Η σύγχρονη μεταβολική πανδημία που ονομάζεται Σακχαρώδης Διαβήτης

Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (World Diabetes Day - WDD) θεσπίστηκε αρχικά το 1991 από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Το 2006 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών επισημοποίησε τη 14^η Νοεμβρίου κάθε έτους, γενέθλιο ημερομηνία του Sir Frederick Banting, ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη.

Αναγνωρίζουμε τον κίνδυνο, δρούμε έγκαιρα

«Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) είναι η σοβαρότερη μεταβολική νόσος της σημερινής εποχής. Μια νόσος με ιδιαίτερα αυξημένη συχνότητα παγκοσμίως, αλλά και μία νόσος που συνοδεύεται από πληθώρα μακροαγγειοπαθητικών και μικροαγγειοπαθητικών επιπλοκών», τονίζουν οι κ.κ. Ανδρέας Μελιδώνης Συντονιστής Διευθυντής Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital – Πρόεδρος Ε. ΚΟ. ΜΕ. Ν., Σταύρος Λιάτης  Διευθυντής ΕΣΥ ΑΠΠΚ Πανεπιστημίου Αθηνών – Διαβητολογικό Κέντρο Λαϊκού, Μ. Μελετιάδου, Προϊστάμενη Νοσηλεύτρια – Πρόεδρος ομάδας Εργασίας Επιστημών Υγείας Ε. ΚΟ. ΜΕ. Ν., οι οποίοι με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη μιλούν και ενημερώνουν για τον ΣΔ συνολικά.

Η εκστρατεία αυτή τη χρονιά έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση, την προαγωγή της συντονισμένης – συλλογικής δράσης για την πρόληψη ή/και την καθυστέρηση της νόσου, την καλύτερη διαχείριση της, την αποτροπή των επιπλοκών της, μέσω της ενημέρωσης του κοινού, όσον αφορά τα αίτια, τα συμπτώματα και τη θεραπεία.

Τι είναι ο Διαβήτης;

Ο ΣΔ αποτελεί ένα χρονίως εξελισσόμενο μεταβολικό νόσημα, με ετερογενές και πολυπαραγοντικό υπόστρωμα, που χαρακτηρίζεται από υψηλό σάκχαρο στο αίμα, αντίσταση στην ινσουλίνη και έλλειψη ινσουλίνης.

Αιτιολογικά  ταξινομείται σε τέσσερις κατηγορίες εκ των οποίων 2 είναι οι κύριες:

• ΣΔ τύπου 1 (το 5% των ατόμων με ΣΔ ). Χαρακτηρίζεται από έλλειψη παραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας
• ΣΔ τύπου 2 (Το 90% των ατόμων με ΣΔ). Χαρακτηρίζεται  από ιστική αντίσταση στην δράση ινσουλίνης
• Διαβήτης κύησης
• Άλλοι τύποι διαβήτη: Προκαλούμενος από γενετικές διαταραχές της λειτουργίας των β-κυττάρων, της δράσης της ινσουλίνης, από ενδοκρινοπάθειες, λοιμώξεις, νόσους του εξωκρινούς παγκρέατος, από φάρμακα ή χημικές ουσίες.

«Εάν ο ΣΔ δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές. Είναι το πρώτο αίτιο: Τύφλωσης των ενηλίκων, λόγω διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, νεφρικής βλάβης, που χρήζει αιμοκάθαρσης, εξαιτίας διαβητικής νεφροπάθειας, εμφράγματος του μυοκαρδίου και ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, ακρωτηριασμού των κάτω άκρων, λόγω περιφερικής αγγειοπάθειας και νευροπάθειας» επισημαίνει ο κ. Μελιδώνης.

«Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και η παγκόσμια ημέρα διαβήτη έρχεται να “κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου”» προσθέτει.

Οι αριθμοί μιλούν

• Ο διαβήτης κοστίζει ζωές.
• 537 εκατομμύρια ενήλικες (1 στους 10) ζούσαν με διαβήτη το 2021. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 643 εκατομμύρια έως το 2030 και 
  783 εκατομμύρια έως το 2045.
• Σχεδόν 1 στους 2 ενήλικες (44%) με διαβήτη παραμένει αδιάγνωστος.
• 541 εκατομμύρια ενήλικες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.
• Προκάλεσε 6,7 εκατομμύρια θανάτους το 2021.
• 966 δισεκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν για την υγεία το 2021.

