Xάπια αδυνατίσματος: Υποσχέσεις και κίνδυνοι

Αν πολλές διασημότητες φαίνονται τον τελευταίο καιρό να έχουν χάσει βάρος, μάλλον πήραν ενέσιμη σεμαγλουτίδη, η εμπορική ονομασία της οποίας είναι Ozempic. Πρόκειται για ένα ρυθμιστή της ινσουλίνης που προορίζεται για τους προδιαβητικούς, τον οποίον παρασκευάζει η δανέζικη φαρμακοβιομηχανία Novo Nordisk. Η κύρια παρενέργεια του σκευάσματος είναι η «δραματική» απώλεια βάρους. Tους τελευταίους μήνες, η φαρμακοβιομηχανία βοηθάει τις διασημότητες να χάσουν κιλά στην αέναη προσπάθεια βελτιστοποίησης των εμφανίσεων στα κόκκινα χαλιά των τελετών. Σύμφωνα με τον διατροφολόγο του Χόλιγουντ Matt Mahowald, τα κύρια οφέλη των ενέσεων είναι «ο μετριασμός της έκκρισης ινσουλίνης και η επιβράδυνση της κένωσης του στομάχου η οποία προάγει τον κορεσμό από το φαγητό».

Όπως γράφει το περιοδικό Variety, το Ozempic έχει κερδίσει μεγιστάνες, στάρλετ των ριάλιτι σόου, βετεράνους παραγωγούς ταινιών και ηθοποιούς. Ο κόσμος του θεάματος εγκωμιάζει το φάρμακο στο Signal, την κρυπτογραφημένη εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων που χρησιμοποιείται κυρίως για εμπιστευτικές συνομιλίες. Από το 2021, έχει γίνει ένα από τα καινούργια μυστικά του Χόλιγουντ: το συνταγογραφούν γιατροί και διατροφολόγοι, αν και σύμφωνα με τις φήμες παρέχεται και στα προγράμματα αδυνατίσματος των spa στην Αριζόνα. Προς το παρόν τουλάχιστον, δεν είναι φτηνό: κοστίζει γύρω στα 1.200-1.500 δολάρια τον μήνα. Παρά την αλμυρή τιμή, στα φαρμακεία στην Καλιφόρνια προκλήθηκε πανικός και δημιουργήθηκαν ελλείψεις οι οποίες οδήγησαν σε παραγγελίες που φτάνουν μέχρι το τέλος του 2023. Το πρόβλημα είναι ότι η συντριπτική ζήτηση με σκοπό την απώλεια όρεξης στερεί το φάρμακο από όσους προδιαβητικούς χρειάζονται τις ενέσεις. Αλλά, η φαρμακοβιομηχανία κινήθηκε γρήγορα και ένα δεύτερο σκεύασμα σεμαγλουτίδης, με το όνομα Wegovy, που στοχεύει στην παχυσαρκία, βγήκε στην αγορά για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες.

Το φάρμακο έγινε πρωτοσέλιδο και viral στο TikTok, καθώς το hashtag #MyOzempicJourney παρουσίαζε εντυπωσιακή κινητικότητα στα social media. «Η παχυσαρκία είναι μια επιδημία», προειδοποίησε ο Δρ. Zhaoping Li, επικεφαλής Kλινικής Διατροφής στην Ιατρική Σχολή David Geffen στο UCLA. «Αλλά η λύση δεν βρίσκεται σ’ αυτό το κουτί. Το Ozempic κυκλοφόρησε μετά από μελέτες που διήρκεσαν λιγότερο από δύο χρόνια. Πολλά ερωτήματα δεν έχουν απαντηθεί.» Ο Δρ Li πρόσθεσε ότι η μέγιστη απώλεια βάρους που συνιστάται στους περισσότερους ασθενείς είναι το 15% της μάζας του σώματος, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με σωματική δραστηριότητα, σωστή διατροφή και διαχείριση άγχους.

Όπως για κάθε δήθεν θαυματουργό φάρμακο απώλειας βάρους, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη μακροχρόνια χρήση. Εκτός από μια λεπτότερη σιλουέτα, το Ozempic προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές —φούσκωμα, δυσκοιλιότητα, διάρροια— ενώ είναι, προς το παρόν, άγνωστες οι παρενέργειές του ως προς τη λειτουργία της καρδιάς και του ήπατος. Έχουν αναφερθεί παρενέργειες όπως τάση για έμετο, αίσθημα κοπώσεως, κράμπες στο στομάχι: παρ’ όλ’ αυτά, διασημότητες όπως ο Elon Mask ισχυρίζονται ότι είναι παροδικές κι ότι αν επιμείνει κανείς θα έχει όλα τα πλεονεκτήματα και κανένα μειονέκτημα από το φάρμακο.

Η επιτυχία του Ozempic και του Wegovy οφείλονται στην κρίση της παχυσαρκίας που δεν λέει να υποχωρήσει σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Πολλές είναι οι νευρώσεις που τη συνοδεύουν: από τη μία πλευρά η έμμονη ιδέα της λεπτής σιλουέτας, από την άλλη η αντίσταση στο λεγόμενο body-bashing η οποία αγγίζει το αντίθετο άκρο, την αποδοχή του βάρους ακόμα κι όταν αυτό απειλεί την υγεία. Το ερώτημα είναι: τι κάνει τους ανθρώπους να τρώνε άσχημα και νευρικά; Τι τους κάνει να φορτώνουν το σώμα τους με υπερβολικές ποσότητες θερμίδων; Και γιατί άραγε δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε την όρεξή μας με κάποιο εσωτερικό μέτρο χωρίς φάρμακα; Την καταφυγή στην Big Farma ευνοούν επιστήμονες που κατέχουν ακαδημαϊκές θέσεις ενώ ταυτοχρόνως είναι στελέχη μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών: αυτοί οι άνθρωποι διαπαιδαγωγούν γενιές γιατρών και φαρμακοποιών, που τείνουν να βρίσκουν εύκολες λύσεις για τα μεγάλα προβλήματα της δημόσιας υγείας, και επηρεάζουν κρατικούς θεσμούς όπως την αμερικανική Food and Drug Administration που εγκρίνει με ύποπτη ευκολία νέα σκευάσματα.

Η πιο πρόσφατη έρευνα με δείγμα 2.000 υπέρβαρους διαπίστωσε ότι η μέση απώλεια βάρους μετά από χορήγηση σεμαγλουτίδης ήταν 15 κιλά σε 16 εβδομάδες: περίπου όσο χάνει κανείς κάνοντας υγιεινή διατροφή με διαιτητικά, χαμηλοθερμιδικά προϊόντα. Το πρόβλημα που λύνει το φάρμακο είναι προπάντων το βασανιστικό αίσθημα της πείνας που νιώθουν πολλοί άνθρωποι με απορρυθμισμένη όρεξη: αυτοί οι άνθρωποι, περίπου το 30% του αμερικανικού πληθυσμού, καταναλώνουν τερατώδεις ποσότητες junk food, πράγμα που υπόσχεται ότι συγκρατεί κάπως το Wegovy. Αλλά, περιττό και να το αναφέρει κανείς, όταν ο ασθενής σταματήσει να παίρνει το σκεύασμα, η όρεξή του θεριεύει και πάλι με αποτέλεσμα να ξαναπαχαίνει.