Γιατί «σβήνει» στις δυτικές κοινωνίες η ερωτική επιθυμία;

Ζούμε σε μια από τις πιο σεξουαλικά απελευθερωμένες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, όμως παράλληλα είναι γεγονός η κατακόρυφη πτώση των ερωτικών επαφών στις δυτικές κοινωνίες, ιδιαίτερα στους νέους άνδρες. Που μπορεί να οφείλεται το παράδοξο αυτό φαινόμενο;

Οικονομική κρίση, πανδημία, κίνημα #metoo, εισβολή στην Ουκρανία αλλά και γενικότερα η επικαιρότητα φαίνεται ότι έχουν αρνητική επίδραση στην ερωτική επιθυμία με αποτέλεσμα ένα 37% των νέων ανδρών στη χώρα μας, ηλικίας 18-25 ετών να δηλώνει ότι απέχει εβδομαδιαίως από τη σεξουαλική πράξη, ενώ στους μεγαλύτερους τα πράγματα δείχνουν σημαντικά καλύτερα με τους άνδρες 50 – 70 ετών να απέχουν σε ποσοστό μόλις 15%! Τα ποσοστά αυτά προέρχονται από πρόσφατη έρευνα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου και αφορούν δείγμα 2.000 ανδρών και σε σύγκριση με περασμένες δεκαετίες δείχνουν την πτωτική πορεία της σεξουαλικής ζωής των νέων αντρών. 

Το πρόβλημα όμως φαίνεται να αφορά γενικότερα τις δυτικές κοινωνίες, καθώς σχεδόν 1 στους 3 άνδρες ηλικίας 18 έως 24 ετών αναφέρει μηδενική σεξουαλική δραστηριότητα κατά το προηγούμενο έτος σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open. Μεταξύ των ετών 2000-2002 και 2016-2018 η σεξουαλική αδράνεια κατά το τελευταίο έτος αυξήθηκε από 19% σχεδόν στο 31% στους άνδρες από 18-24 ετών, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του δρ Pete Ueda, μεταδιδακτορικού ερευνητή στο Ινστιτούτο Karolinska της Στοκχόλμης. Για τις γυναίκες ίδιας ηλικίας η σεξουαλική αδράνεια έμεινε σε γενικές γραμμές σταθερή, παρουσιάζοντας μικρή αύξηση από 15% σε 19% κατά την ίδια χρονική περίοδο. Οι άγαμοι, άνεργοι και χαμηλού εισοδήματος άνδρες φάνηκε ότι ήταν πιο πιθανό να μην έχουν κάνει σεξ τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση με τους έγγαμους, εργαζόμενους και υψηλότερου εισοδήματος. 

«Η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες κατά τα τελευταία 40 χρόνια, είτε αυτές είναι τα αντισυλληπτικά χάπια, είτε οι εφαρμογές όπως το Tinder και το Grindr, έχει ανοίξει νέες προοπτικές και δυνατότητες. Καθώς η σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του 1970 ωρίμασε, οι κοινωνικές συμβάσεις άλλαξαν οδηγώντας στην αυξημένη αποδοχή της ομοφυλοφιλίας, των διαζυγίων, του προγαμιαίου σεξ και των εναλλακτικών μορφών ερωτικών σχέσεων όπως ο πολυερωτισμός και η ανταλλαγή συντρόφων. Οι άνθρωποι κάνουν λιγότερο σεξ και η μείωση αυτή είναι περισσότερο ορατή μεταξύ των νεότερων και κυρίως των ανδρών. Η τάση αυτή φαίνεται να σχετίζεται περισσότερο με το διαδίκτυο και τις εφαρμογές γνωριμιών, παρά με την ηθική, τον φόβο εγκυμοσύνης ή την εύκολη πρόσβαση στην πορνογραφία», επισημαίνει ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος και Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου δρ Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης. 

«Φαίνεται ότι στις Η.Π.Α. αλλά και αλλού στον δυτικό κόσμο, είναι δυσκολότερο για ένα τμήμα του πληθυσμού να καθιερώσει τον εαυτό του μέσα στην κοινωνία, την αγορά εργασίας και ίσως και στην ερωτική “αγορά”», αναφέρει ο Ueda στο Healthline. Η μελέτη επίσης ανέδειξε ότι ακόμα και όσοι είχαν σεξουαλικές επαφές, είχαν σπανιότερα από ότι παλιά. 

«Αν και η μέση σεξουαλική συχνότητα των σεξουαλικά δραστήριων μπορεί να αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες και τις προτιμήσεις τους, η σεξουαλική αδράνεια μπορεί να μας δείχνει την απουσία ερωτικών σχέσεων με πολύ διαφορετικές και ουσιαστικές συνέπειες για τα άτομα και την κοινωνία» συνεχίζει ο Ueda. Τα αποτελέσματα αντλήθηκαν από τις απαντήσεις 4.291 ανδρών και 5.213 γυναικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα ”U.S. General Social Survey” μεταξύ των ετών 2000 και 2018. 

