Health & Fitness

Γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες;

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, οι ορμονικές και γενετικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων δίνουν τις απαντήσεις

Θάνος Μπενέτος
Θάνος Μπενέτος
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Γυναίκα γιορτάζει τα γενέθλιά της
© Anna Shvets / Pexels

Γιατί οι γυναίκες ζουν 5-6 χρόνια περισσότερο από τους άνδρες και ποιο μειονέκτημα έχουν.

Το προσδόκιμο επιβίωσης (ΠΕ) των γυναικών είναι μεγαλύτερο κατά 5 με 6 χρόνια από εκείνο των ανδρών:  αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι οι διαφορές του προσδόκιμου επιβίωσης μεταξύ των δύο φύλων παρουσίασε μεγάλες διακυμάνσεις κατά την διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας. Μέχρι τον Μεσαίωνα, οι γυναίκες φαίνεται ότι είχαν μεγαλύτερο ΠΕ λόγω της πολύ ισχυρής ανδρικής θνησιμότητας σε πολέμους, δυστυχήματα, πράξεις βίας κλπ. Κατά την Αναγέννηση με βάση τα δεδομένα αγγλικών ενοριών, οι άνδρες είχαν κατά μέσον όρο ένα πλεονέκτημα περίπου μισού έτους έναντι των γυναικών: ίσως όμως αυτές οι στατιστικές να αφορούσαν κυρίως ή αποκλειστικά τα πιο εύπορα στρώματα της κοινωνίας. Δεν πιστεύω ότι ασχολούνταν κανείς με τα ηλικιακά δεδομένα των γυναικών των χαμηλών τάξεων εκείνη την εποχή. Πάντως, απ’ ό,τι φαίνεται, η Αναγέννηση ήταν η μοναδική ιστορική περίοδος κάποιας ισορροπίας μεταξύ των δύο φύλων: σταδιακά, από τα μέσα του 19ου αιώνα, άρχισαν οι γυναίκες κερδίζουν όλο και περισσότερα χρόνια ζωής έναντι των ανδρών. Μια από τις αιτίες ήταν φυσικά η βαθμιαία ελάττωση της θνησιμότητας κατά τον τοκετό. Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι γυναίκες έφτασαν περίπου στα τωρινά επίπεδα διαφοράς με τους άνδρες αποκτώντας προσδόκιμο 5 χρόνια περισσότερο. Αν και τα τελευταία 30 χρόνια η διαφορά αυτή τείνει να μειωθεί, οι γυναίκες συνεχίζουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες.

Δύο επιδημιολογικές διευκρινίσεις: Πρώτον, το γυναικείο πλεονέκτημα αφορά το ΠΕ κάθε ηλικίας. Στην Γαλλία του 2022, στη γέννηση η διαφορά αυτή είναι 6 χρόνια (85,5  χρόνια για τις γυναίκες και 79,4 για τους άνδρες), στην ηλικία των 65, η διαφορά είναι 4 χρόνια (23,2 για τις γυναίκες και 19,1 για τους άνδρες), ενώ στα 80 είναι 2 χρόνια (11 για τις γυναίκες και 9 για τους άνδρες). Δεύτερον, μεταξύ των θηλαστικών ζώων, το πλεονέκτημα της θηλυκής μακροζωίας έχει παρατηρηθεί στην πλειονότητα αλλά όχι στο σύνολο των ειδών.

Αυτά τα δεδομένα μάς δείχνουν ότι το πλεονέκτημα των γυναικών οφείλεται εν μέρει μόνο σε περιβαλλοντικούς παράγοντες: πράγματι το ανδρικό φύλο ήταν επί αιώνες και παραμένει πιο εκτεθειμένο σε περιβαλλοντικούς κινδύνους: οι άνδρες ζούσαν περισσότερο έξω από το σπίτι, έκαναν πιθανότατα πιο βαριές εργασίες στη φύση κτλ. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος της μακροβιότητας των γυναικών: κατά κύριο λόγο οφείλεται σε ορμονικές και γενετικές διαφορές μεταξύ των δυο φύλων. Αν και το θέμα αυτό δεν έχει ακόμα διερευνηθεί πλήρως, να ποιες είναι οι τρεις επικρατέστερες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τις εν λόγω παρατηρήσεις: ορμονικές διαφορές, διαφορές στο μήκος των τελομερών και ύπαρξη δύο χρωμοσωμάτων Χ στις γυναίκες.

Ορμόνες: Τα οιστρογόνα φαίνεται να είναι προστατευτικά· έχει αποδειχθεί ότι έχουν αντιοξειδωτική δράση που μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης. Αντιθέτως, η τεστοστερόνη στους άνδρες, φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές και μεταβολικές παθήσεις, αλλά και την επιθετικότητα και γενικότερα συμπεριφορές αυξημένου κινδύνου.

Τελομερή: Όπως υποδηλώνει το όνομά τους είναι οι άκρες των χρωμοσωμάτων, ο ρόλος των οποίων είναι η διατήρηση της γονιδιωματικής ακεραιότητας και η σωστή λειτουργία του κυττάρου. Τα άτομα με πιο μεγάλα τελομερή έχουν αυξημένη μακροζωία και λιγότερες καρδιαγγειακές και άλλες χρόνιες παθήσεις. Το μήκος των τελομερών στην αρχή της ζωής μας (περίπου 8-9.000 βάσεις DNA) καθορίζεται κυρίως από γενετικούς παράγοντες. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της ζωής, τα τελομερή φθείρονται και το μήκος τους ελαττώνεται κατά 35 περίπου βάσεις DNA ετησίως. Οι γυναίκες κάθε ηλικίας έχουν μακρύτερα τελομερή κατά περίπου 200 βάσεις συγκριτικά με τους άνδρες της ίδιας ηλικίας, κάτι που αντιστοιχεί σε περίπου 6 χρόνια λιγότερης βιολογικής φθοράς, δηλαδή όση και η διαφορά προσδόκιμου.  Ύπαρξη 2 χρωμοσωμάτων Χ. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το άλλο σημαντικό κλειδί του «θηλυκού πλεονεκτήματος»: έχει πλέον αποδειχθεί ότι το ένα από τα δύο χρωμοσώματα Χ σε κάθε κύτταρο απενεργοποιείται τυχαία· πράγμα που διασφαλίζει ότι, αν στο ενεργό χρωμόσωμα Χ υπάρξει κάποια βλάβη, ο οργανισμός μπορεί να ενεργοποιήσει το μέχρι τότε ανενεργό Χ ώστε να παρέμβει και να προλάβει οποιαδήποτε δυσλειτουργία. Με άλλα λόγια οι γυναίκες έχουν το πλεονέκτημα της εναλλακτικής λύσης τουλάχιστον για τα γονίδια που βρίσκονται στο χρωμόσωμα Χ το οποίο είναι εξαιρετικά πλούσιο σε γονίδια.

Βέβαια, ουδέν καλόν αμιγές κακού. Οι ηλικιωμένες  γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά σωματικών, νοητικών και ψυχικών ασθενειών, καταναλώνουν περισσότερα φάρμακα και έχουν σημαντικότερη απώλεια αυτονομίας. Μάλιστα έχει αποδειχτεί ότι ο κίνδυνος για όλες αυτές τις καταστάσεις είναι πολύ μεγαλύτερος  στις γυναίκες που ζουν μόνες. Ίσως πρόκειται για την εκδίκηση των πρώην συζύγων τους που τις παρακολουθούν από ψηλά.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.