Υπογόνιμος άνδρας: Ο ψυχολογικός αντίκτυπος

Η υπογονιμότητα επηρεάζει περίπου το 10-15% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας παγκοσμίως και ο ανδρικός παράγοντας εμπλέκεται στο ίδιο ποσοστό με τον γυναικείο. Γενετικές και παθολογικές αιτίες, ανθυγιεινές συνήθειες αλλά και ψυχολογικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την ανδρική υπογονιμότητα, η αντιμετώπιση της οποίας πλέον έχει καταστεί δυνατή, ακόμα και στις πιο περίπλοκες καταστάσεις.

Τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη της επιστήμης, τα προβλήματα της ανδρικής υπογονιμότητας αντιμετωπίζονται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, ακόμα και σε παντελή απουσία σπέρματος. 

«Παρ' όλα αυτά, ο ψυχολογικός αντίκτυπος στον άνδρα που είναι υπογόνιμος, είναι σημαντικός και πολλές φορές "κρυφός" επειδή οι άνδρες συνήθως δεν εξωτερικεύουν την εσωτερική πίεση που υφίστανται, σε σύγκριση με τις γυναίκες», τονίζει ο Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και Διευθύνων Σύμβουλος του Δ.Σ. της Institute of Life. 

Η υπογονιμότητα στους άνδρες μπορεί να υφίσταται λόγω χαμηλού αριθμού σπερματοζωαρίων, μειωμένης κινητικότητας του σπέρματος ή παραμορφώσεων στο σχήμα του, καθιστώντας δύσκολη τη γονιμοποίηση του ωαρίου. Επίσης, γενετικές παθήσεις, όπως η κρυψορχία, νοσήματα όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την αναπαραγωγική ικανότητα του άνδρα. 

Η πιο συχνή παθολογική κατάσταση που ευθύνεται για την ανδρική υπογονιμότητα είναι η κιρσοκήλη, ενώ βαρύνουσας σημασίας είναι και τα προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας ή παλαιότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ο τρόπος ζωής, επιπλέον, έχει μερίδιο στην ανδρική υπογονιμότητα. Κάπνισμα, λήψη σκευασμάτων τεστοστερόνης, τραυματισμοί στην περιοχή του αναπαραγωγικού συστήματος, ακτινοβολία και ενδυματολογικές επιλογές με στενά εσώρουχα και παντελόνια, επιβαρύνουν την ποιότητα του σπέρματος.

Η αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας εξαρτάται από την αιτία του προβλήματος. Ακόμα και απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής με περιορισμό του καπνίσματος ή του αλκοόλ, έχουν θετική επίδραση στο σπέρμα και την ποιότητά του, ενώ καινοτόμες θεραπείες με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, μπορεί να καταστήσουν γόνιμο έναν άνδρα. 

Αφού προηγηθεί διαγνωστικός έλεγχος του ζευγαριού, οι επιλογές περιλαμβάνουν την ενίσχυση της φυσικής σύλληψης ή κάποια από τις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με ενδομήτρια σπερματέγχυση ή ενδοκυτταροπλασματική ένεση σπερματοζωαρίων (ICSI) ή ακόμα και χειρουργική ανάκτηση σπέρματος. 

Η περίπλοκη σχέση στρες και υπογονιμότητας 

«Ένας αστάθμητος παράγοντας όμως, είναι ο ψυχολογικός καθώς η σχέση υπογονιμότητας και στρες είναι περίπλοκη», επισημαίνει ο κ. Ι. Βασιλόπουλος. «Τα υπογόνιμα ζευγάρια έχουν, όπως είναι αναμενόμενο περισσότερο άγχος και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν ψυχολογικές διαταραχές σε σύγκριση με τα γόνιμα ζευγάρια. Από την άλλη πλευρά, υψηλά επίπεδα ψυχολογικής επιβάρυνσης φαίνεται ότι αυξάνουν τη στειρότητα. Αν και η υπογονιμότητα δεν είναι απειλητική για τη ζωή, είναι μια αγχωτική εμπειρία για τα ζευγάρια που τη βιώνουν ως ασθένεια. Οι τυπικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν σοκ, θλίψη, κατάθλιψη, θυμό, απογοήτευση, απώλεια αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης». 

Μελέτες για τη σχέση μεταξύ της ανδρικής υπογονιμότητας και του στρες έχουν αναφέρει αντικρουόμενα αποτελέσματα. Σε άλλες αποδεικνύεται η επίδραση του στρες στο σπέρμα (σε περιόδους εξετάσεων, αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων ή κατά τη διάρκεια πένθους), ενώ σε άλλες δεν αποδείχθηκε αυτή η σχέση. Επιπλέον, η ίδια η θεραπεία για την υπογονιμότητα μπορεί να αυξάνει το άγχος στους άνδρες.

Η υπογονιμότητα διαταράσσει τη σχέση του ζευγαριού που επιδιώκει να δημιουργήσει οικογένεια, ειδικά αν ο άνδρας απομονώνεται και δεν μιλά για το πρόβλημα. 

Τι μπορεί, λοιπόν να κάνει μία γυναίκα για να στηρίξει τον σύντροφό της: 

«Όταν ο σύντροφός σας παλεύει με τη θλίψη που συνδέεται με τη στειρότητα, είναι σημαντικό να τον υποστηρίξετε και να τον βοηθήσετε να ξεπεράσει τη δύσκολη περίοδο», αναφέρει ο ειδικός. 

Επικοινωνήστε μεταξύ σας 

Ρωτήστε τον σύντροφό σας για το πώς νιώθει, ώστε να μην αισθάνεται μόνος. Μην τον αφήνετε να απομονώνεται, προσπαθώντας να καταλάβετε τι τον ενοχλεί και τον απασχολεί περισσότερο σε αυτή την κατάσταση. 

Αποφύγετε τη συζήτηση για τη στειρότητα 

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δεν είναι μόνο ο άνδρας που υποφέρει αλλά και η γυναίκα. Οι άνδρες προτιμούν συνήθως να κρατούν για τον εαυτό τους τις άβολες καταστάσεις, ενώ οι γυναίκες προτιμούν μέσα από τη συζήτηση να ξεπεράσουν τον πόνο και τη στενοχώρια. Προσπαθήστε να αποφύγετε να το μοιραστείτε με την οικογένεια και τους φίλους σας, καθώς αυτό μπορεί να ενοχλήσει τον σύντροφό σας. 

Δώστε λίγο χρόνο 

Δώστε λίγο χρόνο στον σύντροφό σας να συνειδητοποιήσει την κατάσταση, μην δείχνετε απελπισμένη και μην του λέτε συνέχεια να πάει στον ιατρό. Προσπαθήστε να μην τον πιέσετε για καμία διαδικασία, μέχρι να είναι έτοιμος ο ίδιος.

Μην είστε σκληρή μαζί του 

Είναι πιθανό να εκφράζει το άγχος του με τη μορφή θυμού. Προσπαθήστε να μην μαλώσετε εκείνη τη στιγμή και συζητήστε κάποια στιγμή που θα είστε πιο ήρεμοι και οι δύο. «Ο δρόμος για την απόκτηση παιδιού, δεν είναι πάντα εύκολος. Εμπόδια και απρόβλεπτες καταστάσεις καθυστερούν την επίτευξη του στόχου ενός υπογόνιμου ζευγαριού, αλλά τις περισσότερες φορές η αλληλοκατανόηση και η αλληλοϋποστήριξη σε συνδυασμό με τις δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η επιστήμη, έχουν το αποτέλεσμα που θέλουν οι υποψήφιοι γονείς», καταλήγει ο κ. Ι. Βασιλόπουλος.