Παράγοντας η καθυστερημένη ενηλικίωση 

Σε σχολιασμό που συνόδευε τα αποτελέσματα της έρευνας η Jean M. Twenge, PhD, καθηγήτρια ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο San Diego State University, ανέφερε ότι παρόμοιες τάσεις έχουν ανιχνευθεί σε έρευνες που έχουν γίνει στη Μεγάλη Βρετανία, δείχνοντας ότι το φαινόμενο δεν συναντάται μόνο στις Η.Π.Α. Η Twenge λέει πως το ότι οι νέοι κάνουν λιγότερο σεξ μπορεί να δείχνει ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο πλέον για να περάσουν στην ενηλικίωση. «Αυτό περιλαμβάνει την αναβολή όχι μόνο της σεξουαλικής δραστηριότητας αλλά και του φλερτ, της συγκατοίκησης, της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Παρόλα αυτά, αυτές οι αναπαραγωγικές τάσεις δεν συμβαίνουν απομονωμένα, καθώς αποτελούν τμήμα μιας ευρύτερης πολιτισμικής τάσης προς την καθυστερημένη ανάπτυξη. Για παράδειγμα οι έφηβοι στην δεκαετία του 2010 ήταν επίσης λιγότερο πιθανό να οδηγούν, να πίνουν αλκοόλ, να βγαίνουν χωρίς τους γονείς τους και να δουλεύουν σε σχέση με τους εφήβους περασμένων δεκαετιών» σημειώνει η Twenge. 

«Δεν είναι μόνο οι νέοι άνδρες που κάνουν λιγότερο σεξ αλλά και οι νέες γυναίκες σε σχέση με την προηγούμενη γενιά» λέει ο Jeffrey Jensen Arnett, PhD, ερευνητής καθηγητής στο Clark University της Μασαχουσέτης και εισηγητής της θεωρίας της «αναδυόμενης ενηλικίωσης» (emerging adulthood) - η οποία ορίζεται από το τέλος της εφηβείας μέχρι την έναρξη ανάληψης ενήλικων υποχρεώσεων όπως σταθερή εργασία, γάμος και τεκνογονία. «Το φαινόμενο αποτελεί συνέχεια μιας γενικότερης τάσης προς λιγότερο ριψοκίνδυνες συμπεριφορές ήδη από την δεκαετία του 1990, και περιλαμβάνει όχι μόνο το σεξ αλλά και την κατανάλωση αλκοόλ, την επικίνδυνη οδήγηση και την εγκληματική δραστηριότητα» επισημαίνει ο Dr. Arnett. 

Ψηφιακοί περισπασμοί 

Η Twenge προσθέτει ότι το πορνό μάλλον δεν είναι το πρόβλημα, καθώς η βιβλιογραφία δείχνει πως οι «καταναλωτές» πορνό είναι για την ακρίβεια περισσότερο σεξουαλικά ενεργοί. Είναι πιθανότερο οι ατελείωτες επιλογές διασκέδασης που προσφέρονται από το διαδίκτυο και γενικά τα ψηφιακά μέσα, να αποσπούν τους νέους από την δημιουργία αληθινών σχέσεων. «Αν και οι ιστοσελίδες και τα social media υποτίθεται έπρεπε να κάνουν ευκολότερη την εύρεση σεξουαλικών συντρόφων, είναι αλήθεια πως ο χρόνος που σπαταλιέται online έχει πάρει την θέση του χρόνου που αφιερωνόταν στην διαπροσωπική αλληλεπίδραση» σημειώνει η Twenge. «Μεταξύ της 24ωρης διαθεσιμότητας της διασκέδασης και του πειρασμού των social media, η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί πλέον να μην είναι τόσο ελκυστική όσο ήταν κάποτε. Για να το πούμε απλά, τώρα υπάρχουν αναρίθμητες επιλογές για να περάσει κανείς το βράδυ του και λιγότερες ευκαιρίες για την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας, αν και οι δυο σύντροφοι είναι κολλημένοι στα social media, τα videogames ή την παρακολούθηση σειρών». 

Η Nancy Sutton Pierce, κλινική σεξολόγος, αναφέρει ότι η πτώση στα επίπεδα της τεστοστερόνης των ανδρών που παρατηρείται εδώ και δεκαετίες στην αποχή από το σεξ και πως το κίνημα #metoo έχει παίξει κι αυτό τον ρόλο του.

«Οι γυναίκες πλέον είναι πιο δυναμικές, πιο σίγουρες και στο ναι και στο όχι τους και δεν ανέχονται το εξαναγκασμένο σεξ» λέει η Pierce και καταλήγει ότι στα θετικά αυτής της μειωμένης σεξουαλικής δραστηριότητας συγκαταλέγονται οι λιγότερες ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και η μείωση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. 

