Ποιος ο ρόλος των ορμονών στην τριχόπτωση;

Μεγάλο πλήγμα σε άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας προκαλεί η αραίωση των μαλλιών, αφού αποτελεί ένα χαρακτηριστικό της εμφάνισης, ακόμα και των πεποιθήσεων του κάθε ανθρώπου. Συνήθως είναι πρόβλημα που απαντάται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που παρουσιάζουν έντονη τριχόπτωση, ακόμα και φαλάκρα, στις πρώτες δεκαετίες της ζωής τους. 

Η πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση προκαλεί αναστάτωση και φόβο για το μέλλον, με συνέπεια οι ασθενείς να αναζητούν συμβουλές για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, εκτός από την καλή διατροφή και την άσκηση, που προσφέρουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό και επαρκή αιμάτωση αντίστοιχα, λίγα είναι αυτά που μπορούν να γίνουν, τα οποία θα συνέβαλαν ουσιαστικά στην πρόληψη της τριχόπτωσης, ειδικά εάν οι αιτίες της υποχώρησης της γραμμής των μαλλιών ή της αραίωσής τους είναι ορμονικοί. 

«Τα αραιά μαλλιά είναι ένα σύμπτωμα εσωτερικών αλλαγών στο σώμα. Μπορεί να οφείλονται σε μεταβολές της ίδιας της τρίχας, του κύκλου της ή του θύλακά της. Ο τελευταίος υποβάλλεται συνεχώς σε κύκλους ανάπαυσης, αναγέννησης και εκφυλισμού, οι οποίοι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από διάφορες ορμόνες. Το ίδιο ισχύει και για τη δομή του θύλακα της τρίχας», εξηγεί ο Γεώργιος Βελημβασάκης, MD, FEBOPRAS, Πλαστικός Επανορθωτικός και Αισθητικός Χειρουργός. 

Ο κύκλος του θύλακα χωρίζεται σε τρεις κύριες διακριτές φάσεις: την αναγενή, την καταγενή και την τελογενή. Η πιο παρατεταμένη φάση είναι η αναγενής, η οποία διαρκεί 2-7 χρόνια. Ονομάζεται επίσης φάση ανάπτυξης. Η καταγενής φάση είναι μια σύντομη μεταβατική περίοδος, που διαρκεί περίπου τρεις εβδομάδες. Η τελογενής φάση ή φάση ηρεμίας ή αδράνειας μπορεί να διαρκέσει περίπου τρεις μήνες. Μετά από αυτή οι τρίχες αρχίζουν να πέφτουν. Ανά πάσα στιγμή, έως και το 85-90% των τριχών στο τριχωτό της κεφαλής παραμένει στην αναγεννητική φάση. Το 1% έως και 3% των τριχών βρίσκονται στην καταγενή φάση και το 10-15% στην τελογενή. 

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Τριχόπτωσης, η υψηλή τεστοστερόνη, η υψηλή κορτιζόλη και οι μη φυσιολογικές τιμές του θυρεοειδούς είναι οι κυριότεροι ορμονικοί λόγοι της αραίωσης των μαλλιών. Ο ρόλος άλλων ορμονών βρίσκεται υπό έρευνα. Για παράδειγμα, η οιστραδιόλη μπορεί να μεταβάλει σημαντικά την ανάπτυξη και τον κύκλο του θύλακα των τριχών. Η προγεστερόνη μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των τριχοθυλακίων. Πρόσφατες μελέτες που επικεντρώθηκαν στη διερεύνηση των λειτουργιών της προλακτίνης διαπίστωσαν ότι η ορμόνη αυτή παίζει ρόλο όχι μόνο στη γαλουχία αλλά και στην ανάπτυξη των τριχών. Επίσης, η μελατονίνη πιστεύεται ότι μπορεί να ρυθμίσει άμεσα και έμμεσα την ανάπτυξη των μαλλιών, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμα κατανοητός ο επακριβής ρόλος της στη βιολογία των τριχοθυλακίων. Η μη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς επίσης δημιουργεί τριχόπτωση, τόσο όταν υπολειτουργεί όσο και όταν υπερλειτουργεί. 

Μακράν η χειρότερη είναι η κορτιζόλη, η ορμόνη του στρες. Οι ειδικοί έχουν δώσει τελευταία ιδιαίτερη προσοχή στη συγκέντρωσή της στα μαλλιά ως ένα πολλά υποσχόμενο διαγνωστικό μέσο στην κλινική πρακτική.

