Μόλις το 1/3 των ψυχικώς πασχόντων λαμβάνει θεραπεία

Είναι τέτοιοι οι καιροί μας, η εποχή μας, η κοινωνία μας, και θυμάμαι κάποτε, σε μία ανοιχτή, δημόσια εκδήλωση, από εκείνες τις ελάχιστες οι οποίες αφορούν την ψυχική υγεία, τους ψυχικώς πάσχοντες, τους ψυχιάτρους και το στίγμα των ψυχικών διαταραχών, τη διαφορά είχε κάνει για μία ακόμη φορά ο πολύ αγαπημένος και αείμνηστος Κώστας Στεφανής!

Για μία σιωπηρή «βολική συμφωνία» μεταξύ γενικών γιατρών ή παθολόγων της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και ασθενών είχε κάνει λόγο τότε, πριν από χρόνια, ο ευρισκόμενος πάντα στις καρδιές και στη σκέψη μας, Έλληνας καθηγητής Ψυχιατρικής, ακαδημαϊκός και πρωτοπόρος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, Κώστας Στεφανής:

«Ο γιατρός συμφωνεί να μην “σπαταλήσει” χρόνο για να ασχοληθεί και με τυχόν ψυχικές διαταραχές του ασθενούς ο οποίος πάσχει σωματικά και ο ασθενής, από την πλευρά του, αποφεύγει τον στιγματισμό από μία πιθανή διάγνωση ψυχικής διαταραχής. Αυτή η “βολική συμφωνία” αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες της υποδιάγνωσης των ψυχικών παθήσεων”.

Σε μία δική της δημόσια παρέμβαση, τότε, χρόνια πριν επίσης, θαρρώ, μάλιστα, κατά τη διάρκεια της ιδίας δημοσίας εκδήλωσης, η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη, επιστημονική υπεύθυνη, τότε, στο ελληνικό πρόγραμμα κατά του στίγματος των ψυχικών διαταραχών, «Αντιστίγμα», του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), είχε επισημάνει:

«Πιθανότατα δεν υπάρχει καμία άλλη ασθένεια στη δυτική κοινωνία όπου το 'χάσμα' ανάμεσα στη διατιθέμενη και πρέπουσα φροντίδα και σε αυτήν που πραγματικά λαμβάνει ο ασθενής είναι τόσο μεγάλο όσο στην ψυχική διαταραχή. Το κοινωνικό στίγμα αποτελεί τον βασικό λόγο που αποτρέπει τον σύγχρονο άνθρωπο από την αναζήτηση θεραπείας και την αξιοποίηση των θεραπευτικών επιτευγμάτων της σύγχρονης Ψυχιατρικής».

Είναι αξιοπρόσεκτο και χρήζει ευρύτερης διερεύνησης το γεγονός ότι περισσότερα από... 500 εκατ. ευρώ δαπανά ετησίως η Ε.Ε. για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών. Εάν, μάλιστα, προστεθεί σε αυτή την δαπάνη και το κόστος για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των σωματικών νόσων σε ψυχικώς πάσχοντες, τότε η σχετική δαπάνη αυξάνεται τουλάχιστον κατά 70% και φτάνουμε αισίως τα 850 εκατ. ευρώ ετησίως. Και δεν τελειώσαμε, μάλιστα! Τα ως άνω δεδομένα ισχύουν, ενώ μόνον το 1/3 των ψυχικώς πασχόντων διεθνώς λαμβάνει θεραπεία...

Είναι τραγικό και συνεπάγεται πολλαπλές κοινωνικές επιπτώσεις το γεγονός ότι η υποδιάγνωση των ψυχικών διαταραχών αποτελεί διεθνώς γενικευμένο φαινόμενο, τη στιγμή κατά την οποίαν τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες διατρέχουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κίνδυνο θανάτου, σε σχέση με τα ψυχικά υγιή άτομα της ίδιας ηλικίας και του ιδίου φύλου στον γενικό πληθυσμό. Πεθαίνουν κατά μέσο όρο 20 χρόνια νωρίτερα, με κύρια αιτία θανάτου τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες παρουσιάζουν 2 έως 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν διαβήτη ή άλλους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου και μόλις το 1/3 παρουσιάζει φυσιολογικό βάρος, ενώ η κακή σωματική υγεία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ψυχική ασθένεια. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη κατάθλιψης διπλασιάζεται σε άτομα με διαβήτη.

Είναι ιδιαιτέρως καίριο το σύνθημα το οποίο είχε διατυπώσει επίσης πριν από χρόνια το ΕΠΙΨΥ και οφείλουμε όλοι να το λάβουμε εκ νέου πολύ σοβαρά υπόψη μας:

«Η σχιζοφρένεια δεν είναι μεταδοτική. Το στίγμα είναι!».