«Τα ζώα δεν είναι εδώ για εμάς. Είναι εδώ με εμάς»

Να είσαι βίγκαν ή να μην είσαι; Eίναι ο βιγκανισμός κατάλληλος για αθλητές; Πώς είναι να μεγαλώνεις vegan παιδιά και σκύλο; Μήπως ο βιγκανισμός είναι απλώς μια μόδα; Προκαλεί ο βιγκανισμός τελικά προβλήματα υγείας; Σύμφωνα με την Αμερικανική Διαιτολογική Εταιρεία «οι κατάλληλα σχεδιασμένες χορτοφαγικές δίαιτες, συμπεριλαμβανομένων των ολικά χορτοφαγικών ή βίγκαν διατροφών, είναι υγιεινές, διατροφικά επαρκείς και μπορεί να παρέχουν οφέλη για την υγεία στην πρόληψη και τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Συγκεκριμένα, είναι κατάλληλες για άτομα σε όλα τα στάδια της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης, της γαλουχίας, της βρεφικής ηλικίας, της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, καθώς και για τους αθλητές». Η Έλλη Στούρνα στην καθημερινότητα της απολαμβάνει συχνά το αγαπημένο της παστίτσιο με κιμά σόγιας, φακής, κιμά από καρύδι ή ηλιόσπορο ή ακόμα και κιμά από κουνουπίδι, πίνει ποιοτικό καφέ στα 100% vegan Holy Llama και Bamboo Vegan, παίρνει brunch στο αγαπημένο της Veganaki δίπλα στην Ακρόπολη και χαίρεται το  κρασί της στο Mother Vegan στο Κουκάκι. Η Έλλη ξεκίνησε ως χορτοφάγος το 2012 και το 2015 έγινε vegan. Σήμερα ο βιγκανισμός για εκείνη είναι ο τρόπος ζωής της, είναι συμπαρουσιάστρια στην πρώτη βίγκαν εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης «My Vegan Life» που προβάλλεται μέσα από την τηλεόραση CRETA, καθώς και πανελλαδικά μέσω YouTube αλλά και συνδημιουργός και συνδιοργανώτρια του Vegan Life Festival, του μεγαλύτερου vegan φεστιβάλ της Ευρώπης που θα διεξαχθεί για έκτη χρονιά 1-2 Οκτωβρίου από τις 11:00 μέχρι τις 23:00στη Tεχνόπολη. Μας μιλάει για όλα όσα θέλουμε να μάθουμε γύρω από το βιγκανισμό.

«Ο βιγκανισμός επηρεάζει τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο και τις αποφάσεις που παίρνω για κάθε μικρή ή μεγάλη πράξη μου. Έχω σπουδάσει Ιστορία και Φιλοσοφία της επιστήμης στο ΕΚΠΑ και έχω ασχοληθεί ερευνητικά, μεταξύ άλλων, με την ηθική φιλοσοφία για τα ζώα (Animal Ethics).Ο βιγκανισμός μας διδάσκει ότι κανένα ζώο, όπως και κανένας άνθρωπος, δεν είναι αντικείμενο και δεν μας ανήκει για να το χρησιμοποιούμε κατά βούληση και ότι οι έννοιες της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της ενσυναίσθησης μπορούν να επεκταθούν πέρα από το ανθρώπινο είδος και να εφαρμοστούν και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε όλα τα ζώα.

Το κλειδί στο να γίνω vegan ήταν οι άνθρωποι που γνώρισα, καθώς το να πορεύεσαι μόνη είναι πάντα πολύ πιο δύσκολο από το να το κάνεις με παρέα. Ειδικά όταν ξαφνικά αλλάζεις όλο τον τρόπο ζωής σου και οι δικοί σου άνθρωποι αντιδρούν με εκνευρισμό ή ακόμα και επιθετικότητα. Όταν γίνεσαι vegan ο τρόπος που βλέπεις τον κόσμο αλλάζει άρδην, και το να έχεις συνοδοιπόρους σε αυτή την τόσο μεγάλη αλλαγή είναι το μεγαλύτερο δώρο.

