Νέα εποχή στον καρκίνο του νεφρού

Ο καρκίνος του νεφρού αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως καθώς είναι ο 3ος συχνότερος καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος. Για πολλές δεκαετίες, ασθενείς με καρκίνο νεφρού σε προχωρημένο στάδιο είχαν ελάχιστες και μη αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού, ιδίως στα προχωρημένα στάδια. Ο τομέας της θεραπείας εξελίσσεται προσφέροντας συνεχώς βελτιωμένα αποτελέσματα. Πρωτοποριακές καινοτομίες στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού, όπως οι ελάχιστα επεμβατικές επεμβάσεις, οι στοχεύουσες θεραπείες, η σύγχρονη ανοσοθεραπεία και η μοριακή ιατρική ακριβείας, έχουν φέρει επανάσταση στη διαχείρισή του προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής και επιβίωση, επισημαίνει ο Παθολόγος Ογκολόγος κ. Κωνσταντίνος Κουτσούκος.

Έγκαιρη διάγνωση, χειρουργική αντιμετώπιση

Οι σημαντικότερες εξελίξεις αφορούν την έγκαιρη διάγνωση, τη χειρουργική αντιμετώπιση και τις συστηματικές θεραπείες. Είναι γεγονός πως οι σύγχρονες απεικονιστικές μέθοδοι όπως το υπερηχογράφημα άνω κοιλίας και η αξονική τομογραφία, εξετάσεις που γίνονται πολλές φορές στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου, έχουν οδηγήσει στην αύξηση των διαγνώσεων ασθενών με πρώιμο καρκίνο νεφρού. Στο αρχικό στάδιο, όταν δηλαδή ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο στον νεφρό, οι σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές  χειρουργικές τεχνικές, όπως η λαπαροσκοπική ή η ρομποτική νεφρεκτομή, είναι κατεξοχήν θεραπευτικές επιλογές. Οι τεχνικές αυτές προσφέρουν στους ασθενείς μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο και ταχύτερους χρόνους ανάρρωσης. Επιπλέον σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται μερική νεφρεκτομή και όχι ριζική, με αποτέλεσμα να διαφυλάσσεται όσο το δυνατόν περισσότερο η νεφρική λειτουργία των ασθενών μετά το χειρουργείο, καθώς αφαιρείται μόνο ο όγκος και όχι όλος ο νεφρός.

Στοχεύουσες θεραπείες ή/και ανοσοθεραπεία

Συστηματικές θεραπείες ονομάζονται οι θεραπείες που χορηγούνται είτε από το στόμα, είτε ενδοφλεβίως. Ο καρκίνος του νεφρού θεωρείται ανθεκτικός στη χημειοθεραπεία καρκίνος και επομένως η χημειοθεραπεία δεν έχει καμία απολύτως θέση σε κανένα στάδιο της νόσου.

Οι στοχεύουσες θεραπείες με φάρμακα που λέγονται αναστολείς κινάσηςτυροσίνης (TKIs)  ήταν η 1η σημαντική εξέλιξη της συστηματικής θεραπείας. Φάρμακα όπως τα Sunitinib, Pazopanib και Axitinib δρουν αναστέλλοντας επιλεκτικά συγκεκριμένους μοριακούς στόχους μέσα στον όγκο, εμποδίζοντας έτσι την ανάπτυξη και την επιβίωσή τους. Χορηγούνται συνήθως από το στόμα, με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του νεφρού. Πλέον υπάρχει εμπειρία ετών, αλλά και νεότερης γενιάς πιο δυνατά φάρμακα, όπως το Cabozantinib και το Lenvatinib. Αυτές οι θεραπείες έχουν δείξει ένα ευνοϊκό προφίλ παρενεργειών σε σύγκριση με την κλασική χημειοθεραπεία, με αποτέλεσμα καλύτερη ανοχή και συμμόρφωση των ασθενών.

Η 2η σημαντική εξέλιξη στη θεραπεία του καρκίνου του νεφρού είναι η σύγχρονη ανοσοθεραπεία με φάρμακα που λέγονται αναστολείς σημείων ελέγχου (ICI). Τα φάρμακα αυτά αποτελούν πραγματική επανάσταση στη θεραπεία διαφόρων κακοηθειών, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του νεφρού. Τα ICIs χορηγούνται ενδοφλεβίως και ουσιαστικά δρουν ξεκλειδώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς ώστε να αναγνωρίζει και να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα πιο αποτελεσματικά.

Παράγοντες όπως το Nivolumab, το Pembrolizumab και άλλοι, στοχεύουν πρωτεΐνες που αναστέλλουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις, ενεργοποιώντας έτσι ξανά τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού κατά του καρκίνου. Οι κλινικές δοκιμές έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα, με βελτιωμένα ποσοστά ανταπόκρισης και σημαντική παράταση επιβίωσης σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του νεφρού. Πρόσφατα, μάλιστα, η προληπτική χορήγηση ανοσοθεραπείας με Pembrolizumab μετά από νεφρεκτομή έδειξε ότι μειώνει σημαντικά την πιθανότητα υποτροπής σε ασθενείς με πρώιμο καρκίνο νεφρού υψηλού ρίσκου.

Η 3η και πιο πρόσφατη σημαντική εξέλιξη στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του νεφρού είναι η χορήγηση συνδυασμού ανοσοθεραπείας ή/και στοχεύουσας θεραπείας. Φαίνεται πως όταν συνδυάζονται οι 2 αυτές κατηγορίες φαρμάκων έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικά μεγαλύτερη επιβίωση των ασθενών. Τα πρόσφατα επικαιροποιημένα αποτελέσματα εγκριτικών μελετών, δείχνουν πως συνδυασμοί ανοσοθεραπειών, όπως Nivolumab-Ipilimumab ή Nivolumab+Cabozantinib, μπορούν να προσφέρουν ακόμα και μακροχρόνιες υφέσεις σε μεταστατικό καρκίνο νεφρού. Μπορούμε επομένως ρεαλιστικά πλέον να μιλάμε για πιθανότητα ακόμα και ίασης σε ένα ποσοστό ασθενών, οι οποίοι πριν από λίγα χρόνια είχαν πτωχή πρόγνωση.  

Συνεχής έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων

Το μέλλον της θεραπείας του καρκίνου του νεφρού φαίνεται πολλά υποσχόμενο, με συνεχή έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Ο εντοπισμός βιοδεικτών και γενετικών μεταλλάξεων που σχετίζονται με τον καρκίνο του νεφρού μπορεί να συνεισφέρει ακόμα περισσότερο στην έγκαιρη διάγνωση, την καλύτερη πρόγνωση και την εξατομικευμένη επιλογή θεραπείας. Οι πρόοδοι στις υγρές βιοψίες με απλή αιμοληψία και στις μη επεμβατικές τεχνικές απεικόνισης θα διευκολύνουν την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας στους ογκολόγους να προσαρμόζουν ανάλογα τις θεραπευτικές στρατηγικές. Επιπλέον, οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση θα συμβάλουν σε ακριβέστερη διαστρωμάτωση κινδύνου, σχεδιασμό θεραπείας και πρόβλεψη των αποτελεσμάτων της θεραπείας.

κ.Κωνσταντίνος Κουτσούκος Παθολόγος Ογκολόγος