Η COVID-19 δεν βοηθάει ιδιαίτερα 

Οι καραντίνες και οι φυσικές αποστάσεις που αναγκαστικά υιοθετήθηκαν λόγω της πανδημίας είναι πολύ πιθανό να κάνουν την σεξουαλική απραξία ακόμα συχνότερη, έστω και βραχυχρόνια. Σύμφωνα με τον Ueda «αν η σεξουαλική αδράνεια εν μέρει τροφοδοτείται από την ανεργία και το χαμηλό εισόδημα, είναι βέβαιο ότι η παρούσα οικονομική κρίση θα την επιδεινώσει ακόμα περαιτέρω». «Ο εγκλεισμός και η ανησυχία για τη μετάδοση της ασθένειας δεν αποτελούν ιδανικές συνθήκες για την εύρεση σεξουαλικών συντρόφων. Νομίζω ολόκληρος ο κόσμος είναι λιγότερο σεξουαλικός λόγω της πανδημίας» καταλήγει η Pierce. 

Η ευεξία σε κίνδυνο 

Τα ευρήματα μπορεί να έχουν διαστάσεις πέρα από την σεξουαλικότητα καθαυτή. «Η ερώτηση κλειδί είναι σε ποιο βαθμό η σεξουαλική απραξία συνδέεται με μη ικανοποίηση. Η απραξία αυτή μπορεί να είναι συνειδητή επιλογή για κάποιους αλλά για κάποιους άλλους να αποτελεί πηγή μεγάλης δυσφορίας» λέει ο Ueda.

«Η σεξουαλική απραξία και η πιθανή δυσφορία που επιφέρει φαίνεται να είναι ευαίσθητα ζητήματα, ίσως πιο ευαίσθητα και από το ίδιο το σεξ. Έχει γίνει πολλή δουλειά για την προώθηση ειλικρινούς και ανοιχτής επικοινωνίας γύρω από το σεξ, ίσως θα πρέπει να γίνει κάτι παρόμοιο και για την έλλειψη σεξ. Πρέπει να βελτιώσουμε τον δημόσιο διάλογο γύρω από το θέμα», καταλήγει ο Ueda.

«Οι δυτικές κοινωνίες βιώνουν μια πανδημία διαρκείας στην ψυχική υγεία τις τελευταίες δεκαετίες, με κύριες εκφράσεις της την κλινική κατάθλιψη και τις αγχώδεις διαταραχές. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, υπάρχει ισχυρός συσχετισμός μεταξύ καταθλιπτικών συμπτωμάτων και μείωσης των σεξουαλικών επαφών. Σε μια ανασκόπηση μελετών που έχει δημοσιευτεί στο Journal of Sexual Medicine, οι Evan Atlantis και Thomas Sullivan του Πανεπιστημίου της Αδελαΐδας βρήκαν σημαντικές ενδείξεις ότι η κατάθλιψη οδηγεί σε σεξουαλική δυσλειτουργία και μείωση της επιθυμίας. Αυτές οι ενδείξεις, μαζί τον αδιαμφισβήτητα αυξημένο επιπολασμό των ψυχικών νοσημάτων, όπως συμπεραίνουν οι Twenge, Sherman και Wells, αποδεικνύουν ότι υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της λιγότερης χαράς και της πτώσης στην σεξουαλική δραστηριότητα», τονίζει ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος δρ Χρήστος Φλιάτουρας, Επιστημονικός Διευθυντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών. 

Προσθέτει ότι «το 2013 η έρευνα “National Survey of Sexual Attitudes and Lifestyles” (Natsal) βρήκε ότι οι Βρετανοί μεταξύ 16 και 44 ετών έκαναν σεξ λίγο λιγότερο από 5 φορές το μήνα. Αυτό αποτελεί μείωση σε σχέση με τα αποτελέσματα προηγούμενης έρευνας που έλαβε χώρα το 2000 και βρήκε ότι οι άνδρες έκαναν σεξ 6,2 φορές το μήνα και οι γυναίκες 6,3 φορές. Παράλληλα, το 2014 η έρευνα “Australian National Survey of Sexual Activity” έδειξε ότι οι ετεροφυλόφιλοι έκαναν σεξ κατά μέσο όρο 1,4 φορές την εβδομάδα ενώ πριν 10 χρόνια ο μέσος όρος ήταν 1,8. Η κατάσταση φαίνεται μάλλον σοβαρότερη στην Ιαπωνία, όπου τα τελευταία δεδομένα έδειξαν ότι το 46% των γυναικών και το 25% των ανδρών μεταξύ 16 και 25 ετών «απεχθάνονται» την σεξουαλική επαφή».