Στην Αθήνα οι άνθρωποι πλέον καταλαβαίνουν όλο και περισσότερο τι είναι ο βιγκανισμός. Τα περισσότερα καταστήματα εστίασης, ακόμα και τα ψητοπωλεία, έχουν vegan κωδικούς στα μενού τους, ενώ η κατανόηση του βιγκανισμού έχει διευρυνθεί και σε άλλους τομείς όπως είναι τα καλλυντικά, τα ρούχα και τα παπούτσια που σήμερα όλο και πιο συχνά φέρουν vegan πιστοποιήσεις και σημάνσεις. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα βρει κανείς vegan εστιατόρια, ξενοδοχεία ή έστω ειδικά σχεδιασμένα μενού. Έχουμε πια και vegan γυναικολόγο, την κυρία Σκαλαφούρη, που είναι μάλιστα και υπεύθυνη στο νέο vegan τμήμα του Ιασώ και πρόσφατα ξεγέννησε μωρό που είναι vegan τέταρτης γενιάς (vegan δεύτερης και τρίτης γενιάς, θεωρούνται τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει εκ γενετής vegan, από τους γονείς και τους παππούδες τους). Έχουμε και παιδίατρο τον κύριο Δηλανά, καθώς και αρκετές ακόμη ειδικότητες, όπως καρδιολόγους, αιματολόγο αλλά και δεκάδες πλέον διατροφολόγους των οποίων ομιλίες μπορεί να βρει κανείς εύκολα στο κανάλι της Vegan Life Ngo στο Youtube. Η vegan κοινότητα περιλαμβάνει άτομα κάθε ηλικίας, επαγγέλματος (μέχρι και πρώην κτηνοτρόφους ή κρεοπώλες), καταγωγής και κοινωνικοοικονομικού μπακγκράουντ. Για να είσαι vegan χρειάζεται απλώς να μη θέλεις να υποστηρίζεις πρακτικές που προκαλούν πόνο στα ζώα.

Ακριβώς επειδή ο βιγκανισμός δεν είναι τρόπος διατροφής αλλά τρόπος ζωής, μπορεί να έχει χιλιάδες διαφορετικές πρακτικές εφαρμογές στη διατροφή μας. Μπορεί, δηλαδή, ένα βίγκαν άτομο να έχει μία διατροφή πλούσια σε όσπρια, λαχανικά, ρίζες, φύτρες, μανιτάρια και ξηρούς καρπούς, μπορεί όμως και να τρέφεται μόνο με τηγανιτές πατάτες και σοκολατάκια – όπως φυσικά μπορεί να κάνει και ένα μη βίγκαν άτομο. Για το λόγο αυτό, και επειδή ο σύγχρονος τρόπος ζωής συχνά μας κάνει να μην προσέχουμε τη διατροφή μας, θεωρώ ότι είναι καλό όλα τα άτομα, είτε είναι βίγκαν είτε όχι, να πάρουν έστω κάποιες οδηγίες από κάποια ειδικό διατροφής ώστε να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά», μου λέει.

Έγκυρα στατιστικά για τη χώρα μας αυτή τη στιγμή που να αφορούν τα vegan άτομα δεν υπάρχουν, υπάρχουν όμως κάποιοι σημαντικοί δείκτες που αυξάνονται χρόνο με το χρόνο δίνοντας ενθαρρυντικά δεδομένα για τη vegan κοινότητα. «Κάποιοι εξ αυτών είναι οι δείκτες πωλήσεων των εταιρειών που παράγουν ή εισάγουν vegan προϊόντα, οι δείκτες αναζήτησης του όρου vegan στο google και σε άλλες μηχανές αναζήτησης, καθώς και ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται τα προϊόντα και οι εταιρείες που επιλέγουν να πιστοποιηθούν ως vegan από διεθνείς φορείς στη χώρα μας. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι από το 2016 που κάναμε το πρώτο Vegan Life Festival στην Αθήνα με επισκεψιμότητα 6.500 άτομα, φτάσαμε το 2021 να έχουμε προσέλευση 38.000 ατόμων σε δύο ημέρες -γεγονός που κατέστησε για δεύτερη χρονιά το Vegan Life Festival το μεγαλύτερο vegan φεστιβάλ της Ευρώπης!».