Τα οιστρογόνα αυξάνουν τον χρόνο που τα μαλλιά περνούν στη φάση της ανάπτυξης, οπότε όταν μειώνονται λόγω εμμηνόπαυσης, τα μαλλιά χάνουν τις προστατευτικές επιδράσεις που προσφέρουν. Τα ανδρογόνα, όπως η τεστοστερόνη, ασκούν ανασταλτική επίδραση στα τριχοθυλάκια στην περιοχή του τριχωτού της κεφαλής. Τα υψηλά επίπεδά τους ευθύνονται για τις περισσότερες περιπτώσεις τριχόπτωσης, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. 

Η ανδρογενής αλωπεκία μπορεί να είναι τόσο γενετική όσο και ορμονική και να ξεκινήσει αμέσως μετά από την εφηβεία. Μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στοExperimentalDermatology έδειξε ότι οι άνδρες με υψηλά επίπεδα ανδρογόνων παρουσιάζουν υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών, η οποία συχνά εξελίσσεται σε φαλάκρα. Στις γυναίκες η πάθηση αρχίζει με σταδιακή διεύρυνση της γραμμής του μετώπου, ακολουθούμενη από αυξημένη αραίωση που ξεκινά από την κορυφή του κεφαλιού. Η τριχόπτωση μπορεί να πρωτοεμφανιστεί στην εφηβεία/πρώιμη ενήλικη ζωή ή στην περί ή μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία. Οι ασθενείς με περίσσεια ανδρογόνων συνήθως την εμφανίζουν κατά την ενηλικίωση, ενώ η αιτία της στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες θα μπορούσε να εξαρτάται από την ανεπάρκεια οιστρογόνων. 

Για τη θεραπεία της τριχόπτωσης όταν οφείλεται σε ορμονικούς λόγους, αρχικά εξετάζεται η εξισορρόπησή τους, όπως για παράδειγμα με χορήγηση αντισυλληπτικών για τις γυναίκες με ανδρογενή αλωπεκία. Επίσης, έχουν αναπτυχθεί διάφορες αγωγές, όπως η τοπική χρήση μινοξιδίλης, η από του στόματος φιναστερίδη και φάρμακα που αναστέλλουν την 5α-αναγωγάση. Η διακοπή τους όμως επαναφέρει το πρόβλημα. Έτσι, η μοναδική οριστική αντιμετώπιση της αραίωσης των μαλλιών είναι η μεταμόσχευση. Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική θεραπεία που χαρίζει μόνιμη αποκατάσταση της πυκνότητας των μαλλιών. Το απολύτως φυσικό αποτέλεσμα τονώνει την ψυχολογία και βελτιώνει της προσωπικές, κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις.

«Όταν πραγματοποιείται με τη μέθοδο FUE (Follicular Unit Extraction), με την οποία αφαιρούνται ένα-ένα τα τριχοθυλάκια από τη δότρια περιοχή που είναι η πίσω περιοχή του κεφαλιού και εμφυτεύονται ένα-ένα στην περιοχή που έχει το πρόβλημα, ο ασθενής δεν αισθάνεται καθόλου πόνο. Δεν δημιουργούνται ουλές, ούτε απαιτείται χρόνος αποθεραπείας. 

Το αποτέλεσμα είναι τόσο φυσικό που κανείς δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει προηγηθεί μεταμόσχευση, αφού η τοποθέτηση των τριχοθυλακίων γίνεται με φυσική κατεύθυνση, στο κατάλληλο βάθος και υπό τη σωστή γωνία. Επιπλέον, λαμβάνεται υπόψη η ηλικία του ασθενή, προκειμένου η μετωπιαία γραμμή να συμβαδίζει με αυτήν.

Όσοι υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μαλλιών με αυτή τη μέθοδο, μπορούν να επιστρέψουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες από την επόμενη κιόλας ημέρα, χωρίς περιορισμούς, παρά μόνο με τις οδηγίες να μην τραυματιστεί η περιοχή τις πρώτες 5 ημέρες και να αποφεύγεται η άμεση έκθεση στον ήλιο την πρώτη εβδομάδα. 

Τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να φαίνονται από το πρώτο τρίμηνο και η ολοκλήρωση της νέας εικόνας έρχεται περίπου ένα χρόνο μετά, οπότε το κεφάλι αποκτά νέα, γερά και πυκνά μαλλιά», καταλήγει ο ιατρός Γεώργιος Βελημβασάκης.