε αυτή την κατανόηση από τους άλλους. Έτσι, ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, όταν κανείς δεν σας γνωρίζει καλά ή όταν ο σύντροφός σας φαίνεται να μην σας καταλαβαίνει, ο εγκέφαλός σας μπορεί να κρούει έναν κώδωνα κινδύνου.
Έχουμε την τάση να ευδοκιμούμε περισσότερο όταν αισθανόμαστε εμείς πιο κατανοητοί από όταν κατανοούμε τους άλλους. Για παράδειγμα, οι μελετητές διαπίστωσαν ότι το να γνωρίζουμε καλά τον/της σύζυγό μας βελτιώνει την προσαρμογή στο γάμο, ενισχύει την οικειότητα και αυξάνει την εμπιστοσύνη. Ωστόσο, το να νιώθεις ότι ο/η σύζυγός σου σε γνωρίζει και σε καταλαβαίνει βελτίωσε και τους τρεις αυτούς παράγοντες περίπου κατά το διπλάσιο. Είναι ενδιαφέρον ότι η έρευνα δείχνει ότι για τους ετεροφυλόφιλους άντρες και γυναίκες, το να γνωρίζουν ότι ο σύντροφός τους προσπαθεί να τους καταλάβει είναι ακόμα πιο σημαντικό από το να το καταφέρουν πραγματικά. Και αυτή η προοπτική συνδέεται πιο έντονα με την ικανοποίηση των γυναικών από τη σχέση.
Η ασυμμετρία ανάμεσα στο να θέλεις να γνωρίζεις τους άλλους και να σε γνωρίζουν αυτοί παρουσιάζει ένα εγγενές πρόβλημα, επειδή οι σχέσεις απαιτούν αμοιβαιότητα: Αν δεν κάνω προσπάθεια να σε γνωρίσω εις βάθος, δεν δημιουργείται μια σχέση στην οποία θα με γνωρίσεις εσύ καλά. Αυτός ο φαύλος κύκλος - το σύνδρομο του Πόε πάλι - γίνεται πολύ χειρότερος όταν αισθάνεσαι μοναξιά πριν καν ξεκινήσει η σχέση. Οι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε εγωκεντρισμό. Με άλλα λόγια, εάν κανείς δεν σε γνωρίζει καλά και είσαι μοναχικός, αυτό μπορεί να σε κάνει να επικεντρωθείς στον εαυτό σου και να ενδιαφέρεσαι λιγότερο για τους άλλους, μειώνοντας τις πιθανότητες να θέλουν οι άλλοι να σε γνωρίσουν καλά.
Για να ξεκινήσουν οι άλλοι να σε γνωρίζουν καλά θα πρέπει να βγεις από το σύνδρομο Πόε και να μπεις στη διαδικασία να γνωρίσεις και να κατανοήσεις εσείς τους άλλους. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα μυστικά των κοινωνικά επιτυχημένων ανθρώπων, όπως οι πολιτικοί. Για παράδειγμα, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, ήταν διάσημος για την ικανότητά του να κάνει τον όποιον συνομιλητή του να αισθάνεται απόλυτα ορατός και κατανοητός.
Αυτό το χαρακτηριστικό δεν έρχεται φυσικά σε πολλούς από εμάς όμως, όπως σημειώνει ο συγγραφέας David Brooks στο πρόσφατο βιβλίο του, «How to Know a Person». Παρατηρεί ότι πολλοί άνθρωποι είναι «μειωτικοί» (Diminishers), και ασχολούνται με τον εαυτό τους σε σημείο που οι άλλοι νιώθουν μικροί και αόρατοι δίπλα τους. Αυτό το «πετυχαίνουν» μιλώντας κυρίως για τον εαυτό τους -κάτι που, σύμφωνα με μελέτες, κάνουν συχνά οι περισσότεροι άνθρωποι - και ταυτόχρονα αποτυγχάνοντας να κάνουν ερωτήσεις. Ο Brooks αντιπαραβάλλει τους «Diminishers» με τους «Illuminators», οι οποίοι είναι επίμονα περίεργοι για τους άλλους, κάνουν ερωτήσεις και ακούν πραγματικά τις απαντήσεις.
Το να είστε περίεργοι για τους άλλους και να κάνετε γνήσιες ερωτήσεις έχει έντονα θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, το να κάνεις πολλές ερωτήσεις (σε αντίθεση με λίγες) σε ένα πρώτο ραντεβού θα σε κάνει 9% πιο συμπαθή. Εάν κάνεις επίσης επακόλουθες ερωτήσεις - οι οποίες δείχνουν ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον άνθρωπο απέναντί σου- οι πιθανότητες να έχετε δεύτερο ραντεβού βελτιώνονται. Οι επακόλουθες ερωτήσεις όμως απαιτούν ενεργή ακρόαση, μια πρακτική που είναι απαραίτητη για να γνωρίσεις πραγματικά τον άλλον. Με άλλα λόγια, πρέπει να προσέχεις τι σου λένε, με σκοπό να μάθεις περισσότερα για αυτόν.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το πώς ακούμε τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μας: Περιμένουμε να μιλήσουμε. Η πραγματική ακρόαση απαιτεί επίσης να είμαστε αληθινά παρόντες και προσεκτικοί όταν ασχολούμαστε με τον άλλον — να προσφέρουμε το δώρο όλου μας του εαυτού, χωρίς να αποσπάται η προσοχή μας από άλλα πράγματα ή από συσκευές μας. Η έρευνα δείχνει ότι αυτός ο συνδυασμός ενεργητικής ακρόασης και ενσυναίσθησης είναι κεντρικός στην ποιότητα της σχέσης.
Επομένως, η αποφυγή του συνδρόμου Πόε στη ζωή σας είναι εξαιρετικά απλή. Όταν μιλάτε με άλλους, θυμηθείτε αυτή τη σειρά ενεργειών: Εστιάστε εντελώς στο άτομο με το οποίο συνομιλείτε, κάντε πολλές γνήσιες ερωτήσεις για τη ζωή του, ακούστε προσεκτικά τις απαντήσεις τους, και αφήστε το τηλέφωνό σας στην τσέπη σας καθ’ όλη τη συνομιλία.
Στην πρώτη συνάντηση με τίτλο «Ψυχανάλυση και κινηματογράφος της παρατήρησης - Μεγεθύνοντας το αδιόρατο», την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, ο Γρηγόρης Μανιαδάκης συνομιλεί με την Εύα Στεφανή
18°