Τα Vegan Life Festival έχουν γίνει αγαπημένος θεσμός

Ως τώρα μαζί με την ομάδα της έχουν κάνει πέντε Vegan Life Festival στην Αθήνα (στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων), τέσσερα στη Θεσσαλονίκη (τα τελευταία δύο στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης σε συνδιοργάνωση με το Thessaloniki Food Festival) και ένα στα Χανιά (στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου). Έχουν πραγματοποιήσει vegan parties, vegan market, ακτιβιστικές δράσεις δρόμου (η τελευταία το Πάσχα με τίτλο «Η σφαγή δεν είναι αγάπη»), δράσεις αλληλεγγύης για την υποστήριξη ανθρώπων και ζώων, τοποθέτηση μπάνερ στο μετρό για τα δικαιώματα των ζώων, και πολλά ακόμη. «Το 2022 μας βρήκε να προσπαθούμε να αναδιοργανωθούμε μετά από όλα όσα συνέβησαν με την πανδημία, ενώ παράλληλα να σχεδιάζουμε ακόμα περισσότερα και μεγαλύτερα πρότζεκτ κάθε είδους με ένα και μόνο στόχο: να διαδώσουμε τον βιγκανισμό στην Ελλάδα, να τον κάνουμε πιο κατανοητό και προσιτό σε όλα τα άτομα και να αποδείξουμε ότι το να είσαι vegan είναι η ωραιότερη απόφαση που μπορείς να πάρεις για τον εαυτό σου, τα ζώα, την ανθρώπινη κοινωνία και την προστασία του πλανήτη.

Προσωπικά με συγκινεί όταν γνωρίζω ανθρώπους που έγιναν vegan αφού ήρθαν στο Vegan life festival. Πρόσφατα που διάβαζα τις αιτήσεις εθελοντισμού που λαμβάνουμε για το φεστιβάλ, ήρθα αντιμέτωπη με δεκάδες υπέροχα κείμενα από νέα παιδιά που μας έγραφαν ότι το Festival τους άλλαξε τη ζωή και ότι για αυτό το λόγο θέλουν πλέον να γίνουν μέλη της ευρύτερης ομάδας μας και να μας βοηθήσουν στην διοργάνωσή του».

To My Vegan Life είναι η πρώτη vegan τηλεοπτική εκπομπή

«Η εκπομπή My Vegan Life με τον Kώστα Γωνιανάκη αποτέλεσε εξέλιξη της συνεργασίας μας με το κρητικό κανάλι, το οποίο στήριξε αρχικά ως χορηγός επικοινωνίας το Vegan Life Festival Chania που πραγματοποιήσαμε με μεγάλη επιτυχία το 2019, ενώ στη συνέχεια φιλοξένησε μία “πράσινη” δική μας ενότητα στο πλαίσιο ενός ευρύτερου τηλεοπτικού μαγκαζίνο που προβλήθηκε το 2020. Φυσικά θα θέλαμε και η εκπομπή αυτή αλλά και οποιοδήποτε άλλο πρότζεκτ αφορά στο βιγκανισμό να μπορούσε να προβληθεί και στην Αττική αλλά και σε πανελλαδικό επίπεδο, αφού αυτός είναι ο τρόπος ζωής μας και θέλουμε με κάθε τρόπο να τον διαδώσουμε και να τον επικοινωνήσουμε σωστά στο ευρύ κοινό. Στα φετινά επεισόδια θα δούμε πολλές ακόμη συνταγές από αγαπημένους/ες vegan chefs και food bloggers καθώς και πολύ σημαντικές συζητήσεις γύρω από το vegan τρόπο ζωής, την διατροφή, την υγεία και την ηθική, από ειδικούς διαφόρων κλάδων.

