Πανελλήνιες 2024: Πώς να προφυλάξετε τα μάτια σας από τη σκληρή μελέτη

Τα μάτια μαθητών και φοιτητών που ετοιμάζονται για τις εξετάσεις τους και αφιερώνουν πολλές ώρες καθημερινά στο διάβασμα είναι συνθισμένα στις ενοχλήσεις. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι σχεδόν τέσσερις στους δέκα έχουν ήπια προβλήματα με τα μάτια τους από το πολύωρο διάβασμα, ενώ άλλος ένας στους δέκα έχει σοβαρά. Τα προβλήματα αυτά είναι συχνότερα σε όσους διαβάζουν πολλές ώρες στις ψηφιακές οθόνες. Τα πιο συνηθισμένα είναι η ξηροφθαλμία, το αίσθημα καύσου (κάψιμο) στα μάτια και οι πονοκέφαλοι. Άλλα συμπτώματα είναι η θολωμένη όραση και η δακρύρροια (δάκρυσμα των ματιών). 

«Τα οφθαλμολογικά προβλήματα είναι συχνά στους μαθητές και στους φοιτητές κατά τις περιόδους των εξετάσεων, αφού περνάνε ατέλειωτες ώρες με εστιασμένα τα μάτια σε ένα σημείο, χωρίς να βλεφαρίζουν συχνά και -όταν διαβάζουν στα κομπιούτερ- με τα μάτια τους να κοιτάζουν οριζόντια», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Laser Vision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Η παρατεταμένη κατάσταση εστίασης και επανεστίασης των ματιών κατά το διάβασμα προκαλεί κόπωση στους οφθαλμικούς μυς, εξηγεί. Αντίστοιχα, το μειωμένο βλεφάρισμα και η οριζόντια όραση οδηγούν σε εξάτμιση των δακρύων. 

Το επακόλουθο είναι καταπόνηση των ματιών, η βαρύτητα της οποίας είναι ανάλογη με τις ώρες του διαβάσματος, το μέγεθος της ψηφιακής οθόνης, τη φωτεινότητά της, την απόσταση των ματιών από αυτήν και τον φωτισμό του δωματίου όπου διαβάζει ο μαθητής. Ρόλο παίζει επίσης αν τα διορθωτικά γυαλιά που τυχόν φορά έχουν τους σωστούς βαθμούς, αν κατά το διάβασμα φοράει φακούς επαφής (αυξάνουν τον κίνδυνο ξηροφθαλμίας και προκαλούν τριβή στην επιφάνεια των ματιών), αν έχει ιστορικό οφθαλμοπαθειών και αν πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη ή αυτοάνοσα νοσήματα. Τα κορίτσια έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ξηροφθαλμία με το πολύ διάβασμα, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν ταυτοχρόνως ερεθισμούς στα μάτια από τα καλλυντικά που χρησιμοποιούν. 

Συμβουλές προστασίας για το διάβασμα 

Επειδή το τελευταίο που χρειάζονται οι μαθητές είναι να έχουν πονοκέφαλο ή να βλέπουν θολά κατά το διάβασμα, ο δρ Κανελλόπουλος έχει μερικές πρακτικές συμβουλές για να ξεκουράζουν τα μάτια τους.

1. Να κάνετε συχνά διαλείμματα. Να εφαρμόζετε τον κανόνα 20-20-20. Αυτός ο κανόνας λέει να κοιτάτε κάθε 20 λεπτά για 20 δευτερόλεπτα ένα αντικείμενο που βρίσκεται σε απόσταση 20 ποδιών (αντιστοιχούν σε 6 μέτρα) από εσάς. Φροντίστε επίσης κάθε 1 ώρα να σηκώνεστε από την καρέκλα σας και να περπατάτε ή να κάνετε κάτι δραστήριο που σας ευχαριστεί για 5 λεπτά.
2. Να διαβάζετε καθισμένοι, με ίσια πλάτη. Μην διαβάζετε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ούτε μπρούμυτα στο πάτωμα. Να κάθεστε σε μια καλή καρέκλα γραφείου, με ίσια πλάτη και με τα μάτια σας σε επαρκή απόσταση από τα βιβλία (πρέπει να είναι τουλάχιστον 25 εκατοστά μακριά) και από την οθόνη (πρέπει να είναι 50-75 εκατοστά). Το γραφείο σας πρέπει να βρίσκεται σε χώρο όπου το φως του ήλιου δεν αντανακλά στην οθόνη του υπολογιστή, ούτε στα μάτια σας. Αν είστε συνεχώς κλεισμένοι στο σπίτι, καλό είναι να βρείτε ένα σκιερό χώρο στην βεράντα ή στον κήπο για να διαβάζετε και εκεί για λίγες ώρες.
3. Να φοράτε τα γυαλιά σας. Οι φακοί επαφής δεν είναι κατάλληλοι για το διάβασμα για τις εξετάσεις. Μελέτες έχουν δείξει πως όσοι διαβάζουν εντατικά φορώντας τους, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν θολή όραση, ξηροφθαλμία και πονοκέφαλο. Ούτε είναι υγιές για τα μάτια σας να διαβάζετε χωρίς γυαλιά παρότι έχετε διαγνωστεί με έστω και μικρού βαθμού διαθλαστική ανωμαλία (π.χ. μυωπία).
4. Μην διαβάζετε μόνο στις οθόνες. Το πολύωρο διάβασμα από σημειώσεις στο χαρτί και παραδοσιακά βιβλία επίσης κουράζει τα μάτια, αλλά όχι τόσο πολύ όσο οι ψηφιακές οθόνες. Προσπαθήστε να εναλλάσσετε συχνά το ψηφιακό διάβασμα με το πατροπαράδοτο.
5. Να διαβάζετε μόνο σε μεγάλες οθόνες. Όσο μεγαλύτερη είναι η οθόνη, τόσο πιο φιλική για τα μάτια, εφόσον κάθεστε σε επαρκή απόσταση και με σωστή στάση σώματος. Να αποφεύγετε λοιπόν να χρησιμοποιείτε το κινητό και το tablet σας και να χρησιμοποιείτε το laptop ή ακόμα καλύτερα το desktop σας. Αν έχετε παλαιού τύπου οθόνες (είναι μικρότερες) δοκιμάστε να αυξήσετε το ζουμ ή το μέγεθος των γραμμάτων.
   