Στη χώρα μας: Πρόσφατα δεδομένα από την ηλεκτρονική βάση του ΕΟΠΥΥ, που δημοσιεύθηκαν από ερευνητές του διαβητολογικού κέντρου του Λαϊκού Νοσοκομείου, έδειξαν ότι περίπου 8% των ενηλίκων στην Ελλάδα παίρνουν φάρμακα για τον διαβήτη. Το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 20% στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Σε παρόμοιους αριθμούς καταλήγει και η πανελλήνια επιδημιολογική μελέτη ΕΜΕΝΟ, που έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την ελληνική διαβητολογική εταιρεία. Η ΕΜΕΝΟ έδειξε ότι το 12% του ενήλικου ελληνικού πληθυσμού πάσχει από διαβήτη, με το ποσοστό να αγγίζει το 30% στις ηλικίες των 70 και άνω. Στις αγροτικές περιοχές το ποσοστό των ατόμων με διαβήτη αγγίζει το 14% (πιθανότατα λόγω και του μεγαλύτερου μέσου όρου ηλικίας). Μόλις 40 χρόνια πριν, σε μελέτη του πληθυσμού στο Αιγάλεω, ο Καθηγητής κ. Νίκος Κατσιλάμπρος και οι συνεργάτες του είχαν διαπιστώσει ότι το ποσοστό του διαβήτη βρισκόταν στο 2,4% (υπερβολικό είχε θεωρηθεί τότε), ενώ, λίγο νωρίτερα, οι Καθηγητές κ.κ. Καραμάνος, Χριστακόπουλος και οι συνεργάτες τους έβρισκαν στον ελληνικό αγροτικό πληθυσμό, ένα ποσοστό της τάξεως του 1,25%! Δηλαδή υπάρχει δεκαπλασιασμός της συχνότητας του διαβήτη στην Ελλάδα τα τελευταία 40 χρόνια.

Ποιοι πρέπει να ελέγχονται και πότε;

• Άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα, που έχουν έναν τουλάχιστον από τους εξής παράγοντες: οικογενειακό ιστορικό ΣΔ σε συγγενείς 1ου βαθμού, ιστορικό υπέρτασης, καρδιαγγειακής νόσου, δυσλιπιδαιμίας , γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών,
• Ιστορικό προδιαβήτη,
• Ιστορικό ΣΔ κύησης,
• Όλα τα άτομα άνω των 35 ετών

Ο έλεγχος απαιτεί οπωσδήποτε καμπύλη σακχάρου (δοκιμασία φόρτισης γλυκόζης 75γρ.) που είναι το καλύτερο τεστ ελέγχου του ΣΔ.

Εάν τα αποτελέσματα του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι φυσιολογικά, θα πρέπει να επαναλαμβάνονται τουλάχιστον ανά τριετία, με πιθανό πιο συχνό έλεγχο ανάλογα με τα αρχικά ευρήματα και τους παράγοντες κινδύνου.

Αναγνώρισε τα προειδοποιητικά σημάδια, δράσε έγκαιρα

Τα προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν:

• πολυουρία
• πολυδιψία
• πολυφαγία
• ανεξήγητη απώλεια βάρους
• εύκολη κόπωση
• έλλειψη ενδιαφέροντος και συγκέντρωσης
• εμετούς, επιγαστραλγία
• αίσθημα μυρμηγκιάσματος ή μουδιάσματος στα χέρια ή τα πόδια
• θολή όραση
• συχνές λοιμώξεις
• πληγές που αργούν να επουλωθούν.

Κριτήρια διάγνωσης

• Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥126 mg/dL
• Γλυκόζη πλάσματος 2 ωρών (κατά τη δοκιμασία φόρτισης με γλυκόζη 75 γρ) ≥200mg/dL
• Τυχαία μέτρηση γλυκόζης πλάσματος ≥200 mg/Dl, σε άτομο με ΣΔ με τυπικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας (πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία ανεξήγητη απώλεια βάρους) ή υπεργλυκαιμική κρίση
• HbA1c ≥6,5%

Γνωρίστε τον κίνδυνο για ΣΔ τύπου 2 (Test2prevent)

H IDF δημιούργησε μία διαδικτυακή αξιολόγηση κινδύνου ΣΔ τύπου 2. Έχει σχεδιαστεί για να τονίσει τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει ΣΔ εντός των επόμενων δέκα ετών. Βασίζεται στο φινλανδικό δείκτη κινδύνου διαβήτη (FINDRISC). Η εγκατάσταση της εφαρμογής σε κινητή συσκευή επιτρέπει την αξιολόγηση του κινδύνου εμφάνισης ΣΔ2.

Η πρόληψη είναι το μυστικό

Τα μέτρα πρόληψης στοχεύουν στους τροποποιήσιμους περιβαλλοντικούς παράγοντες:

• Μείωση του σωματικού βάρους κατά τουλάχιστον 5%, εφόσον είναι αυξημένο
• Διακοπή καπνίσματος
• Ενσωμάτωση της άσκησης στον τρόπο ζωής
• Ισορροπημένη διατροφή (μείωση του ολικού λίπους σε <30% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, μείωση του κορεσμένου λίπους  σε <10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών)
• Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης
• Ρύθμιση χοληστερόλης
• Tακτικός προληπτικός έλεγχος, ειδικά για άτομα με έναν ή περισσότερους από τους παράγοντες κινδύνου.

Συμπερασματικά: «Ο ΣΔ είναι αναμφισβήτητα η σοβαρή μεταβολική νόσος του 21^ου αιώνα με πλήθος συνεπαγόμενων επιπλοκών όταν είναι αρρύθμιστος. Σήμερα και πρέπει και μπορούμε να αναγνωρίσουμε έγκαιρα την νόσο, να δράσουμε έγκαιρα για να ρυθμίσουμε τον ΣΔ και να αποφύγουμε τις επιπλοκές του και να εγκαταστήσουμε σχέση φιλίας και συνύπαρξης με έναν ΣΔ ρυθμισμένο και ελεγμένο», καταλήγουν οι ειδικοί.