Health & Fitness

Πολλαπλή σκλήρυνση: Τι καινούργιο υπάρχει για τη θεραπεία της;

Επίτευξη του θεραπευτικού στόχου, με περισσότερες από 20 διαθέσιμες θεραπείες

Σοφία Νέτα
ΤΕΥΧΟΣ 830
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την πολλαπλή σκήρυνση και τις διαθέσιμες θεραπείες της.

Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα του κεντρικού νευρικού συστήματος που αφορά σε νέα άτομα και κυρίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Το ακριβές αίτιο δεν είναι ακόμη γνωστό. Θεωρούμε ότι σε έναν ασθενή με κληρονομική ευαισθησία επιδρούν περιβαλλοντολογικοί παράγοντες που οδηγούν εν τέλει στην εμφάνιση ενός πολυδιάστατου και διαφορετικού, για κάθε ασθενή, νοσήματος. Είναι επομένως λάθος ένας ασθενής να κρίνει την πορεία και την εξέλιξή του συγκρινόμενος με άλλους. Διακρίνονται μορφές της νόσου με διαφορετική κλινική εικόνα, θεραπευτική προσέγγιση και πρόγνωση, επισημαίνει η κ. Ερμιόνη Γιαννούλη, MD, MSc, Ιδιώτης Νευρολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Νευρολογικής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.

Θεραπευτικά δεδομένα
Η θεραπεία της νόσου έχει περάσει από πολλά στάδια. Τα νεότερα δεδομένα υποστηρίζουν σαφώς την έναρξη αγωγής ήδη από το πρώτο επεισόδιο της νόσου, και με πιο αποτελεσματικές αγωγές σε άτομα που εμφανίζουν πολλές υποτροπές ή έχουν πολλές ενεργές βλάβες στην απεικόνιση, αλλά και τη γρήγορη μετάβαση σε πιο αποτελεσματική αγωγή αν ο ασθενής παίρνει ένα φάρμακο που δεν ελέγχει επαρκώς το νόσημά του. Ο θεραπευτικός στόχος, με πάνω από 20 σχεδόν θεραπείες διαθέσιμες, είναι πολύ υψηλότερος σε σχέση με παλαιότερα. Δεν θέλουμε απλά να αποφύγουμε τις κλινικές υποτροπές και την απεικονιστική επιδείνωση, αλλά προσπαθούμε να αποτρέψουμε την εξέλιξη οποιασδήποτε αναπηρίας στον ασθενή. Κάθε φάρμακο (σαφώς και τα παλαιότερα και δοκιμασμένα) είναι κατάλληλο για τον συγκεκριμένο ασθενή που το παίρνει και ελέγχεται ικανοποιητικά η νόσος του. Σε περίπτωση, όμως, που χρειάζεται αλλαγή, υπάρχουν πλέον διαθέσιμες και νεότερες θεραπείες.

Νεότερες θεραπείες
Αρχικά, η κλαδριβρίνη είναι ένα χάπι με εξαιρετικά φιλικό δοσολογικό προφίλ, μιας και δίνεται για συνολικά 20 ημέρες σε διάστημα δύο ετών. Χορηγείται σε ασθενείς με υποτροπές και υψηλή ενεργότητα και μπορεί να δοθεί, αναλόγως του προφίλ του ασθενούς, ακόμη και στην έναρξη της νόσου. Μειώνει σταδιακά τόσο τα Τ όσο και τα Β λεμφοκύτταρα που εμπλέκονται σε μια παθολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού, οδηγώντας στην καταστροφή του ελύτρου μυελίνης που καλύπτει τα νευρικά κύτταρα (θεραπεία εκλεκτικής ανασύστασης του ανοσοποιητικού συστήματος). Έχει εξαιρετικά υψηλή αποτελεσματικότητα, και ένας σημαντικός αριθμός ασθενών δεν λαμβάνουν καμία άλλη αγωγή για συνολικά 4 ή και παραπάνω χρόνια. Είναι γενικά ένα καλά ανεκτό φάρμακο με συχνότερη παρενέργεια τη λεμφοπενία.

Διαθέτουμε αγωγές που στοχεύουν τα Β λεμφοκύτταρα με εξαιρετικά αποτελέσματα στις υποτροπιάζουσες μορφές της νόσου. Συχνότερες παρενέργειες είναι η ευπάθεια σε λοιμώξεις, ενώ πρέπει να παρακολουθούνται τα επίπεδα γ-σφαιρινών. Εδώ ανήκει η οκρελιζουμάμπη, μια ενδοφλέβια αγωγή που χορηγείται κάθε έξι μήνες, σε ασθενείς με υποτροπές και ενεργή νόσο. Είναι, όμως, και το μοναδικό φάρμακο που έχει δείξει αποτελέσματα και στη σπανιότερη αλλά και δυσκολότερη πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή της νόσου με στοιχεία φλεγμονής, όπου ο ασθενής συσσωρεύει αναπηρία ήδη από την αρχή. Μια άλλη θεραπεία εδώ είναι η οφατουμουμάμπη για τις ενεργές υποτροπιάζουσες μορφές της νόσου. Χορηγείται σε υποδόρια ένεση που μπορεί να κάνει μόνος του ο ασθενής κάθε μήνα.
Όσον αφορά τη δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή (όπου ένας ασθενής που αρχικά έχει υποτροπές με τα χρόνια μεταπίπτει σε μια μορφή που σταδιακά συσσωρεύεται ένας βαθμός αναπηρίας) για την οποία επίσης δεν είχαμε κάποια αγωγή στη διάθεσή μας μέχρι πρόσφατα, κυκλοφορεί πλέον η σιπονιμόδη, ένα χάπι την ημέρα, που στοχεύει τους υποδοχείς φωσφορικής σφιγγοσίνης-1, παρεμβαίνοντας στη μετακίνηση των λεμφοκυττάρων.

Μια παλαιότερη και γνωστή για την αποτελεσματικότητά της θεραπεία για τη νόσο, η ναταλιζουμάμπη κυκλοφορεί πλέον σε μηνιαία υποδόρια ένεση και συνεπώς δεν απαιτείται  νοσηλεία στο νοσοκομείο. Πολλοί νέοι στόχοι, όπως η κινάση τυροσίνης και άλλοι, βρίσκονται υπό κλινικές δοκιμές, διαμορφώνοντας μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδο στη διαχείριση ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση.

Συνοπτικά, διαθέτουμε πλέον φάρμακα για μορφές της νόσου που έμεναν πρακτικά αθεράπευτες στο παρελθόν, η γνώση μας και η πρακτική αντιμετώπισής μας έχουν αλλάξει και έχουμε πολλά φάρμακα που μπορούν να ταιριάξουν σε διαφορετικά προφίλ ασθενών. Σημασία έχει να αναγνωρίζεται η ανάγκη για αλλαγή, αν αυτή είναι απαραίτητη, και να λαμβάνεται η σωστή θεραπευτική απόφαση την κατάλληλη στιγμή, με σκοπό να είμαστε πάντοτε ένα βήμα μπροστά από το νόσημα.