15 Σεπτεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Eνημέρωσης και Eυαισθητοποίησης για το Λέμφωμα

H 15η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί κάθε χρόνο ως Παγκόσμια Ημέρα Eνημέρωσης και Eυαισθητοποίησης για το Λέμφωμα. Στόχος η εστίαση της προσοχής σε μία από τις συχνότερες κακοήθειες του αίματος, προκειμένου να αναδειχθεί η αξία της έγκαιρης διάγνωσης, η υποστήριξη των ασθενών  και η πρόσβασή τους στις σύγχρονες θεραπευτικές μεθόδους, αλλά και η ανάγκη επένδυσης στην έρευνα. 

«Το λέμφωμα είναι μία από τις συχνότερες μορφές αιματολογικών κακοηθειών που εντοπίζεται στο λεμφικό σύστημα και αφορά την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη μεταλλαγμένων Β ή Τ λεμφοκυττάρων. Υπάρχουν δύο τύποι λεμφωμάτων, το λέμφωμα Hodgkin που αφορά περίπου το 8% του συνόλου και το λέμφωμα Non Hodgkin που αφορά την πλειοψηφία, δηλαδή το 92%. Στην πραγματικότητα η ποικιλομορφία στην εμφάνιση των λεμφωμάτων είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς εντοπίζονται περισσότεροι από 80 διαφορετικοί υποτύποι. Παγκοσμίως διαγιγνώσκονται ετησίως περίπου 860.000 νέες περιπτώσεις», επισημαίνει ο κ. Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου - ΕΛΛΟΚ.

Αιτιολογία, συμπτώματα και ανίχνευση της νόσου

Η αιτιολογία της εμφάνισης λεμφωμάτων δεν είναι σαφής και γι’ αυτό δεν υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης προγραμμάτων πρόληψης και προ-συμπτωματικών ελέγχων. Ωστόσο πληθυσμιακοί παράγοντες, ανεπάρκειες του ανοσοποιητικού συστήματος, εμφάνιση συγκεκριμένων ογκογόνων ιών ή ο χρόνιος αντιγονικός ερεθισμός, έχει παρατηρηθεί ότι συνδέονται με την αιτιολογία εμφάνισης λεμφωμάτων.

Γι’ αυτό η εστίαση στην έγκαιρη ανίχνευση είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση. Όμως κι εδώ τα συμπτώματά του είναι συνήθως κοινά με τις ιώσεις, της γρίπης ή ακόμη και της COVID-19 και είναι εύκολο να παραβλεφθούν. Ορισμένα από αυτά είναι η εμφάνιση διογκωμένων λεμφαδένων, η ανεξήγητη απώλεια βάρους, το αίσθημα κόπωσης, η νυχτερινή εφίδρωση, επαναλαμβανόμενος πυρετός ή δέκατα, κνησμός του δέρματος, ή πόνος σε συγκεκριμένους λεμφαδένες.

«Εάν κάποιος εμφανίσει κάποιο από τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να συμβουλευτεί τον γιατρό του για μια αξιολόγηση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει μία πιθανή παραπομπή για εξετάσεις αίματος και αν απαιτηθεί κάποιες απεικονιστικές εξετάσεις ή και βιοψία» τονίζει ο κ. Καπετανάκης.

Η ραγδαία εξέλιξη στις θεραπείες του λεμφώματος έδωσε σε ασθενείς, που κάποτε δεν είχαν ελπίδα επιβίωσης, τη δυνατότητα να ζουν σήμερα ελεύθεροι νόσου και πλήρως λειτουργικοί

Θεραπευτική αντιμετώπιση και επιλογές του Λεμφώματος

Για πολλές μορφές λεμφώματος, η πρόβλεψη για μεγάλο διάστημα ήταν πτωχή, με πολύ μικρές πιθανότητες ίασης και περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, παρατηρείται μία ραγδαία εξέλιξη στο τοπίο θεραπείας του λεμφώματος. Ασθενείς που κάποτε δεν είχαν ελπίδα επιβίωσης, σήμερα βρίσκονται στη ζωή ελεύθεροι νόσου και πλήρως λειτουργικοί. Οι νέες καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις και η έρευνα έχουν ανοίξει νέους δρόμους και πλέον η ανοσοθεραπεία, η εξατομικευμένη ιατρική και οι νέες κυτταρικές θεραπείες έχουν αλλάξει τα δεδομένα, βελτιώνοντας σημαντικά την επιβίωση και εξασφαλίζοντας καλή ποιότητα ζωής για τους ασθενείς.

«Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται πάντα από τον τύπο και το στάδιο του λεμφώματος, καθώς και από τη συνολική υγεία του ασθενούς. Κάνοντας μία συνοπτική αναφορά σε ορισμένες από τις θεραπείες αιχμής που έχουν διαμορφώσει ένα νέο περιβάλλον στην αντιμετώπιση του λεμφώματος, μπορούμε να σταθούμε στις  παρακάτω» σημειώνει ο κ. Καπετανάκης:

Ανοσοθεραπεία
Μία προσέγγιση που αξιοποιεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα, για τον εντοπισμό, τη στόχευση και την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Η επιλογή αυτής της μορφής θεραπείας έχει δείξει αξιοσημείωτη επιτυχία στη θεραπεία ορισμένων τύπων λεμφώματος.