Στην Ελλάδα έχουμε πολλά αγαπημένα αναγνωρίσιμα πρόσωπα που είναι και μέλη της vegan κοινότητας. Ανάμεσα σε αυτά είναι ο ηθοποιός Γιώργος Κοψιδάς, η επιχειρηματίας Εριέττα Κούρκουλου Λάτση, η ηθοποιός Τάνια Τρύπη, η ηθοποιός Σάννυ Χατζηαργύρη, ο τραγουδιστής Κωστής Μαραβέγιας, η τραγουδίστρια Γιάννα Τερζή, καθώς και πολλά ακόμη αναγνωρίσιμα και αγαπητά στο ευρύ κοινό πρόσωπα. Προσωπικά είχα την ευτυχία να μιλήσω με αρκετά από αυτά τα άτομα, που τα θαυμάζω και τα εκτιμώ απεριόριστα, καθώς επιλέγουν να χρησιμοποιούν το βήμα που έχουν στο δημόσιο λόγο για να μιλούν για τα δικαιώματα των ζώων.

Από τα γκάλοπ που κάνουμε στο δρόμο καταλαβαίνουμε ότι όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι γνωρίζουν πλέον έστω σε ένα βαθμό τον όρο vegan, παρόλα αυτά δεν κατανοούν δυστυχώς ότι δεν πρόκειται για μία διατροφική τάση, αλλά για έναν συνολικό τρόπο ζωής που εδράζεται σε ηθικές πεποιθήσεις και αξίες. Vegan δεν σημαίνει «δεν τρώω κρέας», vegan σημαίνει ότι δεν θέλω να εκμεταλλεύομαι κανένα ζώο (συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου) και δεν θεωρώ ότι κανένα άτομο (ανθρώπινο ή μη) υπάρχει σε αυτό τον κόσμο για να εξυπηρετεί εμένα και τις ανάγκες μου. Αυτό είναι που θέλουμε και να εξηγήσουμε μέσω της εκπομπής.

Σίγουρα υπάρχουν και επιθετικά ή προσβλητικά σχόλια. Προσπαθούμε να απαντάμε σε όλα αυτά με χιούμορ γιατί κατανοούμε ότι δυστυχώς ακόμα στην Ελλάδα ο βιγκανισμός είναι μια παρεξηγημένη έννοια που συνοδεύεται από πολλές προκαταλήψεις. Είμαστε όμως εδώ με υπομονή και θετική ενέργεια για να τις σπάσουμε».

Αλήθειες και μύθοι από την Έλλη

1.Kάθε χρόνο σφάζονται 70 δισεκατομμύρια ζώα ξηράς για το κρέας που καταναλώνουν οι άνθρωποι. Αυτό δεν αρκεί για να νιώθουμε κάποιες φορές θυμό και απελπισία;

2.Οι vegan είναι φυσιολάτρες και ονειροπαρμένοι. Φυσικά υπάρχουν και vegan φυσιολάτρες αλλά vegan μπορεί να είναι οποιοδήποτε άτομο, οποιαδήποτε σχέση και αν έχει με τη φύση και το περιβάλλον.

3.Οι vegan αγαπάνε πολύ τα ζώα. Ναι, πολλοί vegan αγαπάνε πολύ τα ζώα, άλλοι πάλι καθόλου. Το κίνητρο για να γίνεις vegan δεν είναι μόνο η αγάπη. Το κίνητρο είναι, πάνω απ’ όλα, η δικαιοσύνη. Δεν χρειάζεται στην τελική να αγαπάς κάποιον για να μη θέλεις να τον βλάπτεις, να τον φυλακίζεις και να τον σφάζεις.

