Εν τω σταδίω

Στο αρχαιολογικό μουσείο της Ολυμπίας, στην τελευταία αίθουσα πριν την έξοδο, υπάρχει στον τοίχο μια αναθηματική στήλη που την αγαπώ από παιδί και την περιλαμβάνω στα πιο αγαπημένα μου απ'τον αρχαίο κόσμο. Δεν είναι διόλου εντυπωσιακή στην όψη. Αντίθετα, είναι εντελώς απέριττη, με χαραγμένο πάνω της μόνον το επίγραμμα, με τον τρόπο του 3ου αιώνα π.Χ. Μιλά για τον πυγμάχο Κάμηλο και η απλότητα του λόγου της λέει για τον κόσμο του αθλητή περισσότερα από πολλές ερμηνείες κι μακροσκελείς αναλύσεις.

Γράφει λοιπόν: «Αγαθός Δαίμων ο και Κάμηλος Αλεξανδρεύς, ανήρ πύκτης Νεμεονίκης, ενθάδε πυκτεύων εν τω σταδίω ετελεύτα, ευξάμενος Ζηνί ή στέφος ή θάνατον. Ετών ΛΕ. Χαίρε». Που σημαίνει, σε απλά ελληνικά, πως ο τριανταπεντάχρονος Κάμηλος, πυγμάχος από την Αλεξάνδρεια και νικητής στα Νέμεα, με άλλα λόγια διακεκριμένος αθλητής, έφυγε από τη ζωή στο στάδιο της Ολυμπίας, την ώρα του αγώνα. Και, επίσης, πως πριν τον αγώνα είχε ζητήσει από τον Δία να του επιτρέψει να νικήσει ή, αλλιώς, να πεθάνει στον αγώνα, επάνω στην προσπάθεια.

Μιλάμε συχνά για τον αρχαίο κόσμο με όρους αδιάφορους -σαν κάτι μακρινό, κάπως απροσπέλαστο, δομημένο με όρους ερμηνειών και σύγχρονων αναλύσεων. Μα το κλειδί για την κατανόηση είναι συχνά η αμεσότητα του αρχαίου λόγου. Τα ίδια τα λόγια του αθλητή λένε περισσότερα για τον ίδιο και την νοοτροπία του, για την εποχή και τις αξίες της, από δεκάδες αναλύσεις με τον φακό της δικής μας άποψης. Κι αυτό το κείμενο, στη λιτότητά του, δεν συγκινεί μόνον για το στενάχωρο τέλος του αγνώστου σε εμάς αθλητή, μα για την αίσθηση της προσπάθειας που μαρτυρά. Και για το πείσμα και την προσήλωση στον στόχο.

Όχι, δεν είναι αυτό το τέλος το ζητούμενο. Μα ας μην μείνουμε στο μακάβριο. Ας δούμε τι έχει να μας πει για την προσήλωση, τι δικό μας θυμίζει η διαδρομή που υπονοεί.

Παρά τις διαφορές τους, όλα τα αθλήματα έχουν κοινούς παρονομαστές τον στόχο, την προσπάθεια και την υπέρβαση. Μοναδικότητα των σύγχρονων δρόμων είναι το κοινό τους. Ένα παγκόσμιο κοινό, ευρύ και ανομοιογενές, που δεν περιλαμβάνει μόνον αθλητές των μεγάλων ρεκόρ μα και αθλητές της κάθε μέρας. Και που δεν βάζει όρια συμμετοχής, μα θέτει ως στόχο την προσωπική βελτίωση. Την υπέρβαση της κάθε μέρας και της κάθε φοράς, όπως κι αν ορίζεται η υπέρβαση. Κάποτε είναι η κατάκτηση μιας νέας απόστασης κι άλλοτε η βελτίωση του προσωπικού χρόνου, το ρεκόρ στην πάλη με το ρολόι. Άλλοτε είναι η απόφαση να προσπαθήσουμε, να πειραματιστούμε με κάτι ολοσδιόλου άγνωστο. Να ψηλαφίσουμε έναν άγνωστο κόσμο, αυτόν της δικής μας δύναμης. Να δοκιμάσουμε και να προσπαθήσουμε.

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, κάθε φορά φτάνουμε πιο κοντά στον πυρήνα μας. Και, βήμα-βήμα, χιλιόμετρο-χιλιόμετρο, προσδιορίζουμε ξανά την πραγματικότητα με ένα δικό μας μέτρο. Συνεκτικός ιστός ειναι η προσπάθεια. Και στην προσπάθεια δεν χωρούν μισές δυνάμεις. Μπαίνουμε με ό,τι περισσότερο κι ό,τι πιο αληθινό έχουμε. Το δικό μας περισσότερο που δεν έχει συγκρίσεις με άλλα πρόσωπα και άλλες διαδρομές. Τρέχοντας σπάνια προσπαθούμε να περάσουμε τον άλλο, έξω απ'τους αγώνες. Το δικό μας χτες ξεπερνάμε, με αυτό παλεύουμε στη διαδρομή της κάθε φοράς. Το ιδιότυπο στάδιό μας είναι συνήθως υπερβατικά αυτοαναφορικό. Εμείς αθλητές, εμείς κριτές, εμείς κοινό.