Ψυχολογία σε επεισόδια: #2. Η Τζιν του Sex education και η επιλόχειος κατάθλιψη

Το «Sex education» (=Σεξουαλική αγωγή) είναι μια βρετανική σειρά 4 σεζόν που δημιουργήθηκε από τη Λόρι Νάν και ακροβατεί με άνεση από την κωμωδία στο δράμα. Στους βασικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Έισα Μπάτερφιλντ –εξαιρετική περίπτωση πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού– και η Τζίλιαν Άντερσον, η οποία επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά πόσο σπουδαία ηθοποιός είναι.

Με ωραία παστέλ χρώματα, καλογυρισμένες σκηνές, έξυπνες ατάκες, πολύ καλές ερμηνείες και μια δόση ουτοπίας (σε ποιο ουράνιο τόξο οι μαθητές διοικούν το σχολείο και κατεβαίνουν τους ορόφους του από τσουλήθρες;), παρουσιάζει τις σεξουαλικές αναζητήσεις μιας παρέας εφήβων. Διαφέρει πολύ από τις τυπικές teen σειρές. Τη βλέπεις ευχάριστα είτε είσαι έφηβος, είτε σε χωρίζουν χρόνια από την εφηβεία, είτε έχεις παιδιά στην εφηβεία, ακόμη και αν δεν ισχύει τίποτα από τα παραπάνω.

Σεξ χωρίς φθήνια, με μπόλικο ρεαλισμό, ενσυναίσθηση και τρυφερότητα. Βέβαια, σε μια προσπάθεια να χωρέσουν όλα (κουίρ, ετεροφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, νον-μπάινερι, τρανσέξουαλ, αναπηρίες, διαφορετικότητα, συμπερίληψη, σεξουαλική παρενόχληση, κακοποιητικές σχέσεις και πολλά άλλα), το «Sex education» συχνά υπερφορτώνει με κοινωνικά μηνύματα. Αλλά το κάνει κομψά. Στο τέλος, λοιπόν, έχεις συγκινηθεί ή ακόμη και ταυτιστεί με κάποια από τις πολλές ιστορίες. 

Εδώ θα σταθούμε στην ιστορία της «μαμάς του Ότις», της μητέρας του πρωταγωνιστή δηλαδή. Με αφορμή την ιστορία αυτού του ρόλου, αλλά και με τη βοήθεια ψυχολόγου, θα μιλήσουμε για την επιλόχειο κατάθλιψη. 

Η επιλόχειος κατάθλιψη μέσα από τον χαρακτήρα της Δρ. Τζιν Μίλμπερν (Τζίλιαν Άντερσον) στο Sex education

Η Δρ. Τζιν Μίλμπερν (Τζίλιαν Άντερσον) είναι σεξοθεραπεύτρια και συγγραφέας. Μια εντυπωσιακή, επιτυχημένη και ανεξάρτητη γυναίκα γύρω στα 50, διαζευγμένη χρόνια, με ένα παιδί στην εφηβεία. Η τελευταία σεζόν τη βρίσκει να έχει μόλις γεννήσει το δεύτερο παιδί της, το οποίο επίσης μεγαλώνει μόνη της.

Από το πρώτο επεισόδιο της 4ης σεζόν είναι εμφανές ότι η Τζιν δυσκολεύεται. Έχει μόλις χωρίσει, έχει μόλις γεννήσει, δεν δουλεύει και βρίσκεται συνεχώς στο σπίτι (το υπέροχο αυτό κατά τα άλλα σπίτι) με το μωρό.

Γίνεται μια προσπάθεια να την παρουσιάσουν ατημέλητη και καταβεβλημένη, αλλά δεν θα λέγαμε πως πετυχαίνει, γιατί η Άντερσον είναι και παραμένει εντυπωσιακή και με τις ρόμπες και με το μαλλί κότσο. Σε ερμηνευτικό επίπεδο, από την άλλη, η απελπισία είναι εκεί. Η ηρωίδα συνεχώς θολωμένη, αγχωμένη, δεν θυμάται, απελπίζεται με το μωρό που κλαίει ασταμάτητα – προσπαθεί πολύ, είναι τρυφερή και το φροντίζει, αλλά της φαίνεται να μην αρκούν αυτά. Άυπνη και εξαντλημένη, παραμελεί τον έφηβο γιο της, το σπίτι της και φυσικά τον εαυτό της. Είναι μόνη της και τέτοια πράγματα δεν μπορεί κανείς να τα διαχειριστεί μόνος.

Παρ’ όλο που είναι θεραπεύτρια και γνωρίζει από ψυχική υγεία, δεν παραδέχεται αυτό που της συμβαίνει, συνεπώς δεν το μοιράζεται με κανέναν. Ούτε ζητάει βοήθεια από κάποιον ειδικό, αντιθέτως κλαίει κρυφά και προσποιείται πως τα καταφέρνει. Αποφασίζει μέχρι και να αναλάβει μια νέα δουλειά που της προτείνεται. Και βέβαια το χάος μέσα και γύρω της εξαπλώνεται.