Ιατρική ακριβείας και στοχευμένη θεραπεία
Οι στοχευμένες θεραπείες, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα και οι αναστολείς μικρών μορίων, έχουν σχεδιαστεί για να επιτίθενται σε συγκεκριμένα μόρια που ευθύνονται για την ανάπτυξη του καρκίνου.

Κυτταρικές θεραπείες (CAR-Τ Cells)
Η πλέον καινοτόμος θεραπεία με κύτταρα CAR-T περιλαμβάνει τη γενετική τροποποίηση των Τ κυττάρων του ίδιου του ασθενούς για τη στόχευση καρκινικών κυττάρων. Έχει επιδείξει αξιοσημείωτα αποτελέσματα στη θεραπεία ορισμένων τύπων λεμφώματος, ιδιαίτερα σε υποτροπιάζουσες ή ανθεκτικές περιπτώσεις. Η ανάπτυξη των κυτταρικών θεραπειών τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας έχει δείξει ότι τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά με πολύ υψηλά ποσοστά επιβίωσης. Πρόκειται μία μορφή θεραπείας που σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί μονόδρομο για τον ασθενή και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί και να υποστηριχθεί από την πολιτεία.

Πρόσβαση των ασθενών στις θεραπευτικές επιλογές

«Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι για να έχει αξία η καινοτομία για τους ασθενείς, θα πρέπει αυτοί να έχουν πρόσβαση σε αυτή. Εμπόδιο προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί το γεγονός ότι δεν αποζημιώνονται οι σχετικές εξετάσεις υψηλού κόστους, δηλαδή των βιοδεικτών, πάνελ βιοδεικτών και αλληλούχισης νέας γενιάς, οι οποίες ωστόσο αποτελούν προϋπόθεση για την επιλογή και ένταξη ασθενών σε συγκεκριμένες θεραπείες. Σήμερα σε μεγάλο βαθμό η κάλυψη της σχετικής δαπάνης γίνεται μέσα από προγράμματα που υποστηρίζονται από την επιστημονική κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο αυτό είναι κάτι που θα έχει ημερομηνία λήξης και η πολιτεία είναι επιτακτικό να δρομολογήσει τις σχετικές διαδικασίες που θα εγγυώνται την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες αυτές» υπογραμμίζει ο κ. Καπετανάκης.

Οι νέες μορφές θεραπείας ήρθαν για να προστεθούν στη φαρέτρα των υφιστάμενων και σε πολλές περιπτώσεις απόλυτα λειτουργικών και ικανών θεραπευτικών σχημάτων, αλλά και επιλογών για την αντιμετώπιση του λεμφώματος, όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία, αλλά και νέοι συνδυασμοί φαρμάκων με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας και τη μείωση της τοξικότητας και των παρενεργειών. Επιπλέον για ορισμένες περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, η αυτόλογη ή αλλογενής μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων παραμένει ως η επικρατέστερη επιλογή για τους ασθενείς.

Προκειμένου να έχουν αξία οι καινοτόμες  θεραπείες πρέπει οι ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε αυτές, δηλαδή να αποζημιώνονται οι σχετικές εξετάσεις βιοδεικτών κ.λπ., οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση για την επιλογή και ένταξη ασθενών σε συγκεκριμένες θεραπείες.

Φροντίδα και επιβίωση των ασθενών

«Ένα ακόμη σημείο στο οποίο είναι χρήσιμο να ρίξουμε φως» αναφέρει ο κ. Καπετανάκης  «είναι η ανάγκη υποστηρικτικής φροντίδας των ασθενών με λέμφωμα κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης αλλά και στην επιβίωση. Σύμφωνα με την πρόσφατη παγκόσμια έρευνα (2022) μεταξύ των ασθενών με λέμφωμα, το 82% δήλωσε ότι το τελευταίο δωδεκάμηνο βίωσε ψυχολογική και συναισθηματική καταπόνηση που σχετίζεται με τη νόσο, την επίδραση, τις περενέργειες και το ενδεχόμενο υποτροπής. Η επιβίωση λοιπόν, συμπεριλαμβανομένων, της επανένταξης στην εργασία και την κοινωνία, της αντιμετώπισης του στίγματος και της αντιμετώπισης των πιθανών χρόνιων παρενεργειών πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα σε μία ανθρώπινη, ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του λεμφώματος».

«Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη μεγάλη πρόοδο που έχει σημειωθεί στη θεραπευτική αντιμετώπιση του λεμφώματος και την αισιοδοξία που αυτή συνεπάγεται, ας μείνουμε όλοι σταθερά δεσμευμένοι στην προσπάθεια για εξασφάλιση της ανεμπόδιστης πρόσβασης των ασθενών στην καινοτομία και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, σχετικά με την έγκαιρη ανίχνευση των λεμφωμάτων καθώς αποτελεί «κλειδί» για τις θετικές εκβάσεις» καταλήγει ο κ. Καπετανάκης.