   Ο ύπνος και τα οφέλη του για τα μάτια

6. Μην ξεχνάτε να βλεφαρίζετε συχνά. Θα χρειαστεί λίγη προσπάθεια, αλλά σιγά-σιγά θα το συνηθίσετε. Το βλεφάρισμα συμβάλλει στη διασπορά των δακρύων και διατηρεί υγρή την επιφάνεια των ματιών. Με αυτό τον τρόπο μειώνει τον κίνδυνο ξηροφθαλμίας και καταπόνησης των ματιών. Για να βοηθηθείτε ακόμα περισσότερο, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τεχνητά δάκρυα.
7. Μην κόβετε ώρες από τον ύπνο σας. Ο ύπνος δεν είναι απαραίτητος μόνο για να έχετε καλή μνήμη και να θυμάστε όσα μάθατε. Τον χρειάζονται και τα μάτια σας για να ξεκουράζονται. Στη διάρκειά του χαλαρώνουν και ανανεώνονται οι οφθαλμικοί μύες. Έτσι βοηθούν τα μάτια να εστιάζουν καλύτερα την επόμενη μέρα.
8. Προσέξτε τι τρώτε. Το διάβασμα προσφέρεται για τσιμπολόγημα ανθυγιεινών τροφίμων, αλλά δεν είναι αυτά που χρειάζεται ο οργανισμός σας για να ανταπεξέλθει στις εξετάσεις. Να τρώτε υγιεινό φαγητό σε τακτά χρονικά διαστήματα, να αποφύγετε τις δίαιτες όσο διαρκούν οι εξετάσεις εάν δεν υπάρχει ιατρικός λόγος, και να μην τσιμπολογάτε τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά ή/και ζάχαρη. Μην ξεχνάτε τα ψάρια, τα φρούτα και τα λαχανικά εποχής που περιέχουν συστατικά πολύτιμα για την υγεία των ματιών.
9. Μειώστε την καφεΐνη. Μπορεί να μοιάζει ιδανική για να διατηρήσετε την νοητική εγρήγορσή σας, αλλά σε μεγάλες ποσότητες αφυδατώνει τον οργανισμό. Ακόμα και η ήπια αφυδάτωση προκαλεί κόπωση και μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή δακρύων. Μην το παρακάνετε με τους καφέδες και τα ενεργειακά ροφήματα, ούτε με τα αναψυκτικά τύπου κόλα. Προτιμότερο είναι να πίνετε άφθονο νερό (τουλάχιστον 6 ποτήρια την ημέρα), καθώς και ένα ποτήρι γάλα και ένα ποτήρι φυσικό χυμό φρούτων (χωρίς προσθήκη ζάχαρης).
10. Να συντηρείτε σωστά τους φακούς επαφής σας. Να τηρείτε σχολαστικά τις οδηγίες του κατασκευαστή τους, διότι αν εκδηλώσετε κάποια λοίμωξη ή φλεγμονή από τους βρώμικους φακούς κινδυνεύετε να χάσετε τις εξετάσεις σας. Να αποφεύγετε επίσης να κοιμάστε φορώντας φακούς επαφής, ακόμα κι αν γράφουν ότι είναι κατάλληλοι για χρήση τη νύχτα. 

«Η υγεία των ματιών είναι πολύτιμη την περίοδο των εξετάσεων. Εάν έχετε πονοκεφάλους, θολή όραση ή νιώθετε οποιαδήποτε ενόχληση ή κούραση στα μάτια σας, επικοινωνήστε με τον οφθαλμίατρό σας. Εκείνος μπορεί να σας συστήσει ειδικές ασκήσεις για τα μάτια και κάποια κολλύρια που μπορεί να σας βοηθήσουν. Μην ξεχνάτε ότι η υγεία σας είναι πιο σημαντική από τις σχολικές και πανεπιστημιακές εξετάσεις, επομένως πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα», καταλήγει ο δρ Κανελλόπουλος.