Όσο προχωράνε τα επεισόδια, βλέπουμε την τεράστια σημασία του περίγυρου – των ανθρώπων που έχουμε δίπλα μας όταν δεν είμαστε καλά. Ο γιος της, που βλέπει τη μητέρα του να δυσκολεύεται, παίρνει την πρωτοβουλία και ζητάει από την αδελφή της, και θεία του, να έρθει να μείνει για λίγο μαζί τους ώστε να τους βοηθήσει με το μωρό.

Η αδελφή της, που κουβαλάει κι αυτή τα δικά της θέματα, αντιλαμβάνεται πως η Τζιν χρειάζεται βοήθεια και τελικά εμμέσως τη βοηθάει. Μετά από καβγάδες, οικογενειακά δράματα και μια τυπική επίσκεψη στη γυναικολόγο της, η Τζιν ακούει για πρώτη φορά δυνατά τον όρο «επιλόχειο κατάθλιψη». Η γιατρός τής εξηγεί τι είναι και γιατί την αφορά και της προτείνει φαρμακευτική αγωγή. Στην αρχή είναι κάθετη και αρνείται τη λήψη φαρμάκων, δηλώνοντας στη γιατρό «ξέρω τον εαυτό μου, είμαι μια χαρά». Γρήγορα όμως και μετά από μια δύσκολη συζήτηση με τον έφηβο γιο της –μια δυνατή σκηνή της σειράς–, αναγνωρίζει το πρόβλημα, καλεί ξανά τη γιατρό και ζητάει επαγγελματική βοήθεια.

Τέλος καλό όλα καλά, για τον ρόλο της Τζιν, όπως γίνεται συνήθως στη μυθοπλασία. Στην πραγματική ζωή, όμως, οι περισσότεροι δεν ζητάμε επαγγελματική βοήθεια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η επιλόχειος κατάθλιψη επηρεάζει το 15% των γυναικών, ενώ μόνο 1 στις 4 περιπτώσεις διαγιγνώσκεται από τους γιατρούς και αντιμετωπίζεται.

Eπιλόχειος κατάθλιψη: Τι λέει ο Γνωστικός - Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής Παντελής Μαδίκας

― Τι ορίζεται ως επιλόχεια κατάθλιψη;
Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης, που επηρεάζει το 10-15% των γυναικών μετά τον τοκετό. Χαρακτηρίζεται από επίμονα συναισθήματα θλίψης, απελπισίας και έλλειψης ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες, συμπτώματα που μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τη συναισθηματική ευημερία μιας νέας μητέρας και την ικανότητά της να φροντίζει τον εαυτό της και το μωρό της.

― Πόσο μπορεί να διαρκέσει;
Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να ποικίλλει ως προς τη διάρκειά της. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει μερικές εβδομάδες, ενώ σε άλλες μπορεί να επιμείνει για αρκετούς μήνες με καταθλιπτικά συμπτώματα που διαρκούν περισσότερο από 6 μήνες στο 25-50% των πασχόντων. Συνήθως, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να συνεχιστεί έως και για έναν χρόνο ή και περισσότερο.

― Τι πρέπει να ανησυχήσει τον περίγυρο;
Οι άνθρωποι στο περιβάλλον μιας γυναίκας που βιώνει επιλόχεια κατάθλιψη θα πρέπει να ανησυχούν εάν παρατηρήσουν τα ακόλουθα σημάδια ή συμπεριφορές:

• Σκέψεις αυτοτραυματισμουύ ή βλάβης του μωρού.

• Σημαντική κοινωνική απόσυρση και απομόνωση.
• Ανικανότητα να φροντίσει τον εαυτό της ή το μωρό, και παραμέληση βασικών αναγκών.
• Συνολική επιδείνωση της σωματικής και συναισθηματικής υγείας.

Αυτά τα σημάδια υποδηλώνουν μια σοβαρή μορφή επιλόχειας κατάθλιψης και απαιτούν άμεση επαγγελματική παρέμβαση για να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ευημερία τόσο της μητέρας όσο και του μωρού.

Πώς αντιμετωπίζεται;
Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να βελτιωθεί και τελικά να υποχωρήσει με την κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη. Η διάρκεια της ανάρρωσης διαφέρει, αλλά οι περισσότερες γυναίκες παρουσιάζουν αισθητή βελτίωση μέσα σε λίγους μήνες από την έναρξη της θεραπείας. Η έγκαιρη παρέμβαση και η συνεπής συμμόρφωση με την ψυχοθεραπεία ή/και φαρμακοθεραπεία συνδέονται με ταχύτερη ανάρρωση.

Παντελής Μαδίκας - Γνωστικός - Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής
Σε συνεδρία sesynedria.gr, Instagram: sesynedria