Μελάνωμα: Νεότερα δεδομένα δείχνουν αύξηση στους νέους

Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας του Καρκίνου (International Agency for Research on Cancer - IARC), που αποτελεί τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με αφορμή τον Μήνα Ενημέρωσης για το Μελάνωμα  όπως έχει οριστεί ο Μάιος, παρουσίασε τα νεότερα δεδομένα για την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε αναφέρει ότι το 2020 καταγράφηκαν παγκοσμίως 325.000 νέα περιστατικά μελανώματος, ενώ περίπου 57.000 ασθενείς έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο. Οι επιστήμονες του IARC εκτιμούν ότι την περίοδο 2020-2040 ο αριθμός των νέων περιστατικών θα αυξηθεί κατά περισσότερο από 50%, φθάνοντας στα 500.000 σε ετήσια βάση. Αντίστοιχα, ο αριθμός των θανάτων από μελάνωμα εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 75%, σε σχεδόν 100.000 ετησίως.

«Το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος και ευθύνεται για το περίπου ένα πέμπτο των περιστατικών δερματικού καρκίνου», λέει ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος στον ΕΔΟΕΑΠ. «Ο καρκίνος του δέρματος είναι η πιο συχνή κακοήθης νόσος στον άνθρωπο, με περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο περιστατικά το 2020. Τα περισσότερα από αυτά είναι βασικοκυτταρικά ή ακανθοκυτταρικά καρκινώματα - δύο άλλες, λιγότερο επιθετικές μορφές καρκίνου του δέρματος, που όμως μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παραμορφώσεις».

Το IΑRC εκτιμά ότι στην Ελλάδα καταγράφονται κάθε χρόνο περισσότερα από 1.300 περιστατικά μελανώματος. Ωστόσο, «επειδή δεν υπάρχει μητρώο καταγραφής των νοσημάτων στη χώρα μας, δεν αποκλείεται ο αληθινός αριθμός να είναι υψηλότερος, καθώς αυτός είναι έμμεσος υπολογισμός», διευκρινίζει ο κ. Μιχελάκης. Επιπλέον, 200-300 ασθενείς χάνουν ετησίως τη ζωή τους. Σημαντικό ποσοστό από αυτούς είναι νέοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το 2019 το μελάνωμα κόστισε τη ζωή σε 265 ασθενείς. Σχεδόν το 10% από αυτούς είχαν ηλικία 20-50 ετών.

«Δυστυχώς βλέπουμε ολοένα περισσότερους νέους 20-30 ετών με μελάνωμα στο δέρμα. Ως φαίνεται το μήνυμα της προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία, που είναι η κύρια αιτία του, δεν έχει περάσει επαρκώς στον κόσμο, παρά τις αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις και ενημερωτικές εκστρατείες που γίνονται», τονίζει ο ειδικός.

Το μελάνωμα είναι συχνότερο σε άτομα με ανοικτόχρωμο δέρμα, μαλλιά και μάτια, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε όσους έχουν πιο μελαχρινή επιδερμίδα. Συνήθως αναπτύσσεται πάνω σε έναν προϋπάρχοντα σπίλο (ελιά) του δέρματος, αλλά μερικές φορές εμφανίζεται de novo (σε ένα σημείο του δέρματος που δεν είχε κάποιον σπίλο ή άλλο σημάδι).

Συνήθως μοιάζει με σκουρόχρωμο εξόγκωμα, αλλά μπορεί να είναι και πολύχρωμο (μπορεί π.χ. να έχει λευκά, μελανά και γκριζωπά σημεία ταυτοχρόνως). Υπάρχει επίσης μία σπάνια μορφή που λέγεται αμελανωτικό μελάνωμα και μοιάζει με άχρωμο σπυράκι ή ουλή στο δέρμα. Μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί και στο νύχι, όπου θυμίζει γραμμωτή μελανιά η οποία εμφανίζεται χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός.

Αν και το μελάνωμα είναι συχνότερο σε ανθρώπους που φέρουν πολλούς σπίλους στο δέρμα τους, αυτό δεν σημαίνει πως δεν κινδυνεύουν όσοι δεν έχουν ελιές. Επιπλέον, δεν αναπτύσσεται πάντοτε στα σημεία του σώματος που εκτίθενται περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία, όπως η πλάτη ή το πρόσωπο. Μπορεί να εκδηλωθεί στην πτέρνα, στο πέλμα, στην παλάμη, στο δέρμα ανάμεσα στα δάκτυλα, στις μασχάλες, ακόμα και στους γλουτούς ή στο δέρμα του κρανίου.

Η πρόγνωση του μελανώματος εξαρτάται από το στάδιό του όταν γίνει αντιληπτό. Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες ιάσεως. Γι' αυτό τον λόγο έχει μεγάλη σημασία να υποβαλλόμαστε σε ετήσιο προληπτικό έλεγχο του δέρματος από τον δερματολόγο ιατρό, σύμφωνα με τις συστάσεις των διεθνών οργανισμών, καθώς και να πηγαίνουμε αμέσως στον ιατρό αν κάτι μας προβληματίσει σε κάποιο σημείο του δέρματός μας.

Υπολογίζεται ότι κάθε άνδρας έχει 1 στις 27 πιθανότητες να εκδηλώσει μελάνωμα και κάθε γυναίκα 1 στις 40. Όσοι όμως έχουν συγγενή πρώτου βαθμού (γονιό, αδελφό ή αδελφή) με τη νόσο, μπορεί να διατρέχουν 10-15% μεγαλύτερο κίνδυνο. Γι' αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και το οικογενειακό ιστορικό μας.

«Το μελάνωμα είναι πολύ σοβαρό, αλλά ευτυχώς μπορεί να προληφθεί αλλά και να αντιμετωπιστεί εάν διαγνωστεί εγκαίρως. Είναι επομένως σημαντικό να ελέγχουμε τακτικά τους σπίλους στο δέρμα μας και να πηγαίνουμε μία φορά τον χρόνο στον δερματολόγο για έλεγχο. Απαραίτητο είναι ακόμα να τηρούμε όλα τα μέτρα προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο από τις 12 το μεσημέρι έως τις 5 το απόγευμα, η καθημερινή χρήση αντηλιακού, με τακτική ανανέωση κατά τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ακόμα και υπό σκιά, καθώς και ο κατάλληλος ρουχισμός είναι η ισχυρότερη προστασία. Πρέπει επίσης να αποφεύγεται η χρήση σολάριουμ, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο», καταλήγει ο κ. Μιχελάκης.