Πώς θα προστατεύσουμε τα παιδιά από τη σεξουαλική κακοποίηση

Τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, με έναν ρυθμό πλέον που ξεπερνάει κάθε προηγούμενο, προκαλούν αποτροπιασμό. Η περίπτωση της 12χρονης στον Κολωνό, αλλά και άλλα περιστατικά τα οποία δημοσιοποιούνται, αποτελούν μόνο την κορυφή ενός παγόβουνου, που συντηρείται στα θεμέλια της σύγχρονης κοινωνίας. Σύμφωνα με στοιχεία από την Ελλάδα, μόνο 1 στα 100 περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών αναφέρονται, γεγονός που καθιστά την ανάληψη δράσης από τους γονείς, αλλά και τα σχολεία και τους αρμόδιους φορείς, κάτι παραπάνω από αναγκαία. 

«Η βία και η κακοποίηση είναι πλέον πάρα πολύ έντονα φαινόμενα. Κατά συνέπεια, τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης, τα οποία αποτελούν μία μορφή βίας, είναι επίσης πολύ έντονα στις μέρες μας. Το πρόβλημα προφανώς προϋπήρχε, αλλά η πανδημία και ο εγκλεισμός φαίνεται ότι το έχουν εντείνει και έχουν συμβάλλει στην εκδήλωση και ανάδειξή του. Από τα περιστατικά που βλέπουμε στα ιατρεία μας καθημερινά προκύπτει ότι η βία έχει ενταθεί την τελευταία τριετία, επιβεβαιώνοντας το ρόλο που έχει διαδραματίσει η υγειονομική κρίση», επισημαίνει η Παιδοψυχίατρος - Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Συνεργάτης Παίδων ΜΗΤΕΡΑ, Φρίντα Κωνσταντοπούλου. 

Μέσα σε αυτό ζοφερό σκηνικό, στο… κόκκινο βρίσκεται η αγωνία των γονέων για τη μεταχείριση των παιδιών τους εκτός σπιτιού, ενώ συχνά δεν γνωρίζουν πώς να τα εκπαιδεύσουν στο να αποφεύγουν τέτοιες εμπειρίες αλλά και να τις διαχειρίζονται όταν συμβαίνουν. «Όλα τα θέματα ξεκινούν από το ίδιο σημείο και καταλήγουν στο ίδιο σημείο: την επικοινωνία. Τα παιδιά πρέπει να ενημερώνονται από τους γονείς τους για το σεξ χωρίς ταμπού, τα οποία φαίνεται ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Την κατάλληλη στιγμή για μία τέτοια κουβέντα σηματοδοτούν οι ερωτήσεις του ίδιου του παιδιού, σχετικά με το πώς έρχονται τα μωρά στον κόσμο, με την ανατομία των γεννητικών οργάνων και γενικότερα, με ό,τι έχει να κάνει με τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή. Την ώρα που θα γεννηθεί η απορία πρέπει αμέσως να απαντηθεί. Διαφορετικά μετατρέπεται σε ένα μυστικό, το οποίο θα μπορέσει ο οποιοσδήποτε να εκμεταλλευτεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Ωστόσο, βλέπουμε ότι υπάρχουν γονείς που δεν έχουν μιλήσει στα παιδιά τους ακόμα και στην εφηβεία. Δεν μιλούν, παρά μόνο όταν συμβεί κάτι. Όταν, δηλαδή, είναι πλέον αργά», τονίζει η κ. Κωνσταντοπούλου. 

Μονόδρομος η αλήθεια 

Οι ειδικοί συνιστούν στους γονείς να απαντούν στα παιδιά λέγοντας μόνο την αλήθεια, αλλά με έναν τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικία τους. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον στο σπίτι, ούτως ώστε να οχυρωθούν τα παιδιά απέναντι σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης και να τα εκμυστηρευτούν στην απευκταία περίπτωση που αυτά συμβούν. «Είναι αναγκαίο οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά σχετικά με το σώμα τους και το σεξ. Υπάρχουν και ειδικά βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους. Εξηγούν πώς είναι το σώμα των αγοριών και των κοριτσιών, πώς εξελίσσεται στην εφηβεία και πώς γίνεται το σεξ υπό φυσιολογικές συνθήκες, μιλούν για την ομοφυλοφιλία κ.ά. Αυτά τα βιβλία αποτελούν εξαιρετικό εργαλείο για την ενημέρωση των παιδιών. Έτσι θα αποκτήσουν εξοικείωση και θα μπορούν να κάνουν ερωτήσεις. Για ένα θέμα που δεν είναι ταμπού μέσα στο σπίτι, τα παιδιά μπορούν να ρωτήσουν τα πάντα, αλλά και να εκμυστηρευτούν τα πάντα», αναφέρει η ειδικός. 

Ωστόσο, πρωταρχικής σημασίας είναι η ανάπτυξη του αισθήματος της αυτοπροστασίας. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το σώμα τους είναι δικό τους, δεν επιτρέπεται να το αγγίζει κανείς, θα το αγγίξουν όταν έρθει η ώρα και πάντα με τη συγκατάθεσή τους. «Έτσι, τίθενται όρια σε αυτόν που θα επιχειρήσει να τα εκμεταλλευτεί με οποιονδήποτε τρόπο. “Χρυσό κανόνα” αποτελεί η εκπαίδευσή τους στο να προστατεύουν το σώμα τους και την ψυχή τους από οτιδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, να ξέρουν να λένε “όχι”, χωρίς ενοχές και φόβο μη αποδοχής και να γνωρίζουν ότι δεν είναι αναγκασμένα να κάνουν αυτό που τους ζητούν οι άλλοι, εάν δεν το επιθυμούν», εξηγεί. 

Τα σημάδια που υποδηλώνουν πιθανή σεξουαλική κακοποίηση 

«Καμπανάκι» ότι ένα παιδί μπορεί να έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης αποτελεί μία αισθητή αλλαγή στη συμπεριφορά του, που χαρακτηρίζεται από τις εξής εκδηλώσεις:

• Γίνεται πολύ εσωστρεφές και ευερέθιστο στο οικογενειακό περιβάλλον
• Αρνείται να πάει στο σχολείο και μπορεί να παρουσιάζει και πτώση των ακαδημαϊκών του επιδόσεων
• Αρνείται να βγει από το σπίτι
• Εμφανίζει διαταραχές διατροφής και ύπνου
• Γνωρίζει πράγματα για το σεξ που δε συνάδουν με την ηλικία του
• Επιδιώκει να φορά ρούχα που καλύπτουν το σώμα του. 

«Οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού πρέπει να μας υποψιάσει και να το ενθαρρύνουμε να μας μιλήσει, διαβεβαιώνοντάς το πως ούτε θα το κρίνουμε, ούτε θα δημιουργήσουμε μία κατάσταση που θα το κάνει να νιώσει άβολα. Τα παιδιά πολλές φορές φοβούνται ότι το θέμα θα πάρει μεγάλες διαστάσεις και θα βρεθούν στο επίκεντρο, κάτι το οποίο δεν το θέλουν. Γι’ αυτό και οι γονείς θα πρέπει να τα κάνουν να νιώσουν ασφαλή, με τη δέσμευση ότι το ζήτημα θα αντιμετωπιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ούτως ώστε να αισθάνονται και τα ίδια καλά», καταλήγει η κ. Κωνσταντοπούλου.