4.Ο μεγαλύτερος μύθος είναι ότι ο βιγκανισμός προκαλεί προβλήματα υγείας. Όλοι σχεδόν οι διεθνείς φορείς υγείας και διατροφής έχουν εκδώσει σχετικές θέσεις για τη φυτική διατροφή στις οποίες σπάνε τον παραπάνω μύθο. Μία εξ αυτών, η ADA, αναφέρει «Τα αποτελέσματα μιας ανασκόπησης που βασίζεται σε στοιχεία έδειξαν ότι η χορτοφαγική διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από ισχαιμική καρδιακή νόσο. Οι χορτοφάγοι φαίνεται επίσης να έχουν χαμηλότερα επίπεδα λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλης, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και χαμηλότερα ποσοστά υπέρτασης και διαβήτη τύπου 2 από τους μη χορτοφάγους. Επιπλέον, οι χορτοφάγοι τείνουν να έχουν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος και χαμηλότερα συνολικά ποσοστά καρκίνου. Χαρακτηριστικά μιας χορτοφαγικής διατροφής που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών περιλαμβάνουν χαμηλότερη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης και υψηλότερη πρόσληψη φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών, προϊόντων σόγιας, φυτικών ινών και φυτοχημικών».

Vegan, αδέσποτα ζώα, φιλοζωικές ομάδες και προστασία

Ο βιγκανισμός μιλάει για όλα τα ζώα, είναι δηλαδή μία φιλοσοφική και ιδεολογική τοποθέτηση. «Τα φιλοζωικά σωματεία καταπιάνονται πιο πρακτικά με τα προβλήματα που υπάρχουν με τους σκύλους και τις γάτες στη χώρα μας. Είναι, λοιπόν, δύο διαφορετικά πράγμα που σίγουρα βέβαια έχουν και κοινούς άξονες, αφού πολλά βίγκαν άτομα ασχολούνται και με τα φιλοζωικά κινήματα, ενώ παράλληλα πολλές ενεργές φιλόζωες έγιναν στην πορεία βίγκαν, όταν είδαν πόσο μοιάζει το μαρτύριο ενός σκύλου που κακοποιείται με αυτό ενός γουρουνιού». Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ενεργός φορέας ή σωματείο για την προάσπιση των δικαιωμάτων των veganστη χώρα μας, παρόλα αυτά πολλά ανεξάρτητα άτομα και φορείς έχουν δείξει ενδιαφέρον για το θέμα. «Κάποια από τα σημαντικά για εμάς αιτήματα, είναι το να υπάρχουν vegan γεύματα σε όλα τα δημόσια ιδρύματα (φυλακές, στρατόπεδα, νοσοκομεία, σχολεία, κοκ), να ενημερωθούν τα αρμόδια υπουργεία (παιδείας και υγείας) για τα σύγχρονα δεδομένα αναφορικά με τη φυτική διατροφή σε παιδιά και βρέφη -και να ενημερώσουν κατά συνέπεια με τις σχετικές οδηγίες, ώστε να είναι σύμφωνες με τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, να σταματήσει η υπερφορολόγηση των φυτικών προϊόντων καθώς και να υπάρξει απόφαση για απαγόρευση διαφημιστικής προώθησης αλλαντικών και άλλων ανθυγιεινών τροφίμων σε παιδιά αλλά και ειδική σήμανση (όπως στα τσιγάρα) που να αναφέρει ότι τα αλλαντικά και το κόκκινο κρέας κατατάσσονται στις κατηγορίες καρκινογόνων σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Οι μη vegan είναι το βασικό κοινό μας, γιατί σε αυτούς θέλουμε να απευθυνθούμε. Θέλουμε να τους εξηγήσουμε τις αξίες μας, να τους βοηθήσουμε να ξεπεράσουν τα στερεότυπα και να συνδέσουν το μπιφτέκι που βρίσκεται στο πιάτο τους με εκείνη την αγελάδα που φυλακίστηκε και βρέθηκε στο σφαγείο. Θέλουμε να τους αποδείξουμε, στο τέλος της ημέρας, ότι υπάρχουν χιλιάδες άλλες επιλογές από αυτό το μπιφτέκι, οι οποίες δεν προκαλούν πόνο σε κανένα ζώο και πώς αξίζει να τις δοκιμάσουν. Τα ζώα άλλωστε δεν είναι εδώ για εμάς. Είναι εδώ με εμάς*».

*H παραπάνω φράση είναι από το βιβλίο της Έλλης Βιντιάδη «Τα ζώα και εμείς».